Monday, 10 October 2011
ဏ္ဖႝုညးဂွ္ေရာ
မှိဟ္ပ႙ုတန္တဵမံင္ပႜဲလိုက္ဏံဝြံ ပေရင္ကေမၜာန္ ေဆင္စပ္ ကႝုပူဂႝုကီုဒွ္၊ အိန္ထံင္ဇကုကီုဒွ္၊ ဂေကာံဇကုကီုဒွ္ ဒးဓမံက္႐ုပ္ရဵတြႝဳမၢး မဒးပၱိတ္တမ္႐ုိဟ္ ပြမဒးဒုင္ ေစက္ မပၱံကႝုဍာ္ဓတ္ကာယ်၊ လဿိဟ္မၾသန္၊ အခိင္ မှဳံကႝုငၛဳဟ္မးတံ သီုဖအုိတ္ရ။ အရာကေမၜာန္လႝုဟြံဟီု ကတႝုဗဒွ္ ေကၜာန္ေရာင္ ေဖ်ံလဝ္စုိတ္သႏၶိဌာန္မၢး ဂြံဒုင္စ႐ွ္သာေဍံဂွ္ ႏြံမံင္ၐါ သာ္ေဟင္ရ။ ပြမဒွ္ဂုန္ဖႝုကႝု ဟြံဒွ္ဂုန္ဖႝု၊ ခုိဟ္ကႝုပေရံတံ မဒွ္ရ။ ပႜဲအရာဗီုျပင္ဓမံက္႐ုပ္ရဵပၜန္ လၛႝဳဒုင္ဒဒုိက္ခႏၶကာယ်တဲု ေကၜာန္ၐုိတ္ေရင္တၜဳင္ အာေလဝ္ႏြံ၊ လၛႝဳဒုင္ေစက္ပၱိတ္လဿိဟ္မၾသန္တဲု ေကၜာန္ၐုိတ္ေလဝ္ႏြံ၊ လၛႝဳေထာံကေမၜာန္ ပူဂႝုဇကု၊ အိန္ထံင္ဇကုတဲု အခိင္ႏြံကႝုငၛဳဟ္မးဇကုဂွ္ ဖအုိတ္ေကၜံတဲု ေရင္တၜဳင္ကၜဳင္ လတူပေရင္ကေမၜာန္ေလဝ္ ႏြံကီုရ။ ရန္တဿံပ႙ုဝြံ ပေရင္ကေမၜာန္ပ႙ု ညံင္ဂြံတဲုဒ္ွ ေျပျပံင္အာၐုိဟ္ဟ္ႀသိဳဟ္ဟ္ကီု၊ သြက္ညးဂမၜိဳင္ ဂြံဒုင္စဂုန္ဖႝု သတ္ပဿဝ္ဇဝ္ပၠဵ ႐ွ္သာပေရင္ကေမၜာန္ပ႙ု ဒုင္လဝ္ဒဒုိက္နာနာတံရ။
''မိက္ဂြံဒွ္တသုိက္ ဒးဒုင္ဒဒုိက္'' မအေရဝ္ဏံဝြံ ညးတၜ ပညာမန္တမၜာကၜာေတံ ေကင္ေဝတ္ေဗၱာန္စြံကၜဳင္လဝ္ အၾကာဂကူမန္ပ႙ု မြဲအဆက္ကႝုမြဲအဆက္ရ။ မုရဵကေမၜာန္လႝုဒွ္ဒွ္ ဟြံဒုင္ဒဒုိက္မၢး တသုိက္သုခေဍံ ဂြံဒုင္စသုိင္ေလာဲေလာဲဂွ္ ဟြံမြဲရ။ ပႜဲအရာ ဒုင္ဒဒုိက္ေစက္ခႏၶကာယ်၊ လဿိဟ္မၾသန္၊ အခိင္ႏြံကႝု ငၛဳဟ္မးတဲု ေကၜာန္အာကေမၜာန္ မြဲမြဲဟီုဂွ္ ကေမၜာန္ဂကူ အလႝုေရာ၊ ဗီုျပင္အလႝုေရာ။ ကေမၜာန္ပ႙ုေကၜာန္ဒဿံင္ဏံဝြံ ဒွ္ဂုန္ဖႝုသြက္ ညးဂွ္ေရာ၊ သြက္ဂကူအလႝုေရာ။ စြံမာတိကာ တင္သဿာန္နာနာတဲု ကူခ်ပ္ပၚပÌ ေဖ်ံအာအစ႘အဇန္ ေလဿင္ေလဿင္မာန္မၢး သာတဲုခုိဟ္ေရာင္။ ရန္တဿံဇကုအာလဝ္ကႜိဳပ္တဲု ေကၜာန္လဝ္တံဝြံ ပစၥဳပၸန္ဏံ ဆဒုင္ယဿဳ ခုိဟ္မြဲေဟင္၊ ပေရင္ကေမၜာန္ဇကု ေကၜာန္လဝ္တံဝြံ သြက္အနာဂတ္ ဒွ္ကၜဳင္ဂ်ိ၊ ဒစုက္ဇလသြက္ဂကူဇကုကီု၊ ဒွ္အႏၱရာဲသြက္ဂကူကီုမၢး ဂုန္ဖႝု ဇကုေကၜာန္လဝ္ ပႜဲဝင္မြဲဒျမိပ္ဂကူဂွ္ ဟြံဒွ္ဂုန္ဖႝုဂကူဇကုမၢး ၐုိတ္ဒုင္ လဝ္ဒဒုိက္ဂွ္ ဒွ္အာအေဟာသိကံ သီုဒးဒုင္ဗ်ိစဵပကကႝု ညးဂမၜိဳင္ေလပ္ရ။
ပ႙ုကေလင္ပံက္ေက်ာဝ္ဝင္ လၛတ္သၛ႘ဂၜိပ္အာ လၸာ္ပရင္ပညာ မြဲက႑ ပႜဲကဿိန္ဍဳင္ပ႙ုစုိအ္။ ပႜဲကဿိန္ဍဳင္ပ႙ုဏံဝြံ ႏူကႝုလက္ထက္အလႝု အသ႘ပှာန္ 'ေနေဝန္' သီေကတ္အဝႝု ႏူကႝုသကၠရာဇ္(၁၉၆၂)၊ ဂိတုမာတ္(၂)တဲု စႝုကႝုအခိင္လဿဳဟ္ ဟီုစဂြံ ကဆံင္ပေရင္ပညာဍဳင္ပ႙ုဝြံ ဂြံတဵတက္အုိတ္အေစာန္ဂွ္လၸဟီု ဆႏြံကႝုယဿဳ ဂြံတဆိပ္အၾကာ ဂြံဒုင္ယဿဳ ႏြံကႝုတန္ေဟင္ရ။ ဗြဲမေအာန္ ပႜဲဂေကာံဗြိဳင္ေကာန္ညးတာလ်ိဳင္ အလႝုအသ႘ပှာန္တံေဟင္ ကဆံင္ပညာစုိပ္တရဵ အေခါင္ခုိဟ္ကလိဂြံရ။ ဆဂး ပေရင္ဗဟုသုတကီု၊ ပေရင္လညာတ္ကုီ၊ ပေရင္လၛတ္ဂၜိဳက္ဂၜာဲကီု ဟုိတ္ႏူဒးဒုင္ကဿာတ္လဒႝုလဝ္ နာနာသာ္တဲု သြက္သဿတ္တံဂြံစုိန္သၠဳီ စႝုကႝုေကှာတ္ေထာဋ္ဟုီဂွ္ ဒွ္ကၜဳင္ဟြံမာန္ရ။ ပေရင္ပညာအလႝုအသ႘ပှာန္ ဝြံ ဟုိတ္ႏူအေခါင္ဒ႘မဝ္ကေရျဇ႘ ဗၜးဗၜးၐးၐးဟြံမြဲတဲု ဆအယာံမာတ္ ဒးဒုင္စကာခုိဟ္ သြက္အလႝုအသ႘ပှာန္ေဍံတံ ဂြံဒွ္ဂုန္ဖႝုေဟင္ ႁပေျပင္ လးလဝ္ဂၜံင္တရဵ ပေရင္ပညာရ။
ညးဍဳင္ကြာန္ ပႜဲကဿိန္ဍဳင္ပ႙ုဏံဗြဲမဂၜိဳင္ 'ျမေျဇင္ၾကပ္ကႝုဇကုဂွ္ ဗီုဒးေဖက္မံင္ကီု' မှိဟ္ရပ္ျမေျဇင္တံ လးလဝ္ဂၜံင္တရဵ ပေရင္ပညာဂွ္ ေလဝ္ ေထင္ေဇှာ္ေ႐ွ္ေသွ္ ထုိင္သးပတုိန္စရာဲ ကုညးတံရ။ ပႜဲတိဍာ္အလႝု အသ႘ပှာန္အုပ္ဓုပ္ ေျဂာပ္ဓလီုလဝ္ဂွ္ ဇဿာပ္အလုံကြာန္ဟြံ႐ဲု၊ ကြာန္ ေကာန္ဍဳင္အရင္လႝုဟြံ႐ဲု၊ ဂကူလႝုဟြံ႐ဲု၊ ညံင္ဂြံဗဒွ္ဘာ အလႝုအသ႘ေဍံဂွ္ ေဍံကႝုကၜဳင္ျဇဟတ္ဓ႐ုိဟ္ နာနာသာ္ကီု၊ သီုကုႝဘာပၠတ္ေပၠင္ ကုအၥာဘာ ေဍံတဲု ကႝုေစွ္စႏၵက္ ခှံဗဒွ္ဘာအလႝုအသ႘ေဍံ ဇဿာပ္ဒှာဲရ။ တင္ရန္တဿံ အလႝုအသ႘ပှာန္ဝြံ အလုံကဿိန္ဍဳင္ပ႙ု ဒွ္ဘာအလႝုအသ႘ပှာန္မၢး ဘာသာေဍံ ဒးစုိတ္၊ ကြတ္ေဗၱာန္ေဍံဒးစုိတ္၊ ဝင္ပဿိက္ၐုိတ္ေဍံဒးစုိတ္ ေဖ်ံစကာေဗၱာန္ တက္ပၜဳပ္စုတ္ ပႜဲကႜဟ္ ေကာန္ငၛာ္သဿတ္တံတဲု ညံင္ဂြံပါလုပ္ လၸာ္ေဍံတံဂွ္ ေစှာန္ပဿိင္ဟီုပႛဳင္ ၾတးကၜဳင္ဝါဒမဟာေဍံ အတုိင္ပဿိက္စုိတ္ေဍံတံရ။ ေကာန္ငၛာ္ေကာန္ဍဳင္အရင္ မဒးမံင္ဘာေဗၱာန္ပညာ ပႜဲဘာအလႝုအသ႘ ပှာန္တံဝြံ လညာတ္ဗဟုသုတ ပႜဲေကၜင္ကႜဟ္ေဍံတံ သမၱီအေထင္ေဇှာ္ကႝု အလႝုအသ႘ပှာန္ေဟင္တဲု သြက္အနာဂတ္ အလုံေကာန္ဍဳင္ အရင္သီု ဖအုိတ္ ညံင္ဂြံဒွ္အာ မဟာဝါဒဂကူေဍံ စႏၵက္ပၜတရဵလးကၜဳင္ ဂၜံင္တရဵ ပေရင္ပညာေဍံတံရ။
နဒဒွ္ဍာံမြဲ ေသၢာံပံက္ထၞးမၢး ပႜဲဗြိဳင္စက္ယာႏၱရာေရင္ပညာ အလႝုအသ႘ပှာန္ ဒ႘ေဗၢတ္မံင္ဂွ္ ေကာန္ဂကူမန္ မှဳံတန္တဵဒဿံင္ (တိဍာ္ပၜန္ ဂတးဗၜးၐးဟြံေသင္) သဿဝ္ေကာပ္ကာဲေဗာ္ပံင္ေတာဲကႝု အလႝုအသ႘ပှာန္ ပႜဲဗြိဳင္ခ႐ုိင္သဓီု၊ ပြိဳင္ဍဳင္ကအ္ၾကိက္၊ ကြာန္မပါလုပ္လၛႝဳတံဝြံ ဘာအလႝုအသ႘ပှာန္ ဟြံမြဲေလဝ္ႏြံရ။ ပႜဲတိဍာ္ကြာန္မန္ ဘာအလႝုအသ႘ ဟြံမြဲဂွ္ ဒွ္ဂုန္ဖႝုသြက္ဂကူပ႙ု မြဲစေရက္မြဲဂကူ (မြဲဒကုတ္မြဲဒကဵ)ကီုရ။ ဘာအလႝု အသ႘ပှာန္ ဟြံကတႝုဒွ္ခႜင္ အနာဂတ္ သြက္ ေကာန္ဍဳင္အရင္ပ႙ု ဒးဒုင္ဍႝဳဍိဳက္ သက္သာကၜဳင္၊ မဇဂကူမန္ပ႙ုေလဝ္ ဟြံဒးဒုင္ေျဂာပ္ ဓလီုကႝုေဍံကီု၊ အေရဝ္၊ ေယန္သှာင္၊ အခုိက္ကှာပ႙ုေလဝ္ ဟြံဒးဒုင္ထၸက္ကၜိဳက္ ပႜဲဂကူပ႙ုတဲု စုိတ္ဓာတ္ဆာန္ဂကူပ႙ုေလဝ္ ဗုိန္ခုိင္ေကဿာန္ဓေရာန္ကၜဳင္ရ။ ပေရင္စုိတ္ဓာတ္ဆာန္ဂကူပ႙ု မံက္ကၜဳင္အၾကာဂကူမန္ပ႙ုဂၜိဳင္မၢး ပႜဲဝင္ပၜန္ဂတးမန္ပ႙ု အေဃာ ဂစာန္မံင္ အေခါင္ဗၜးၐး ဗီုဗီုဏံဂွ္ ဒွ္ဂုန္ဖႝုေဇှာ္ကႝုျဇဟတ္ရ။ ဆဂး ညးအုပ္ဓုပ္ကြာန္လၛႝဳ (ဗြဲမေအာန္) လညာတ္ဟြံသၜဲလး ရံင္ေဂၜံေဂၜံကႜန္ကႜန္ သြက္ပစၥဳပၸန္၊ ယဿဳဇကု၊ ဂေကာံဇကု ဂြံခုိဟ္ေဟင္ ေကတ္ကသပ္ ကႝုညးလ်ိဳင္ ပႜဲေဗာ္လၛႝဳတဲု ကြာန္မန္လၛႝဳ၊ ညးဍဳင္ကြာန္လၛႝဳ ဟြံညာတ္လဝ္အနာဂတ္ သြက္ဂ်ိဇလ ဂကူမန္ပ႙ုမြဲသာ္ နတဲနဇုိင္ျဒဟတ္ဇကုကႝုဇကု (ကုိယ္ထူကုိယ္ထ အစုိးရမူလတန္းေက်ာင္း) ေကၜာန္ဗဒွ္ဘာ အလႝုအသ႘ပှာန္ တန္မူလ ႏြံကၜဳင္ဒဿံင္ရ။ ေဍံဟြံသုိင္ထံက္ပင္မြဲသာ္ အလႝုဇကု၊ ေကာန္ဂကူမန္ဇကု သၸမှိဟ္ ေစတနာ၊ ညးတၜထံက္ပင္ ပေရင္ပညာအလႝုအသ႘ဗဿာဒုင္ယဿဳတဲု ေရင္တၜဳင္ကၜဳင္ေလဝ္ႏြံရ။
ေသၢာ
ံဒွ္ဘာမြဲမြဲဂွ္ ကဆံင္တန္မူလမၢး ဒးဖအိုတ္ၾသန္ ေအာန္အုိတ္ကၜံကုိဋ္ျပင္ေရာင္။ ၾသန္တံဂွ္ဝြံ ႏူကႝုအလႝုအသ႘ပှာန္တံ ထံက္ပင္နင္ ဟြံေသင္ရ။ ႏူကႝုဍာ္ဓတ္ညးဍဳင္ကြာန္ ပဠက္ႏူေကှင္ေဇြာဝ္ေစွ္ စုိပ္ေဢာံဇုိင္တဲု ပေကာံပေကဝ္လဝ္ ဟြံဂံင္စသုင္၊ ဟြံဂံင္ထံက္ပင္၊ ဟြံဂံင္သၸကုသႝု သြက္ဇကုမြဲသာ္ အတုိင္ညးေဇှာ္အုပ္ ဓုပ္ကြာန္တံ ဗက္မြဲသၛိေအာန္အုိတ္ မသုန္ဠက္၊ လၛႝဳမြဲကုိဋ္ တန္တဵကႝုလဿိဟ္သၛိေအာန္ဂၜိဳင္တဲု ပေကာံပေကဝ္ ၾသန္သြက္ဂြံေဇှာ္ ျဇဟတ္သှ ခှံဗဒွ္ဘာအလႝုအသ႘ပှာန္ရ။ ညးဍဳင္ကြာန္လၛႝဳ စုတ္ၾသန္ဟြံမာန္ကီု၊ အၥာဘာမန္၊ အၥာျဗဵမန္ စုတ္ၾသန္ဟြံမာန္တံဂွ္ အာတ္အ႐ီုအဗင္ သ႘ကၜ႘ကႝုညးတာလ်ိဳင္ေဗာ္ပြိဳင္ဍဳင္တံတဲု ဘုိင္ေသာင္ကလး၊ လၛႝဳစႝုကႝုဓရတ္စကာစုတ္ၾသန္ နအဓမၼေလဝ္ႏြံရ။ညးဍဳင္ကြာန္လၛႝဳ သီုဒးပံင္ထဝ္ဇက္အိက္ၾသန္တဲု ဒးစုတ္ကၜဳင္ႏြံရ။ ဒဒွ္ဗီုဗီုဏံဂွ္ ဇဿာပ္ကြာန္မန္ ေကၜာန္ဗဒွ္ဘာ အလႝုအသ႘ပှာန္ ျဒဟတ္ဇကုကႝုဇကု (အစုိးရမူလတန္းေက်ာင္း) ဂြံဆႝုမံင္လဿိဳန္ရ။ ကြာန္လၛႝဳလၛႝဳဗက္ဂြံၾသန္ကီု၊ ထၞဳတ္လဝ္လဿိဟ္ၾသန္ေအာန္တဲု ဘာဟြံတဲုႏြံကၜဳင္ရ။ ညးအုပ္ဓုပ္ကြာန္တံ ကေလင္ေကာ္ေကာံဓ႐ီုတဲု ကေလင္ ဗက္တဿိေလဝ္ ႏြံကီုရ။ ကာလဘာ ဇကုသုိင္လဝ္ တဲုဒွ္အာမၢး သီုကႝုသၸသၻင္ စ႐ုိဟ္ဍာ္ဘာ ပေကာံဗက္ၾသန္ ညးဍဳင္ကြာန္တံတဲု လိင္ေပÌဇာတ္ သီုကႝုေကၜာန္သၻင္စ႐ုိဟ္ဍာ္ ဘာတန္မူလ မိပ္မိပ္ၿဇိပ္ၿဇိပ္ရ။
ပႜဲသှာံ(၂၀၀၉ ၊၂၀၁၀)ဏံဝြံ ဟိုတ္ႏူအသိင္အလုိန္ ပေရင္ပုိန္ျဂပ္ဂၜးကဝ္ ခ်႘ဒရာင္ဂရံက္ဂ႐ုိက္ ျပံင္လွာဲကၜဳင္ဂွ္ ဍဳင္ေသံေလဝ္ ဒးဒုင္ဇီုကပုိက္ကီုတဲု ညးဍဳင္ကြာန္မန္ဂမၜိဳင္ ေကၜာန္စမံင္ပႜဲ ဍဳင္ေသံဗြဲမဂၜိဳင္ ဟုိတ္ႏူပေရင္ပါတ္သပတ္ (ၸအစစပဵရတ) ဟြံခ်ိဳတ္ပၜိဳတ္တဲု ဌာန္ညးကုညး ကေလင္စဵကၜဳင္ကြာန္ဇကုရ။ ဇဿာပ္ကြာန္မန္ ၾသန္ေၾကပ္ျဂတ္ခက္ခဲုကီု၊ ငၛဳဟ္ဖ်ာနာနာေလဝ္ကႜင္ကၜဳင္၊ ဗြဲေတဿင္ငၛဳဟ္သၛဳေလဝ္ကႜင္ကၜဳင္၊ ဆဂး ငၛဳဟ္မးဍာ္ဓတ္ သဿာကေမၜာန္ ဟြံပႝုတုိန္တဲု ၾသန္လုပ္ကႝုၾသန္တိတ္ ဟြံကိတ္ည႘တဲု ပေရင္စသုင္မံင္စံင္ ေၾကပ္ျဂတ္ကၜဳင္ရ။ ဟုိတ္ဂွ္ရ ပေရင္ထံက္ပင္ဟီုဟီု၊ ပေရင္ဒးစုတ္ၾသန္ ေကၜာန္ဗဒွ္ ဘာလႝုအသ႘ဟီုဟီု၊ ေသၢာံစုတ္မာန္ဂွ္ ဒွ္ကၜဳင္တင္ဝါတ္ဂါတ္အုိတ္ရ။
ဗီုဂေကာံအုပ္ဓုပ္ကြာန္မန္ပ႙ုကီု၊ ညးဍဳင္ကြာန္မန္ပ႙ုကီု၊ ညးလ်ိဳင္ေဗာ္မန္လၛႝဳ၊ ဂေကာံမန္လၛႝဳကီု ကႝုျဇဟတ္ေကၜာန္ဗဒွ္ဒဿံင္ ဘာအလႝုအသ႘ပှာန္ဂွ္ မုညးတံညာတ္ဂုန္ဖႝု သာ္လႝုေရာ မိက္ဂြံတီေကြံေကြံရ။ ဒွ္မာန္မြဲသာ္ဂွ္ ရံင္ကႝုကြာန္ညးတှဟ္ ဘာအလႝုအသ႘ႏြံ၊ ကြာန္ဇကုဟြံမြဲတဲု ေကာန္ဇာတ္ဇကု ဒးမံင္ဘာကြာန္ညးတှဟ္ ဒးအာတရဵေသၛာဲျခာဂွ္မြဲတင္၊ မိက္ဂြံေလပ္လိက္ ဘာသာအလႝုအသ႘ပှာန္မြဲတင္၊ စရာဲကြာန္ဇကု မှဳံကႝုဘာအလႝုအသ႘ပှာန္တဲု ကာလအလႝုအသ႘တံ ေဂတ္ေဝင္ကြာန္ဇကု ေဍံတံေသၢာံအေထင္ေဇှာ္ ထုိင္သးကြာန္ဇကု မြဲတင္ကီုေရာင္ ညာတ္ရ။
စပ္ကႝုပေရင္ပညာ အလႝုအသ႘ပှာန္တဲု လညာတ္အၥာဘာပန္တၜ ပတုိန္ထၐးလဝ္ဂွ္ ''လဿဳဟ္ကြာန္ပ႙ုသုိင္ဗဒွ္ဘာ အလႝုအသ႘ပှာန္ တန္မူလျဒဟတ္ဇကုကႝုဇကု (ကုိယ့္ထူကုိယ္ထ) ဝြံ ဇဿာပ္သၛိဒးစုတ္ၾသန္၊ သၛိအၥာဘာမန္၊ အၥာျဗဵမန္ေလဝ္ ဒးစုတ္ၾသန္ကီုရ။ သုိင္ဘာဂွ္ သြက္ပေရင္ပညာ ေကာန္ငၛာ္တံ ဂြံတဵတက္ဂွ္ သက္ဟီုဟြံမြဲ၊ မိက္ဂြံစုတ္ၾသန္ ကႝုဘာ ဒွ္ျပဟ္ျပဟ္ရ။ ဆဂး ေကာန္ငၛာ္မန္ပ႙ု မံင္ဒဿံင္ဘာပ႙ုသုိင္လဝ္ နကႝုဍာ္ဓတ္ေကာန္ဂကူ မန္ပ႙ုကီုေလဝ္ ဟုိတ္ႏူဒုင္လဝ္ယဿဳ ဒွ္မံင္ဘာအလႝုအသ႘ပှာန္ (အစုိးရမူလတန္းေက်ာင္း)တဲု လိက္မန္ပ႙ုမြဲဘာသာဂွ္ မြဲတၛဲမွဂၜိဳင္အုိတ္ ၐါအခိင္ေဟင္ ဂြံအေခါင္ ေဗၱာန္ရ။ ျပဟ္ျပဟ္ဏံ လလအ္ဘာဂြံတဲု လိက္မန္ပ႙ုေၐတ္ေဗၱာန္အာ အၾကာေဍံတံဂြံရ။ ဘာသုိင္ဒွ္တဲု ၐုိတ္ပိပန္သှာံ ႏူကႝုအလႝုအသ႘ပှာန္ ေဍံတံ လေလာင္ၾတးဒွ္အာဘာေဍံ ဒတန္မၢး ေဍံေဖ်ံနင္အၥာဘာေဍံ၊ အၥာျဗဵေဍံ၊ သီုဂအုပ္ဘာေဍံတဲုမၢး အေခါင္အရာ အၥာဘာမန္ပ႙ု ေသၢာံေဗၱာန္လိက္မန္ ပႜဲအၾကာအခိင္ဘာေဍံဂွ္ ဒွ္ကၜဳင္ခက္ခဲု မာန္ေရာင္ အဲညာတ္ေကတ္ရ။ ဒွ္သာ္ဂွ္မၢး ဂကူမန္ပ႙ုဖအုိတ္ၾသန္ ကႝုကၜံကုိဋ္တဲု သုိင္ဒဿံင္ဘာ(ကုိယ့္ထူကုိယ္ထ) အလႝုအသ႘ပှာန္လဿဳဟ္ဂွ္ ဒွ္ဂုန္ဖႝုညးဂွ္ေရာ။ သြက္ဂကူမန္ပ႙ု ဟြံေသင္ဂွ္ အနာဂတ္ဂတေတံ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ျပံင္လွာဲမၢး ပ႙ုအၥာဘာမန္တံကီု၊ ဂေကာံညးေရင္ တၜဳင္သုိင္ခှံဘာကီု၊ ညးအုပ္ဓုပ္ကြာန္လဿဳဟ္ကီု၊ ညးလ်ိဳင္ေဗာ္လဿဳဟ္ကီု ဟြံခ်ိဳတ္အာ ေသွ္တဵမံင္ဏီမၢး ဂြံဆႝုေကတ္႐ွ္သာ ညးတံဒုင္လဝ္ ဒဒုိက္တြႝဳရ။ ဒွ္ဓဝ္ဆာန္ဍဴေအာန္စုိတ္ လတူညးတံေကြံေကြံရ။ စှးဒးသုိင္ခှံဘာအလႝုအသ႘ ျဒဟတ္ဇကုကႝုဇကုဂွ္ ယဝ္ခါရ ထံက္ပင္ သုိင္ေထာံဘာေကာန္ဂကူမန္ပ႙ုမၢး ၐုိတ္လႝုေကာန္ဂကူမန္ပ႙ု ထုိင္သးပတုိန္ဂုန္စရာဲ ဟြံတီရ။ ေအာန္စုိတ္ေကြံေကြံရ'' ရဵသာ္ဝြံ ပံက္လဝ္ႂသိဟ္ ပတုိန္ထၐးကၜဳင္လဝ္ ဂလာန္ႏြံကၜဳင္ရ။
ကေလင္သၛ႘ဂၜိပ္ အလုံခ႐ုိင္သဓီုပ႙ုဝြံ ဘာေကာန္ဂကူမန္ဟီုဂွ္ ႏြံဒဿံင္မူစိဘာေရာ။ ယဝ္ဒး႐ုိဟ္လဿိဟ္မၢး ဘာတန္မူလေကာန္ဂကူမန္ ကြာန္လွာဂံါ ႏြံအၾကာကြာန္ကေရင္ဂွ္မြဲဘာ၊ ဘာတန္မူလေကာန္ကူမန္ ကြာန္ကြိက္ေကာေဒံဂွ္မြဲဘာ၊ ဘာဖက္ေဆာတန္သၜဳင္ ေကာန္ဂကူမန္ ကြာန္ကအ္ဝါန္ဂွ္မြဲဘာ အပံင္ႏြံဆပိဘာေဟင္ရ။ မုဟုိတ္ ကြာန္မန္ႏြံဒဿံင္ သဿဝ္တဲခ႐ုိင္သဓီု ဟြံခှံကတႝုဗဒွ္ ဘာေကာန္ဂကူမန္ ဇကုေရာ။ ပႜဲဘာေကာန္ဂကူမန္ဇကု ဘာသာလိက္မန္ဒးေဗၱာန္ဂွ္ ဟြံမြဲပဿိက္ဟာ၊ အံင္ႏူဘာေကာန္ဂကူတဲု ဟြံဂြံတဆိပ္အၾကာဟာ၊ ဘာေကာန္ဂကူမန္ဂွ္ ေၐတ္အၾကာဂကူမဟာဝါဒ႘ အလႝုအသ႘ပှာန္ဟြံ မာန္ဟာ၊ ကြးဘာႏြံပႜဲဘာေကာန္ဂကူတံဂွ္ ဂြိင္ေဖက္စုိတ္ဓာတ္ဆာန္ဂကူ ကတႝုဒွ္ဂၜိဳင္တဲု ဂိြင္ေဖက္လဿိဟ္ျဇဟတ္ ဒပ္ပှာန္ဗၜးၐး ေကာန္ဂကူပ႙ုဂၜိဳင္တုိန္ဟာ၊ ဘာေကာန္ဂကူပ႙ုဂၜိဳင္တုိန္မၢး စုိတ္ဓာတ္ဆာန္ ဂကူပ႙ုဂၜိဳင္တုိန္ဂွ္ ဟြံမြဲပဿိက္ဟာ၊ ဟုိတ္ႏူပံက္ဘာေကာန္ဂကူပ႙ုတဲု ညးအုပ္ဓုပ္ကြာန္တံကီု၊ ညးဍဳင္ကြာန္မန္လၛႝဳ၊ အၥာဘာမန္တံကီု၊ ဂြိင္ေဖက္ဒးထံင္ဟာ (ဟြံေသင္) ဒွ္ဓဝိင္ အလႝုအသ႘ပှာန္တံ ေထင္ဂးရဲ သပုန္ပၜန္ဂတးတဲု ဗက္ရပ္ထိင္ဒဝ္ သၸခက္ခဲုၐုင္တက္ဟာဂွ္ မိက္ဂြံသဿာန္ ဟာííဟာííနာနာရ။
ပစၥဳပၸန္လဿဳဟ္ဏံ ဂကူမန္ပ႙ုစုိပ္မံင္ ကဆံင္လႝုေရာ။ ဇဿာပ္ ေကာန္ဂကူမန္ပ႙ု ၾသဝ္ကႝုဂြံကေလင္ဂြံသတိအုိတ္ညိ။ ဇကုပုိန္ျဒပ္ဂၜိဳင္ ဒွ္ေသဌ႘၊ ဒွ္ညးလ်ိဳင္ကဆံင္သၜဳင္တဲု ေထင္ခယ်ဗၜးၐးဂွ္ သဿိင္ႏြံကႝုအဝႝုၾသဇာ ယ်ဟာ။ အလုံဂကူမန္ပ႙ုကီု သီုကႝုေကာန္ဍဳင္အရင္ ပဲါႏူမဟာဝါဒ႘ ပှာန္တံတဲု ဒွ္မံင္ဂကူဍိက္ပၜက္ ဟြံမြဲကႝုအေခါင္ဗၜးၐး ဇကုဇကု၊ ဟြံမြဲကႝုဍဳင္၊ ဟြံမြဲကႝုအဝႝုအာဏာ ကုတ္ေသှာဝ္ဒန္ေသှာဝ္ဂွ္ ၾသဝ္ကႝုဂြံကၜိဳဟ္ ေကတ္အုိတ္ညိ။ ပေရင္ကေမၜာန္လႝုဒွ္ဒွ္၊ ဒးဓမံက္႐ုပ္ရဵတြႝဳမၢး သြက္ပစၥဳပၸန္ဏံကီု၊ သြက္အနာဂတ္ဂတေတံကီု ဒွ္ဂုန္ဖႝုသြက္ ဂကူပ႙ုဟာ၊ ဒွ္ဂ်ိဇလ သြက္ဂကူပ႙ုဟာ ကူခ်ပ္ပၚပÌအးအးတဲု ဓမံက္႐ုပ္ရဵေကၜာန္ဗဒွ္အာမၢး ခုိဟ္ေရာင္ညာတ္ရ။
သေရာပ္တဲုမဒးပၱိဳန္ထၞးမၢး ေစတနာေကာန္ဂကူမန္ပ႙ုဝြံ ဟုိတ္ႏူဒွ္ေကာန္ဗုဒၶဘာသာတဲု စုိတ္ဓာတ္ဍိဳန္ၐတ္ ႏြံကႝုေယန္သှာန္ကီု၊ ဓဝ္လေအင္ေဖ်ံေမတၱာ ဆာန္ဍဴသတ္တံကီု၊ ပဿိက္ဆႏၵမိက္ဂြံထံက္ ပင္ကႝုဒါန္ဂွ္ ကတႝုဒွ္ကၜဳင္ ႏူကႝုဂၜံႂသိဟ္ေတံအလႝုလႝုဂွ္ မၵးထုိင္သး ပတုိန္ဂုန္စရာဲေထက္ရ။ ဆဂး မင္ဒုင္ပတုိန္ဂုန္စရာဲ ေကတ္ယဿဳခုိဟ္ သဿးဟြံဂြံ၊ သီုမၵးသၛ႘ဂၜိပ္ပၚပÌဂၜံင္တရဵ ပေရင္ဂုန္ဖႝုကေမၜာန္ပ႙ုခုိဟ္ / ပေရံကီုေရာင္။ ဗီုရန္တဿံဍဳင္ေဇှာ္နိဗၺာန္တဲု ဂဇအ္ဓဝ္သၸကုသႝုကႝုဒါန္၊ ေဒၢတ္ဗက္ေဍာင္ ဓဝ္သ႘လ၊ ဗေပင္မံင္ပါရမ႘ကီု ရန္တဿံသြက္ပေရင္ပညာဂကူမန္တဲု ျဒဟတ္ ဇကုကႝုဇကု သုိင္ခှံဗဒွ္ဘာေဗၱာန္လိက္ေကာန္ဂကူမန္ သြက္ေကာန္ငၛာ္ သဿတ္မန္ပ႙ုမၢး ၐုိတ္လႝုဒွ္ဂုန္ဖႝု သြက္ဂကူပ႙ုဂွ္ ႐ုိဟ္လဿိဟ္ငၛဳဟ္မး ပေတာံ ၐတ္ဟြံမာန္ရ။ ဗီုကုသႝုပု႙ပတဲုလဝ္ဂွ္ ညံင္ဟြံေစွ္နရက္ ဗီုဒွ္ဓဝိင္ကုပ႙ုကီု၊ ပေရင္ကေမၜာန္ပ႙ု ေကၜာန္ပတဲုေရင္တၜဳင္မံင္၊ ဖအုိတ္ဒဿံင္အခိင္ မှဳံကႝုငၛဳဟ္မး၊ လဿိဟ္မၾသန္၊ ေစက္လဝ္ျဇဟတ္ ခႏၶကာယ်တဲု ဂစာန္ ေကၜာန္ဗဒွ္ဒဿံင္ ဘာအလႝုအသ႘ပှာန္ဂွ္ လၸကႝုဒွ္ဂ်ိဇလဂကူမန္ပ႙ုညိ။ ဂုန္ဖႝု ပေရင္ကေမၜာန္ပ႙ုဝြံ ၾသဝ္ကႝုဂြံဒွ္သြက္ဂကူပ႙ုညိဂွ္ မိက္ဂြံကႝုဏာ ဓဝ္သတိေဇှာ္ေဇှာ္ေဟင္ ပတုိန္ထၞး ဗြဲမအဲပရဲရအဵ။
အလုံဂကူမန္ပ႙ုသီုဖအုိတ္ ပေရင္ကေမၜာန္ဇကုေကၜာန္ဂွ္ ၾသဝ္ကႝုဂြံဒွ္ဂုန္ဖႝု သြက္ဂကူပ႙ုညိ။ ။
ဂကူမန္ည႘သာမၢး ဂြံအံင္ဇှးနာနာ
ဂကူမန္ပ႙ု အခိင္ေလာန္ကၜဳင္ အတိက္ေတံ ဟုိတ္ႏူဓဝ္ည႘ သာသဿဟ္သဿန္ ညးမြဲကႝုညးမြဲ၊ မြဲဍဳင္ကႝုမြဲဍဳင္၊ မြဲဌာန္ေဒသကႝု မြဲေဒ သဟြံမြဲ တဲုျဇဟတ္ဂကူမန္ေအာန္ ၊ ျဇဟတ္ပှာန္မန္ ေအာန္တဲု ဒးဒုင္ဗတိုက္၊ ဒးဒုင္ဘဲပှာန္ 'သဿိင္အနဝ္ရထာ' ေကုာံ 'သဿိင္အံင္ေဇယ်'တဲု ဒးက် ကၜဳင္ဍဳင္မန္ ဒွ္ကၜဳင္ဘဝဍိက္ပၜက္ စႝုကႝု လဿဳဟ္အုိတ္ရ။ ဟုိတ္ႏူျဇဟတ္ပှာန္ စႝုဒှာဍဳင္မန္၊ ဂကူမန္ေအာန္ေစွ္ ေလဝ္ ဟီုစမာန္ေရာင္။ အခိင္လဿဳဟ္ ရံင္ေကတ္ကႝု အကာဲအရာ ပေရင္ ဍဳင္ကြာန္မန္မၢး ဂေကာံေကၜာန္ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္၊ ဂေကာံေကၜာန္ ပေရင္ဂကူဂွ္ ႏြံတဵဗြဲမဂၜိဳင္ရ။ ဆဂး ေဗာ္ဒ႘မဝ္ကေရျဇ႘ အလုံရးမန္လဿဳဟ္ဂွ္ ဂေကာံေဗာ္လုပ္ေဝါင္ေသှာဝ္ဂးတဲု ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိဂွ္ ဂေကာံေဗာ္ ဟြံလုပ္အေဝါင္ေသှာဝ္ ရဵသာ္ဝြံ အလႝုအသ႘ပှာန္တံ ပၚကေရက္ေထာံ ျဇဟတ္ဂကူ မန္ ၐါကေရက္တဲု ဒဿံင္ရ ဟြံေသင္ဟာ။ တဲုပၜန္ ဂေကာံဇုတ္ ဓရံင္ဂကူမန္ (MAU) ေလဝ္ ဒွ္ျဇဟတ္ ပေရင္ ကေမၜာန္ ေကာန္ဂကူ မန္ပ႙ုကီုရ။ ညံင္ဂလာန္မိမမန္ပ႙ု ''ဂၜဵျပးကၜကိတ္''၊ ''ဣမိဂၜိဳင္ ေကာန္ခ်ိဳတ္'' ေစှာန္ထၞးကႝုလဝ္သတိ ဂုဏ္ဖႝုလၸာ္ ပေရံပေရံႏြံဒဿံင္ ပႜဲဝင္မန္ပ႙ုရ။ တၛဲဏံဂကူမန္ပ႙ု ဓဝ္ည႘သာဟြံမြဲမၢး ဒးဆႝုဘဲပှာန္ ဖႝုပ ေရံ သြက္အလုံဂကူမန္ မြဲမာန္ေရာင္။ ဟုိတ္ဂွ္ရ ဂကူမန္ပ႙ုည႘သာမၢး ဂြံအံင္ဇှး နာနာသာ္မာန္တဲု ည႘သာသဿဟ္သဿန္အုိတ္စုိအ္။
သဘာဝဍာ္ေစာဝ္၊ ဍာ္ႂကင္၊ ဍာ္ၐ႘တံ ဟုိတ္ႏူေဍာင္ၿဗဲ မေဍာတ္တ္တံ ဂူေဖ်ံဒဿံင္သုိက္က္ တဲု ေပင္ ကဿိဳဟ္ကၜဳင္ရ ဟြံေသင္ဟာ။ နနဲသာ္ဝြံကီု နကႝုဍိဳတ္ေဍာတ္တ္တံ ပံင္ေကာံတဲု ဒက္ပၱိဳန္မၢး ဒွ္ကၜဳင္သၛိတိုက္မြဲထပ္၊ ၐါထပ္၊ ဍဳင္လႝၛဳတံ ဒက္ပၱိဳန္ဂၜိဳင္ကႝုေစွာ္ထပ္ရ။ နကႝုျဇဟတ္ ဂကူမန္ပ႙ု ေလဝ္ နကႝုျဇဟတ္ညာဏ္၊ ျဇဟတ္ ကာယ၊ ျဇဟတ္ၾသန္ဂမၜိဳင္ ပံင္ေကာံတဲု ႏူမှိဟ္မြဲတၜ၊ ဒွ္ကၜဳင္ၐါ တၜ၊ ႏူဂွ္ေပင္ကၜဳင္ လဿိဟ္ကၜံ၊ ဠက္၊ ကုိဋ္မၢး ဒွ္ကၜဳင္ျဇဟတ္ ေဇှာ္ေဇှာ္မြဲမာန္ေရာင္။ ယဝ္ပ႙ုဝးေအွာ္မြဲတှဳင္ ဓဝ္မၢး ဝးကဝ္အာ ေလာဲေလာဲရ။ ဆဂး ေအွာ္မြဲ တှဳင္ ပံင္ေကာံေထာံ ဂၜိဳင္ဂၜိဳင္ ဒွ္အာေအွာ္မြဲစန္မၢး ပၱိတ္ျဇဟတ္တဲု ဝးကီုေလဝ္ ေဍံဟြံကဝ္ရ။ ရဵသာ္ဝြံ နိယာမသဘဵဓဝ္ ည႘မၢး ဒွ္ကၜဳင္ျဇဟတ္ ေဇှာ္ေဇှာ္ မြဲေရာင္။ ဂကူမန္ပ႙ုတၛဲဏံ ေကတ္ဥပမာသာ္ဝြံတဲု မြဲဂေကာံ ကုမြဲဂေကာံ၊ မြဲေဗာ္ကု မြဲေဗာ္၊ မြဲကြာန္ကုမြဲကြာန္၊ ညးမြဲကႝု ညးမြဲ စြံဓဝ္ည႘သာ၊ စဆာန္ကဿိန္ ညးသၠအ္အုိတ္တဲု ညံင္ဂြံပံင္တဲ၊ ညံင္ဂြံေကာံကေလာံ၊ ညံင္ဂြံဒွ္ျဇဟတ္ဂကူမန္ မြဲရမဈာင္ဓဝ္ မာန္ဂွ္ ဒးဂုိတ္ဂစာန္ ဒးပေတွ္စအေရဝ္ တၜပညာမန္၊ ကႜိဳပ္သကုိပ္ပု႙မန္ မာန္ေရာင္။ အခိင္ေတံ ဂကူမန္ပ႙ု ဟုိတ္ႏူဘဲပှာန္ သဿိင္အံင္ေဇယ် ကီု၊ ဘဲပှာန္ေအင္ဂၤလိက္ ဂ်ပါန္တံကီု၊ ဘဲပှာန္ အလႝုအသ႘ပှာန္ဗဿာ အဆက္ဆက္တဲု ဒးထကးျပးဆာဲ ျဂိပ္ဒဵစုိပ္အာ မြဲဍဳင္ကႝုမြဲဍဳင္၊ မြဲေဒ သကႝုမြဲေဒသတဲု ပေရင္ဂကူမန္ ဂြံဓဝ္ည႘သာ၊ ေသၢာံေကာံကေလာံ အလုံဂကူမန္မြဲဂွ္ စႏၵက္ ပေကာံေကဝ္ကၜဳင္ ဟြံမာန္ ရ။ ႏူဂွ္ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ ရန္တဿံဂြံပေကာံျဇဟတ္မန္ အလုံမြဲေဒသမန္ဂး တဲု ေဒံါကၜဳင္ ပန္ေပွာ္၊ ေကတ္ကၜဳင္ ဓဝ္ည႘သာ ကုအလႝုအသ႘ပှာန္(နဝတ) ႏူသှာံ(၁၉၉၅)ရ။
အတုိင္ေဗာ္ရန္တဿံလဝ္ သြက္ဂြံည႘သဿဟ္ ဒွ္ျဇဟတ္ မြဲ၊ ေသၢာံကလိဂြံ ေပဲါအံင္ဇှး တုိင္ပၠဵရန္တဿံလဝ္ ဒက္ပၱန္ဍဳင္မန္တဿိဂွ္ ဆႝုဂဗကႝုဂကူမန္ မႏြံပႜဲဍဳင္၊ ပႜဲကြာန္၊ ပႜဲေဒသမန္ဂမၜိဳင္ တဲု ေစွ္ကၜဳင္ပေရင္ စႏၵက္၊ ေဖ်ံကႝု ကေမၜာန္ေဖာအ္ေျဗဝ္၊ ကေမၜာန္ပေရင္ဂကူ၊ ပေရင္ဍဳင္ရ။ ဆဂး အလႝုအသ႘ပှာန္ (နအဖ)တံ ဂြိင္ေဖက္ျဇဟတ္ မန္ ဒွ္ကၜဳင္မြဲရမဈာင္၊ မြဲကသပ္၊ မြဲျဇဟတ္တဲု ပႜဲသှာံ(၂၀၀၁)ဂွ္ သီကၜဳင္ ကၜအ္သြဝ္၊ တိဍာ္ဂကူမန္ ေဒသဍဳင္ေရဝ္ (တိဍာ္ေဗာ္ ၾသဇာတဵတက္)ဂမၜိဳင္ရ။ ႏူဂွ္ မြဲကဆံင္ ထၸက္ ကၜိဳက္၊ ပၚကေရက္ျဇဟတ္ ဓဝ္ည႘ သာဂကူမန္တဲု ပၱန္ကၜဳင္ဍဳင္တဿိ ဍဳင္လဿိဳင္၊ ဍဳင္ေခါဇာတဲု ထပ္သီေထာံ ကၜအ္သြဝ္ဂကူမန္ပ႙ု လုပ္အုပ္ဓုပ္အာကႜိဳပ္ ပႜဲဂကူမန္ပ႙ုရ။ ညးမိမမန္ လၛႝဳတံ ေဖ်ံစဒှာဲဝဲါ ကုဗုိလ္ပှာန္ဗဿာ တံကႝု ေကာန္ဝုတ္ဇကုရ။ ေဗာ္ဍဳင္ မန္တဿိေလဝ္ မုစႝုဒှာကႝု ေကာန္ဂကူမန္ဇကု ဟြံမာန္ကၜဳင္ရ။ စႏူအခိင္ ဝြံတဲု ေဗာ္ကုအလႝုအသ႘ပှာန္ဂွ္ ပေရင္ဆက္ေဆာံ ပေရံေစွ္ကၜဳင္ သုိက္က္ရ။ ဟိုတ္ေဍံဂွ္ ပႜဲေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ ပေရင္ည႘သာသဿဟ္ သဿန္ ေအာန္ေစွ္တဲု (ဗုိလ္မွဴး)'နာဲပါန္ေညာအ္' ပၚတိတ္ႏူေဗာ္ဒွ္မာန္ရ။ လက္ၾကဵဏံ 'နာဲအံင္နာင္' (ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ႏိုင္) ကု ေကာန္ရဲဂမၜိဳင္ ဒက္ေဗာ္တဿိမြဲပၜန္ရ။
အတုိင္ေဗာ္ရန္တဿံလဝ္ သြက္ဂြံည႘သဿဟ္ ဒွ္ျဇဟတ္ မြဲ၊ ေသၢာံကလိဂြံ ေပဲါအံင္ဇှး တုိင္ပၠဵရန္တဿံလဝ္ ဒက္ပၱန္ဍဳင္မန္တဿိဂွ္ ဆႝုဂဗကႝုဂကူမန္ မႏြံပႜဲဍဳင္၊ ပႜဲကြာန္၊ ပႜဲေဒသမန္ဂမၜိဳင္ တဲု ေစွ္ကၜဳင္ပေရင္ စႏၵက္၊ ေဖ်ံကႝု ကေမၜာန္ေဖာအ္ေျဗဝ္၊ ကေမၜာန္ပေရင္ဂကူ၊ ပေရင္ဍဳင္ရ။ ဆဂး အလႝုအသ႘ပှာန္ (နအဖ)တံ ဂြိင္ေဖက္ျဇဟတ္ မန္ ဒွ္ကၜဳင္မြဲရမဈာင္၊ မြဲကသပ္၊ မြဲျဇဟတ္တဲု ပႜဲသှာံ(၂၀၀၁)ဂွ္ သီကၜဳင္ ကၜအ္သြဝ္၊ တိဍာ္ဂကူမန္ ေဒသဍဳင္ေရဝ္ (တိဍာ္ေဗာ္ ၾသဇာတဵတက္)ဂမၜိဳင္ရ။ ႏူဂွ္ မြဲကဆံင္ ထၸက္ ကၜိဳက္၊ ပၚကေရက္ျဇဟတ္ ဓဝ္ည႘ သာဂကူမန္တဲု ပၱန္ကၜဳင္ဍဳင္တဿိ ဍဳင္လဿိဳင္၊ ဍဳင္ေခါဇာတဲု ထပ္သီေထာံ ကၜအ္သြဝ္ဂကူမန္ပ႙ု လုပ္အုပ္ဓုပ္အာကႜိဳပ္ ပႜဲဂကူမန္ပ႙ုရ။ ညးမိမမန္ လၛႝဳတံ ေဖ်ံစဒှာဲဝဲါ ကုဗုိလ္ပှာန္ဗဿာ တံကႝု ေကာန္ဝုတ္ဇကုရ။ ေဗာ္ဍဳင္ မန္တဿိေလဝ္ မုစႝုဒှာကႝု ေကာန္ဂကူမန္ဇကု ဟြံမာန္ကၜဳင္ရ။ စႏူအခိင္ ဝြံတဲု ေဗာ္ကုအလႝုအသ႘ပှာန္ဂွ္ ပေရင္ဆက္ေဆာံ ပေရံေစွ္ကၜဳင္ သုိက္က္ရ။ ဟိုတ္ေဍံဂွ္ ပႜဲေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ ပေရင္ည႘သာသဿဟ္ သဿန္ ေအာန္ေစွ္တဲု (ဗုိလ္မွဴး)'နာဲပါန္ေညာအ္' ပၚတိတ္ႏူေဗာ္ဒွ္မာန္ရ။ လက္ၾကဵဏံ 'နာဲအံင္နာင္' (ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ႏိုင္) ကု ေကာန္ရဲဂမၜိဳင္ ဒက္ေဗာ္တဿိမြဲပၜန္ရ။
ဟုိတ္ဂွ္ရ အခိင္တၛဲဏံ အလႝုအသ႘ပှာန္ကႝု ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိဂွ္ စပုင္မြဲဝုိင္၊ သုင္အရက္မြဲပလင္၊ ဍိဳက္မြဲဂၜဳင္တဲု ခ်ပ္စပေရင္ကေမၜာန္ ဍဳင္ကြာန္ဂွ္ ေဍံဟြံေလာဲသြာရ။ ေဗာ္ဂွ္ဒွ္အာ ဂေကာံ ဟြံမြဲကႝုေသှာဝ္၊ ဒွ္အာဂေကာံရပ္လြဟ္ ပၜန္ဂတးမြဲေပင္ေပင္ေရာင္။ ဒပ္ပှာန္စႝုဒှာ ေကာန္ဂကူမန္၊ ဒပ္ပှာန္ဗၜးၐးေကာန္ဂကူမန္ ကၜဳင္ႏူဒှာဲျဂိဳပ္ဂှိင္ေတံဂွ္ ညးတံကေလင္လုပ္အာ ျဂိဳပ္ေတံပၜန္ရ။ ဆဂး ဘဝေကာန္ဂကူမန္ ညံင္ဂြံဗၜးၐးတိတ္ႏူဘဝဍိက္ဂွ္ နကႝုတာလ်ိဳင္ညး တံရပ္လြဟ္တဲု ကေလင္ ဒက္ပၱန္ဍဳင္ လုပ္အာေပÌဗတိုက္တဿိ ဂံင္င္သကာသကာ မြဲက႑ ပၜန္ေရာင္။ ျဇဟတ္ ဂေကာံ၊ ျဇဟတ္ပှာန္ညးတံ စပ္ကႝုပေရင္ဂကူ တဲု ေသၢာံဒွ္အာျဇဟတ္ေဇှာ္ေဇှာ္မာန္ဂွ္ တန္တဵကႝုဂကူမန္ပ႙ု ႐ီုဗင္ထံက္ပင္ ကႝုျဇဟတ္ကုညးတံရ။
ပှာန္ဂၜးကဝ္ အလန္ဒုတိယစတဲုဗက္ ဂကူႂကက္ျပးဇးဒဿံင္ ေပင္ဍဳင္၊ ေပင္ကြာန္၊ ေပင္တိုက္ အုိတ္ရ။ ဟုိတ္ဂွ္ရ အလုံဂကူႂကက္မြဲ ေသၢာံကေလင္ေကာံကေလာံဂွ္ ဒက္ပတန္ပေရင္ ဓဝ္ည႘သာ အလုံ ဂကူႂကက္တံအုိတ္ရ။ ဟုိတ္ဂွ္ရ ညးတံ ကေလင္ဂြံဍဳင္တဲု ထေဍင္ေထာံ ဂကူသမၜဲတိ(နယ္ခ်ဲ႔ကုိလုိနီ)မာန္ေရာင္။ လဿိဟ္မှိဟ္ေလဝ္ဂၜိဳင္၊ တိဍာ္ ေလဝ္ေဇှာ္၊ ဂကူ ေလဝ္ဂၜိဳင္တဲု အလုံမြဲဍဳင္ေဇှာ္ ပေကာံေထာံမြဲတဲု ဒက္ပၱန္ဍဳင္ႂကက္ (တ႐ုတ္ျပည္သူ႔ သမၼတႏိုင္ငံေတာ္) ပႜဲသှာံ(၁၉၄၇)ဂွ္ မာန္ကၜဳင္ရ။ ပြမည႘သဿဟ္ဂွ္ ဒွ္ျဇဟတ္အဓိက သြက္ေဗာ္သၛိကဿိန္မြဲ၊ ဒွ္သြက္ဂေကာံ၊ သြက္ေဗာ္၊ ဒွ္သြက္ဂကူမြဲ နဒဒွ္ဇုတ္ဓရံင္မြဲရ။ လြဟ္ေဇှာ္ သြက္ဂြံစႝုဒှာ ဘဲဒဏ္အႏၱရာဲေဇှာ္ေဇှာ္မြဲ၊ တင္ခက္ခဲုေဇှာ္ေဇှာ္ဂမၜိဳင္ ဂြံၐက္တတ္ေကၜာံအာမာန္ဂွ္ ပြမည႘သာသဿဟ္သဿန္ညးသၠအ္ေဟင္ရ။
ဟုိတ္ဒွ္သာ္ဂွ္ရ တၛဲဏံ ယဝ္ပ႙ုကေလင္သၛ႘ဂၜိပ္ ဓဝ္ည႘သာ ဂကူမန္ပ႙ုမၢး တန္တဵဒဿံင္ကႝု ကႜိဳပ္ သကုိပ္ခုိဟ္ ပႜဲေကာန္ဂကူမန္ပ႙ုရ။ ကႜိဳပ္သကုိပ္ခုိဟ္ ေကာန္ဂကူမန္ဟီုဂွ္ မှိဟ္လႝုေရာ။ မိမမန္တံ ညံင္ဂြံလြ႘ ၐံင္အာ သတ္ပဿဝ္ဇဝ္ပၠဵ အနာဂတ္ေကာန္ငၛာ္မန္ပ႙ုတံေရာင္ဂွ္ နကႝုညးခ်ဴလိက္ (အၥာေကှဟ္)ဏံ ကႝုဏာ ကသပ္ရ။ ေကာန္ငၛာ္မန္တံ ႏူေဍာတ္ ေဍာတ္ ညံင္ဟြံဂြံ စုိတ္ဓာတ္ေစွ္၊ စုိတ္ဓာတ္ေဍာတ္ဂွ္ ဒးလြ႘ဝတ္ရ။ ညံင္ေကာန္ငၛာ္မန္ ေသၢာံဂံင္သကာ၊ ေျမက္စာကီု၊ ဂလာန္ဓဝ္ ပေတွ္ေဍံတံ ညံင္ဇကုေဍံကႝုေဍံ ဂြံပေတွ္ေကတ္ေကတ္၊ ညံင္ဂြံဂံင္ေကၜာန္ ဂံင္ေဖ်ံသၢဳတ္ သြာတ္ဂွ္ စႏူအခိင္ဝြံတဲု ဇဿာပ္မိမမန္ ဒးေဝတ္ ေဗၱာန္လဝ္ေထက္ေရာင္။ လညာတ္ေကာန္ငၛာ္မန္ တံ ညံင္ဂြံႏြံ ဓဝ္ည႘သာညးသၠအ္၊ ညံင္ဂြံေကၜာန္ကေမၜာန္ဂေကာံမြဲစြံ၊ ညံင္ဂြံယိုက္ေဂၜင္ တာလ်ိဳင္ပေရင္ဂကူ၊ ညံင္ဂြံထိင္ဒဝ္မင္မြဲအာ အာဲကဿာဲဇုဇဗဵလဇကု၊ ညံင္ဂြံယိုက္ေဂၜင္ တာလ်ိဳင္ဂြံေျပ၊ ညံင္ဂြံမင္မြဲ ေတှာဝ္ဒေတာဝ္ဂကူ၊ မသေကာေဒံေလပ္ေရာင္။ ဇဿာပ္ကေမၜာန္ ပံင္တဲ ပံင္ေကာံတဲု ေကၜာန္အာနျဇဟတ္ည႘သဿဟ္မၢး တိုင္ပၠဵလႝုေကတ္ေကတ္ ဒးဂြံေပဲါအံင္ဇှး ေရာင္။ ဂလာန္မန္ဟီုလဝ္ ''ည႘မၢး ဂြံေပÌအံင္ဇှးရ။'' ေကာန္ဂကူမန္ပ႙ု အလုံရးမန္၊ ကြာန္မန္၊ ေဒသမန္၊ ဍဳင္မန္ ၾသဝ္ကႝု ဂြံဍိဳက္ေပင္ကႝု မၛႝဳဓဝ္ည႘သာ (ေသြးစည္းညီၫႊတ္ေရး) အုိတ္ညိဂွ္ ဗြဲမဆာန္ကဿိန္ ဆဝ္မၛဳဟ္ဏာ စုိတ္ဓာတ္ဆာန္ဂကူဝြံရအဵ။
မုဟုိတ္အေခါင္ဝါ တှဟ္ျခာႏူဂကူ
ညး မတန္တဵဒဿံင္ ပႜဲေလာကဏံ အလုံသီုမှိဟ္ဖအုိတ္ဂွ္ ေထက္ကႝုဒးႏြံပဿိက္ကႝု အေခါင္အရာဝါဒဂကူ၊ အေခါင္အရာမှိဟ္၊ အေခါင္အရာသၜးပြးနာနာတံဂွ္ ဇဿာပ္မှိဟ္ ဇဿာပ္ဂကူဘာသာ အာတ္မိက္မင္စဿ႘ဒဿံင္ သီုမှိဟ္ဖအုိတ္ရ။ ဆဂး ၐုိန္ရဒွ္သာ္ဂွ္ကီုေလဝ္ သၸဟုိတ္ႏူကႝု အလႝုအသ႘ဟြံဍိဳက္ေပင္ကႝု ပေရင္ဘဝဘာသာဂကူတဲု ဒးလင္ေဇြာဝ္ဒဿံင္ ဍာ္ရမတ္ဏီရ။
ဟုိတ္ဂွ္ရ ဍာ္ရမတ္မေဇြာဝ္ေစွ္ကၜဳင္ ႏူေဂြင္မတ္ပ႙ု ေကာန္ဂကူမန္တံတၛဲဏံဂွ္ ၐုိန္ရဒွ္အာ ဍာ္လာင္မုက္ကီုေလဝ္ ေထက္ကႝုဒးႏြံကႝုငၛဳဟ္မး သြက္ဝင္ဘဝဂကူဘာသာ၊ ပေရင္ဒးဒုင္စသုိင္ဒဿံင္တၛဲဏံဂွ္ကီုရ။ မုဟုိတ္ေကာန္ဂကူမန္တံ လာင္ဒဿံင္မုက္ကႝုဍာ္ရမတ္ ေရာဟီုဂွ္ ေအာန္စုိတ္ကႝုဘဝတဲု ဍာ္ရမတ္ေဇြာဝ္ဒဿံင္ဟာ၊ ေအာန္စုိတ္ကႝုအေခါင္အရာ ဝါဒဍဳင္တဲု ဍာ္ရမတ္ေဇြာဝ္ဒဿံင္ဟာ၊ ဟြံေသင္ေတွ္ ေအာန္စုိတ္ကႝုအေခါင္အရာ ဝါဒဂကူဘာသာတဲု ဍာ္ရမတ္ေဇြာဝ္ဒဿံင္ဟာ။
ဒဒွ္ရဍာ္ရမတ္ေကာန္ဂကူတံတၛဲဏံ ပြမလင္ေဇြာဝ္ဒဿံင္တံဂွ္ မိပ္ျမဟ္စုိတ္ေလာန္တဲု ဍာ္ရမတ္ဒးေဇြာဝ္ေစွ္ကၜဳင္ ႏူေဂြင္မတ္ၐါဂွ္ ဒွ္ဂြံဟြံမာန္ပုဟ္ ေစွ္စုိတ္သာ္ဏံတဲု အတုိင္ေကာန္ဂကူတံ မလင္ေဇြာဝ္မံင္ဍာ္ရမတ္ဂွ္ ဒွ္ေကာန္ဂကူတံ မဒးေအာန္ဒဿံင္ စုိတ္ေဏာင္ဂွ္ ေစွ္ဒဿံင္စုိတ္ကီုရ။ ဆဂး အတုိင္ေကာန္ဂကူတံႏြံပဿိက္ဂွ္ ညးဂွ္ဂြံ႐ီုဗင္ ေကာန္ဂကူတံမာန္ေရာ သၛ႘မၜာ္ဒဿံင္ ဟြံဆႝုဂဗဏီရ။
သၸဟုိတ္ႏူဒွ္သာ္ဂွ္ရ ရံင္ကႝုေကာန္ဂကူမန္တံ လင္ေဇြာဝ္ဒဿံင္ ဍာ္ရမတ္တၛဲဏံ၊ ရံင္ကႝုေကာန္ဂကူမန္တံ ဒးၾကင္ေၾကာဝ္ဒဿံင္တၛဲဏံတဲု မိမေကာန္ဂကူမန္တံ ႏြံဒဿံင္ဏီရဟာ၊ တုိင္ခ႘ေကာန္ဂကူမန္တံ သြက္ဂြံပၱဝ္ကႜိဳပ္ ဂြံဒွ္ဓရ္စၞဳဲေစၞာ္ သြက္ဂကူဘာသာ အနာဂတ္မာန္ဂွ္ ၾကံင္မၛိဳဟ္ခုိင္ကၜဳိက္ ႏြံဒဿံင္ကီုရဟာ။ ဓရ္ေသၜံပဿာ ဟြံအုိတ္ပႜဲခႏၶဏီရ။
အေခါင္သၜးပြးဂကူ သြက္ဂြံေဖာအ္ေျဗဝ္ အနာဂတ္ဂတဂွ္ ဒးလုပ္ပၜံင္ဗၱိဳက္ေကတ္ အၾကာေကာန္ဂကူဘာသာဇကုတဲုမွ ကလိဂြံမာန္ဟြံေသင္။ အတုိင္လုိက္ မပံက္ထၞးဒဿံင္ လ်းမတ္ကႝုရဲဂၜးကဝ္ဂွ္ ဒွ္ဓရ္ေစှာန္ထၞး သြက္ဂြံကလိဂြံ ဓရ္စဿတ္သမၱီ မြဲကီုေဏာင္ဂွ္ ေကာန္ဂကူဘာသာ မန္ပ႙ုတံေလဝ္ ေထက္ကႝု ဒးစဿတ္ သမၱီေကတ္ေထက္ကီုရ။
ဟုိတ္ဂွ္ရ ယြံေကာန္ဂကူမန္တံ ဒဿာႏူအတၱမပုိင္ျပ႘လဝ္ ခႏၶကာယ်ဇကုတဲု ဒးပႜႝဳပႜိဳက္ေကာန္ဂကူဇကုေဏာင္၊ ေကတ္အလႝုအသ႘ လၱဴေကာန္ဂကူဇကုေဏာင္ဂွ္ လၸကႝုဒွ္ညိ။ လၸဂၜဳဓီုဗက္အ႐ီုတံဂွ္ညိ။ ကေလင္ရံင္ကႝုဂၜးကဝ္တံမၢး အလုံလုိက္မြဲ ၐုိန္ရဟြံဒွ္ ေကာန္ဂကူဘာသာ ညးတံကီုေလဝ္ ဓရ္ပႜႝဳပႜိဳက္လၱဴညးမြဲ ေကုာံ ညးမြဲတံဂွ္ ညးတံဟြံသၜးလဝ္ အေခါင္အုိတ္ရ။
ဟုိတ္ဂွ္ရ လၱဴဂကူဘာသာဇကု ဒဿာႏူဟြံသၸဂ႐ုတဲု ဂကူဒးေကၜံကၜက္အာဂွ္ ပႜဲလၱဴဂၜးကဝ္ဏံ ႏြံတဵဒဿံင္ရ။ ဂကူေကၜံကၜက္ လိက္ပတ္ ေသွ္တဵေလဝ္ႏြံ၊ လိက္ပတ္ဂွ္ေလဝ္ေကၜံ ဂကူေလဝ္ကၜက္ဂွ္ ေလဝ္ႏြံ၊ ကေလင္ရံင္ကႝု ဗီုဒဒွ္ဏံတဲုမၢး ဂကူဂြံကၜက္အာ၊ လိက္ပတ္ဂြံေကၜံအာတံဂွ္ ဒဿာႏူဟြံသၸဂ႐ုကႝုဂကူ၊ ဒဿာႏူဟြံသၸေကင္ကာကႝု လိက္ပတ္ ဘာသာဇကုတဲု ဂကူဒးကၜက္အာ၊ လိက္ပတ္ဒးေကၜံအာ မဒွ္ကီုရ။
ဂကူမန္ပ႙ုတၛဲဏံ လိက္ပတ္ဂကူဘာသာေလဝ္ႏြံ၊ ဂကူဘာသာပၜန္ေလဝ္ ျပဇးဒဿံင္အလုံဂၜးကဝ္မြဲ ဆဂး အေခါင္ဝါဒဂကူဟြံမြဲ တၛဲဏံ ကေလင္ရံင္ေကတ္ အေခါင္သၜးပြး လၱဴေကာန္ဂကူကႝု အေခါင္ဝါဒဂကူတံဂွ္ မုဟုိတ္ဂြံတှဟ္ျခာဒဿံင္ ႏူဘဝေကာန္ဂကူတံဂွ္ေရာဟီုဂွ္ သြက္ဂြံကလိဂြံ ဓရ္လ်းမတ္ညးသၠအ္ လၱဴညးမြဲေကုာံညးမြဲဂွ္ ဗက္သၛ႘မၜာ္ဒဿံင္ ဟြံဆႝုဏီရ။ ၐုိန္ရဒွ္သာ္ဂွ္ကီုေလဝ္ ေဆင္စပ္ကႝုဒှာဲမတ္ ဂြံပၜိဳတ္ဒဒန္ဒဿံင္တံဂွ္ ေထက္ကႝုဒးႏြံဒဿံင္ အၾကာဝင္ဂကူတံပၜန္ေဏာင္ဂွ္ ဟီုစေထက္ရ။
ႏူကႝုသကၠရာဇ္ဍဳင္(၁၃၅၀)သှာံေတံဂွ္ ကြာန္မန္တိဍာ္မန္ လွဲလးေတဿင္တဿဟ္တဵ ဗြဲမေလာန္တဲု ပၜိဳတ္ၾကဳင္က်ာ္ေစတ႘ဗုဒၶဂါယ်ာ က်ာ္ေဇှာ္အၥာ ဥတၱမရမၻမဟာေထရ္ ဒက္ခှံလဝ္ဂွ္ ကြာန္ယဿဳျပာ ကတ္ဒဿံင္တံဂွ္ ႏြံတဵဗြဲမဂၜိဳင္ရ။ ယဿဳကြာန္ႂကဳင္ကင္ ေကုာံ ကြာန္ပှင္ဓရ္ ၐါကြာန္ဏံဂွ္ ေကာန္ဂကူမန္တံ ခှံဗဒွ္လဝ္တဲု ေကာန္ဂကူမန္တံ ေကၜာန္အာကေမၜာန္ သြက္ဗေပင္ဗုင္ဂှဵဂွ္ ႏြံကႝုပဿိက္စုိတ္ ဗြဲတသုိက္အုိတ္ရ။
အေဃာယဿဳကြာန္ပှင္ဓရ္ျပာကတ္ဒဿံင္ဂွ္ ပႜဲကႝုသကၠရာဇ္ဍဳင္ (၁၃၅၅)သှာံေတံဂွ္ ေကာန္ဂကူမန္ မတန္တဵဒဿံင္ ပႜဲကႝုကြာန္ပှင္ဓရ္ဂွ္ ဒးေကၜံတိတ္အာ ႏူကြာန္ပှင္ဓရ္တံဂွ္အုိတ္ရ။ ကြာန္ပှင္ဓရ္ကႝု ကြာန္ႂကဳင္ကင္ဂွ္ ႏြံဆေကာန္ကြာန္သဿးဟြံေသင္ ေကာန္ကြာန္ၐါကြာန္တံဂွ္ သၸဟုိတ္ႏူကႝု ညးတံဒွ္ဒဿံင္ ေကာန္ဗုဒၶဘာသာတဲု ဘာလက်ာ္ ဘာခဿ႘သင္တံေလဝ္ ႏြံတဵကီုရ။ ၐုိန္ရဒွ္သာ္ဂွ္ကီုေလဝ္ ေကာန္ဂကူမန္တံကႝု ကြာန္မန္ဂွ္ ဗီုလႝုဒးဒုင္ေဟာံျဗမ္အာေရာဂွ္ ကေလင္ခ်ပ္ရံင္အုိတ္ညိ။
ကြာန္ႂကဳင္ကင္၊ ကြာန္ပှင္ဓရ္တံဂွ္ ဒွ္ကြာန္ႏြံဒဿံင္ ပႜဲတိဍာ္မန္ ဗြဲမဍာံစဿတ္ရ။ တၛဲဏံပ႙ုတံကေလင္ဂတးရံင္ ဒှာဲဌာန္တံဂွ္ပၜန္ ဂကူေသံ၊ အလႝုအသ႘ေသံတံ ကၜဳင္သၸဒတဵဒဿံင္ဒှာဲဂွ္တဲု သြက္ေကာန္ဂကူမန္တံ ဂြံတတ္ေကၜာံအာေကၜာံကၜဳင္ဂွ္ အေခါင္ဟြံမြဲရ။ တၛဲဏံ ေကာန္ဂကူမန္ကႝု တိဍာ္မန္တံဂွ္ မုဟုိတ္ဒးေထာံလသာတဲု ဒးျဂိပ္ဒဵဒဿံင္ဂွ္ တိဍာ္မန္ ဟြံဒုင္တဲေကာန္ဂကူမန္တဲု ေကာန္ဂကူမန္တံ ဒးျဂိပ္ဒဵဒဿံင္ တိဍာ္မန္ဟာ။
ကေလင္ရံင္ကႝု ဒဒွ္တိဍာ္မန္ ႏူအစသကၠရာဇ္ဍဳင္ ကၜဳင္စုိပ္ (၁၃၅၅)သှာံေတံကႝု အခိင္တၛဲဏံဂွ္ ကြာန္သၜျဗာတ္၊ ကြာန္ၐုိပ္ပဝ္၊ ကြာန္ပှင္ဓရ္၊ ကြာန္ႂကဳင္ကင္ ပႜဲကႝုလဿိဟ္ကြာန္တံဂွ္ ေကာန္ဂကူမန္တံ မင္မြဲဟြံမာန္တဲု ကြာန္တံဂွ္ ဟြံတန္တဵဟာ၊ ဟြံေသင္ေတွ္ ေကာန္ဂကူမန္ တံ မင္မြဲဟြံေစွ္တဲု ပဲါဒဵေထာံကြာန္တံဂွ္ဟာ။
ဒှာဲဒးဒွ္ဓရ္ေသၜဟ္ပဿာ ေကာန္ဂကူမန္ကႝုကြာန္မန္ ဒှာဲဒးဒွ္ ဓရ္ေသၜံပဿာ တိဍာ္မန္ကႝုေကာန္ဂကူမန္တံဂွ္ ႏြံတဵဗြဲမဂၜိဳင္ရ။ ယြံေကာန္ဂကူမန္တံ တိဍာ္ဂကူဟီုဂွ္ သြက္ေကာန္ဂကူတံ ဂြံဇူဒီုရ။ တိဍာ္ဂကူဟီုဂွ္ သြက္ေကာန္ဂကူတံ ဂြံဂမ်ိဳင္လမ်ီဳရ။ တၛဲဏံ မုဟုိတ္ေကာန္ဂကူမန္ပ႙ု ဂြံကႜဳဟ္ေမၜံဒဿံင္ တိဍာ္မန္တဲု ပဲါဒဵဒဿံင္ တိဍာ္မန္အုိတ္ဂွ္ေရာ။
ယြံေကာန္ဂကူမန္တံ တၛဲဏံပ႙ုတံကေလင္ရံင္ကႝု ရဲဂၜးကဝ္တံ ေဏာင္ဟီုဂွ္ ဟုိတ္ဖႝုတိဍာ္ဂကူကႝု ဒဒွ္ေကာန္ဂကူတံဂွ္ ပ႙ုေကာန္ဂကူမန္တံ ေထက္ကႝုဒးတီဂုိဟ္၊ ေထက္ကႝုဒးစြံငၛဳဟ္မးကႝု တိဍာ္ဂကူမာန္ ဇဿာပ္ဂကူေဏာင္ဂွ္ ကႝုဂြံကူဂြံဒဿံင္ အလုံေကာန္ဂကူမန္တံအုိတ္ညိ။ ဂကူႏြံမၢး တိဍာ္ဒးႏြံ၊ တိဍာ္ႏြံလဝ္တဲုမၢး ညံင္ရဵတိဍာ္ဇကု ဟြံဂြံေကၜံကၜက္အာမာန္ဂွ္ ဒွ္တာလ်ိဳင္ဇကုဒးမင္မြဲ စႝုကႝုလမ်ီဳအုိတ္မာန္ရ။
ဟုိတ္ဂွ္ရ တၛဲဏံအတုိင္ရဲဂၜးကဝ္တံ ပံက္ထၞးဒဿံင္လ်းမတ္ သြက္ဂြံဒွ္ဌာန္ဒတန္ သြက္အနာဂတ္ေကာန္ဂကူတံမာန္ဂွ္ လၸေထၞက္ ေထာံမတ္၊ လၸၾတဵေထာံစးအုိတ္ညိ။ မၜာ္မတ္တဲု စြံဓရ္စဿတ္သမၱီအုိတ္ညိ။ ပေရင္ေဖာအ္ေျဗဝ္ေကာန္ဂကူကႝု ပေရင္တိဍာ္ဂကူဂွ္ လၸကႝုျခာ ေသၛာဲညးသၠအ္ညိ။ တိဍာ္ဂကူဇကု ေၾကပ္ျဂတ္မၢး ေကာန္ဂကူတံေလဝ္ ေအာန္ကႝုပေရင္ေဖာအ္ေျဗဝ္ကီုရ။ ကႝုဂြံေစွ္စုိတ္အုိတ္ညိ။ စြံဓရ္သတိခုိင္ခုိင္တဲု ေကာန္ဂကူကႝုတိဍာ္ဂကူဂွ္ ကႝုဂြံဒွ္ဓရ္မြဲေပှာန္ညိ။
ဘဝေကာန္ဂကူမန္ပ႙ုတံတၛဲဏံ ဗီုလႝုဒွ္ဒဿံင္၊ ဘဝေကာန္ဂကူမန္ပ႙ုတၛဲဏံ ဗီုလႝုဂြံလြ႘အာလမ်ီဳဂွ္ ဘဝေကာန္ဂကူမန္ပ႙ုတၛဲဏံ ဗီုလႝုဂြံဒတဵလုိင္အာေရာဂွ္ အလုံေကာန္ဂကူမန္တံ လၸတၜိင္ေထာံ ဘဝေကာန္ဂကူမန္တံအုိတ္ညိ။ ေကာန္ဂကူမန္တံတၛဲဏံဂွ္ ဟြံမြဲကႝုဍဳင္နန္ပုဟ္၊ ဟြံမြဲကႝုတၜနာဲပုဟ္ဂွ္ ကႝုဂြံေစွ္စုိတ္ဂြံသတိညိ။
ဗတိုက္သ႐ုိဟ္လညာတ္ ပၚဂုိဏ္ဂဏအုိတ္ညိ။
ပႜဲ ပစၥဳပၸန္ဏံ အပႜဲေကာန္ဂကူမန္ ေဗာ္မရႏုက္ကုႝတတိယမြဲ မံက္ဂတဝ္ကၜဳင္ရ။ ေဗာ္ဝြံမှံဳယဿဳ ေဗာ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ အလုံရးမန္တုဲ စဒက္ပတန္ကၜဳင္ ပႜဲဂိတုေအဗရာ(၇) တုဲကၜဳင္ဂွ္ရ။ ေဗာ္ဝြံ ပၚျပးတိတ္ကၜဳင္ ႏူကမၼတ႘ခ်ပ္ဇန္ ပေရင္ ေပဲါရုဲမာဲ(၁၅)တၜေလဝ္ ဟုီမာန္ရ။ ေဗာ္ဝြံ မံက္တိတ္ကၜဳင္ သြက္ေပါဲရုဲမာဲ အလုႝအသ႘ပှာန္ မေကၜာန္ဗဒွ္ ပႜဲသှာံ(၂၀၁၀)ဏံေလဝ္ ဟုီမာန္ ရ။ သၸပတံႏူ သှာံ(၂၀၀၈)မံက္ေတံတုဲ အလုႝအသ႘ပှာန္ လေလာင္ၾတးကၜဳင္ အခိင္သြက္ေသၢာံသၸဒတန္ သဇိုင္ေသှာဝ္ဒက္ပတန္ အုပ္ဓုပ္ဍဳင္ ေကုာံ အခိင္ေကၜာန္သၸေပဲါရုဲမာဲရ။ ေသှာဝ္ဒက္ပတန္အုပ္ဓုပ္ဍဳင္ဂွ္ ေကတ္ဆႏၵညးဍဳင္ကြာန္ ပႜဲသှာံ (၂၀၀၈) ဂိတုေမဂွ္ သၸဒတန္ေရာင္ လေလာင္ၾတးလဝ္တုဲ ေပဲါရုဲမာဲဒုင္ သဇိုင္ကုႝ ေသှာဝ္ဂွ္ေလဝ္ ေကၜာန္သၸကုႝ ပႜဲသှာံ (၂၀၁၀)ေရာင္ လေလာင္ၾတးကၜဳင္လဝ္ႏြံရ။
ကိုပ္ကၜာႏူ ဟြံဂြံသၸဒတန္ သဇိုင္ေသှာဝ္ဏီ ၾကပ္ကုႝအခိင္ေကတ္ ဆႏၵညးဍဳင္ကြာန္ သြက္ ေသၢာံသၸဒတန္ေသှာဝ္ဂွ္ အလုႝအသ႘ပှာန္တံ တက္ပတိတ္ လိက္အုပ္သဇိုင္ေသှာဝ္ဂွ္တုဲ ၾတးပတိတ္ ကၜဳင္ေသှာဝ္ဂွ္ရ။ ၐိုန္ရ အလုႝအသ႘ပှာန္တံ တက္ပတိတ္လိက္အုပ္တုဲ ၾတးကုႝညးဍဳင္ကြာန္တံ ဒွ္ကၜာေလဝ္ တင္ခိုဟ္/တင္ဍိဳန္လ် မှံဳပႜဲသဇိုင္ေသှာဝ္ဍဳင္ဂွ္ ညးဍဳင္ကြာန္ဓမၼတာတံ ဂြံလၛတ္တီေကတ္ဂွ္ အခိင္ဟြံမြဲတုဲ တီေကတ္ ကၜးကၜးမးမး ဟြံမာန္ရ။ ညးလၛတ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ညိညတံေဟင္ လၛတ္ကၜိဳဟ္တီေကတ္ တင္ဍိဳန္လ် ေသှာဝ္ဂွ္မာန္ရ။
ဒးသၸသတိေဇှာ္မြဲဂွ္ဝြံ အလုႝအသ႘ပှာန္တံဂွ္ ပၱိတ္လိက္လေလာင္ၾတး မြဲမြဲဒွ္ဒွ္၊ ခ်ဴဓဇက္ေသှာဝ္မြဲဒွ္ဒွ္ မအေရဝ္ေဝါဟာညးဍဳင္ ကြာန္ဓမၼတာတံ ကၜိဳဟ္တီေကတ္ေလာဲေလာဲ သြာသြာမာန္ဂွ္ ဆလအ္ေလဝ္ ညးတံဟြံခ်ဴ ဓမံက္ ကၜးကၜးဖႜးဖႜးရ။ ဣဏံဂွ္ ဒွ္ျပယာဲပေရင္ ဍဳင္ကြာန္ အလုႝအသ႘ပှာန္ သြက္ေသၢာံရပ္ဇုက္ လတူညးဍဳင္ကြာန္ ေကုာံ ေကာန္ဍဳင္အရင္ တံမြဲရ။
ၾကဵႏူအလုႝအသ႘ပှာန္တံ သၸဒတန္ ေသှာဝ္ဂွ္ အတိုင္ပဿိက္ဆႏၵညးတံတုဲ ေဗာ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ အပႜဲဍဳင္နာနာတံ လုပ္ေပဲါရုဲမာဲ ေထက္/ဟြံေထက္ဂွ္ ခ်ပ္ပၚပဲါကၜဳင္အိုတ္ရ။
ပႜဲေပဲါရုဲမာဲ(၂၀၁၀)ဏံ အပႜဲေကာန္ ဂကူမန္ ေဗာ္သၸစှးကုႝ ေကာန္ဂကူမန္ ႏြံေထက္/ ဟြံေထက္ စပ္ကုႝကိစၥဝြံတုဲ ကိုပ္ကၜာႏူ ကႜိဳပ္သကိုပ္မန္ မှံဳအပႜဲဍဳင္လၛႝဳ၊ ကႜိဳပ္သကိုပ္ ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ ေဒံါဇူလၛႝဳ၊ ေကာန္ဂေကာံ ေဗာ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ ေကာန္ဂကူမန္လၛႝဳ ေကုာံ သှာဲဒါ အလုႝအသ႘ေဒံါဇူဂမၜိဳင္ ပံင္ေကာံတုဲ ပႜဲတၛဲေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ ေဒံါပန္ေပွာ္ေပင္(၁၄)သှာံ၊ ပႜဲသှာံ(၂၀၀၉)၊ ဂိတုဂ်ဳန္(၂၉)ဂွ္ စဒက္ပတန္ကၜဳင္ ကမၼတ႘ခ်ပ္ဇန္ ပေရင္ေပဲါရုဲမာဲရ။
ပႜဲဂိတုမာတ္(၈)၊ သှာံ (၂၀၁၀)ဏံဂွ္ အလုႝအသ႘ပှာန္တံ စလေလာင္ၾတးကၜဳင္ ေသှာဝ္ေပဲါရုဲမာဲနာနာရ။ ေသှာဝ္ဂွ္တိတ္တုဲ ပႜဲဂိတု မာတ္(၁၅)ဂွ္ ကမၼတ႘ခ်ပ္ဇန္ ပေရင္ေပဲါရုဲမာဲ (၁၅)တၜတံေလဝ္ ေကာ္ေကာံဓရုီတုဲ သ႘ကၜ႘ကၜဳင္ စပ္ကုႝေသှာဝ္ေပဲါရုဲမာဲ ဂတးဂတန္ကုီေလဝ္ စပ္ကုႝလုပ္ေပဲါရုဲမာဲ၊ ဟြံလုပ္ေပဲါရုဲမာဲဂွ္ သြဟ္ဟြံ တိတ္ကၜဳင္မြဲသာ္ရ။
ပႜဲဂိတုမာတ္(၃၀)ဂွ္ သြက္ေသၢာံကုႝ သဂုတ္သြာတ္ လုပ္/ဟြံလုပ္ေပဲါရုဲမာဲဂွ္ ကေလင္ေကာ္ေကာံဓရုီ မြဲဝါပၜန္ရ။ ညးတံကေလင္ေကာ္ ေကာံဓရုီမြဲဝါပၜန္ဂွ္ ညးတံမင္ကလင္မံင္ရမ်ာင္ ေဗာ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္နာနာ မပၱံေဗာ္ေအန္ ေအဝ္ဒ႘(NLD)တံေရာင္ ညးတံဟုီရ။
ကိုပ္ကၜာအိုတ္ ေဗာ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ရပ္လြဟ္ေကာန္ဂကူမန္ ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိဂွ္ ဟြံလုပ္ေပဲါရုဲမာဲေရာင္ လေလာင္ၾတးကၜဳင္ လဝ္တုဲ ပႜဲဂိတုမာတ္(၂၅)ဂွ္ ေဗာ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ ေကာန္ဂကူမန္ေလဝ္ ဟြံလုပ္၊ ဟြံပတိုန္ယဿဳ ေဗာ္ သြက္ေသၢာံလုပ္ ေပဲါရုဲမာဲေရာင္ လေလာင္ၾတးကၜဳင္ရ။
ကိုပ္ကၜာႏူကမၼတ႘(၁၅)တၜ ဟြံေဖ်ံ သဂုတ္သြာတ္ မြဲတၛဲ၊ ပႜဲဂိတုမာတ္(၂၉)ဂွ္ ေဗာ္ေအန္ေအဝ္ဒ႘ေလဝ္ ဟြံလုပ္ေပဲါရုဲမာဲေရာင္ ေဖ်ံဏာသၢဳတ္သြာတ္ဂွ္ရ ကမၼတ႘(၁၅)တၜ ဂွ္ေလဝ္ လေယ်ာဝ္ဗက္ လညာတ္ေဗာ္ နာနာတံဂွ္တုဲ ေဖ်ံဏာသဂုတ္သြာတ္ ဟြံလုပ္ေပဲါရုဲမာဲကုီရ။
ပႜဲေသှာဝ္ဥပေဒေပဲါ႐ုဲမာဲဏံဂွ္ ေသှာဝ္ပံက္ေဗာ္ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ဂွ္ကုီ၊ ေသှာဝ္ဥပေဒေပဲါ႐ုဲမာဲဂွ္ကုီ၊ ဒွ္ပေရင္ကေရပ္ဓရတ္ သြက္ေဗာ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ဂၜိဳင္ေလာန္တုဲ သဿာပေရင္ဍဳင္ကြာန္ဗြဲမဂၜိဳင္ ဟြံေစွ္စုိတ္ ပဲါတးေသှာဝ္ဂွ္တုဲ ဟြံလုပ္ေပဲါ႐ုဲမာဲ အိုတ္ရ။
ၐိုန္ဂွ္ေလဝ္ ညး(၆)တၜ မှံဳအပႜဲ ကမၼတ႘(၁၅)တၜတံဂွ္ ယဝ္ေဗာ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ မန္ဟြံမြဲ၊ ေဗာ္မန္ဟြံလုပ္ ပႜဲေပဲါၿပိင္႐ုဲမာဲမၢး အေခါင္အရာေကာန္ဂကူ ၾကက္မမံက္ကၜဳင္ ပႜဲပၛံက္ဂတေတံဂွ္ ဂြိင္ေဖက္မှိဟ္ျပဳျပင္ ဖန္ဇန္ ဟြံမြဲဂွ္တုဲ 'ၐုိတ္ဂြံၐုိတ္ေကတ္' ဒုင္ဂိုင္ေကတ္ လညာတ္ဝြံတုဲ ညးတံေစွ္စုိတ္ ပံက္ပတိုန္ ေဗာ္တိဿတုဲ လုပ္ေပဲါ႐ုဲမာဲႏြံရ။
ပႜဲကမၼတ႘စႏၵက္ မဒွ္သဿာပေရင္ဍဳင္ ကြာန္(၁၅)တၜတံဂွ္ ႏူကုႝစဒက္လဝ္တဿိတဿိေတံ ေလဝ္ လညာတ္တိတ္မံင္ ၐါသာ္ရ။ သၸပၱံႏူ ေဖ်ံဏာ သဂုတ္သြာတ္ ဟြံလုပ္ေပဲါရုဲမာဲတုဲ ညး(၆)တၜတံဂွ္ ခ်ပ္ဇန္ျပဳေျပင္ကၜဳင္ သြက္ေသၢာံ ပံက္ေဗာ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ တဿိမြဲပၜန္ရ။
စပ္ကုႝပေရင္ဍဳင္ကြာန္တုဲ လညာတ္ဒွ္ၐါလြးဂွ္ ဒွ္ပေရင္ဓမၼတာမြဲကုီေလဝ္ စပ္ကုႝတင္သဂုတ္သြာတ္ ပေရင္ေကာန္ဂကူေဖ်ံလဝ္ နကုႝဆႏၵ ညးဂမၜိဳင္ဂွ္ ဒးဗက္စပဿိက္ဆႏၵညးဂမၜိဳင္တုဲ ဒးေရွ္ေသွ္အာ ေထက္ေရာင္ဂွ္ ႀကဵႏူညး(၆)တၜ ပၚတိတ္ပတန္ေဗာ္တဿိတုဲ ရမ်ာင္တိတ္ကၜဳင္အိုတ္ရ။
စိုတ္ႏြံသြက္ေသၢာံလုပ္ေပဲါဗတိုက္ ပေရင္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ဂွ္ ေရွ္ေသွ္သၸသမၱီကုႝ ဆႏၵညးဂမၜိဳင္ေရာင္ဒွ္တုဲ အတိုင္အပႜဲဂေကာံဇကု ညးဂမၜိဳင္ေဖ်ံလဝ္ ဟြံပတိုန္ယဿဳေဗာ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ဟြံလုပ္ေပဲါရုဲမာဲဂွ္ ဒစုႝဒစးပၚတိတ္တုဲ ထပ္ပတန္ေဗာ္တဿိမြဲပၜန္ဂွ္ တုပ္သဿဟ္ကုႝ ပၚကႜိဳပ္မြဲေရာင္ ေကာန္ဂကူမန္ဂမၜိဳင္ ဟုီပ်ဳတ္ဗေဒက္ကၜဳင္ လတူညးပတန္ ေဗာ္တဿိဏံ အိုတ္ရ။
ဂၜာဲပေရင္ည႘သဿဟ္ အၾကာေကာန္ဂကူ ဇကုေရာင္ ရန္တုဲ ခ်ပ္ဇန္ကၜဳင္ ပေရင္ေပဲါရုဲမာဲ မြဲဂေကာံ မြဲကေရာံဂွ္ ဒွ္လက္သဏ္ခိုဟ္မြဲရ။ ဆဂး ကိုပ္ကၜာႏူ ဟြံဂြံပံင္ေကာံညးသကအ္ဂွ္ေလဝ္ ညးမြဲလပၚဂွ္ ဗုီလုႝဒွ္ဒွ္ ဒးလုပ္ေပဲါရုဲမာဲ တြႝဳေရာင္ ဂိုင္ေကတ္လဝ္တုဲ ညးမြဲလပၚဂွ္ အကာဲအရာခိုဟ္သြက္ေကာန္ဂကူမွ လုပ္ေပဲါရုဲမာဲေရာင္ ဂိုင္ေကတ္လဝ္သာ္ဂွ္ ႏြံကၜဳင္လဝ္တုဲတုဲဂွ္ရ ပည႘ပညပ္ညးသကအ္ ဟြံဂြံတုဲ ပေရင္ပံင္ေကာံဂွ္ လကၠရဵဏံ ဒွ္ကၜဳင္ဗုီျပင္ ပေရင္ပၚကႜိဳပ္ရ။
ညးမမိက္ပံက္ေဗာ္တဿိတံဂွ္ ကိုပ္ကၜာႏူဟြံဂြံ ပံက္ကမၼတ႘ခ်ပ္ဇန္ ပေရင္ေပဲါ႐ဲုမာဲကုီ၊ ႀကဵႏူပံက္ကမၼတ႘တုဲကုီ၊ စႏၵက္မံင္သဿတ္ခ်႘ဒရာင္မံင္ ပေရင္ေကာန္ဂကူတံတုဲ ဒးဒုင္သဿာန္သဿဳက္ကုႝ အလုႝအသ႘ပှာန္တံ ႏြံကၜဳင္ရ။ ညးတံေလဝ္ သြက္ေသၢာံလုပ္ေပဲါရုဲမာဲတုဲ ခ်႘ဒရာင္မံင္ေရာင္ ဒုင္ဝန္တုဲ အလုႝအသ႘ပှာန္တံေလဝ္ သၜးကုႝအေခါင္ ဟိုတ္ႏူထံက္ဂလာန္ကုႝ ေပဲါ႐ဲုမာဲေဍံတံရ။
ပႜဲအၾကာကမၼတ႘ခ်ပ္ဇန္ ပေရင္ေပဲါ႐ဲုမာဲဏံ မြဲလပၚဂွ္ ဒစုႝဒစး ေပဲါ႐ဲုမာဲ၊ မြဲလပၚဂွ္ လုပ္ေပဲါရုဲမာဲ လညာတ္ပၚထကးကၜဳင္ႏြံတုဲ ဂှပ္စိုတ္အလုႝအသ႘ပှာန္ ေပင္ကၜဳင္ရ။ အငၛပ္စိုတ္အလုႝအသ႘ပှာန္ဂွ္ ပၚထကးဆီ အၾကာညးမေကၜာန္ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ပေရင္ပၜန္ဂတးတံတုဲ ဖဍိဳန္ေဖ်ံျဇဟတ္၊ ဖန္ဗဒွ္ပေရင္ပၚပဲါ ဂေကာံဂိုဏ္ဂဏေရာင္ဂွ္ ညးမလၛတ္ပေရင္ ဍဳင္ကြာန္တံ ဟုီအိုတ္ရ။
ၾကဵႏူညး(၆)တၜ ပၚတိတ္ပတန္ေဗာ္တဿိတုဲ အလုႝအသ႘ပှာန္ ကၜတ္ေကတ္ကၜဳင္အဆက္ႏြံေရာင္ဂွ္ ညးမပါလုပ္ ပႜဲေဗာ္တဿိလၛႝဳတံ ေကင္ ဟုီကၜဳင္ႏြံရ။ အရုီအဗင္ႏြံမၢး အာတ္မာန္ေရာင္ဂွ္ ထံင္ပ႐ုိင္အလုႝအသ႘ပှာန္တံ ကုႝကၜဳင္အေရဝ္တုဲ တံင္ၿဂဲပၜဳပ္ အပႜဲဗြိဳင္ညးတံ ႏြံကၜဳင္ရ။
လဿဳဟ္အၾကာေဗာ္ပေရင္ကြာန္ အပႜဲဍဳင္ ေဗာ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ ေကာန္ဂကူမန္ ေကုာံ ေဗာ္တဿိေဗာ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ အလုံရးမန္တံဂွ္ လညာတ္ေဗၜင္ကၜဳင္ ညးသကအ္ ဒွ္ကၜဳင္ဗုီျပင္ ဂိုဏ္ဂဏညးကုႝညးေရာင္ ညးမလၛတ္ပေရင္ ဍဳင္ကြာန္ ေကာန္ဂကူတံ ညာတ္ကၜဳင္အေယာင္အလာ ေဗာ္တံဂွ္အိုတ္ရ။
လဿဳဟ္ဂွ္ ေဗာ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ ေကာန္ဂကူမန္ ဟြံလုပ္ဒုင္႐ဲုမာဲတုဲ ပဋိပကၡ အၾကာေဗာ္ၐါဏံ ျပာျပာကဋ္ကဋ္ ဟြံညာတ္ေကတ္ဏီ ကၜာေလဝ္ အနာဂတ္ဂတဏံ အကာဲအရာခိုဟ္ကၜဳင္ ေထက္ကုႝဒးလုပ္ ေပဲါ႐ဲုမာဲေရာင္ စိုပ္ကၜဳင္ကာလဂွ္မဂး ေဗာ္ၐါဏံ ညံင္ေသၢာံဒွ္မြဲေဗာ္ ပည႘ပညပ္ဟြံေလာဲသြာတုဲ သြက္ေသၢာံဒွ္ပဋိပကၡ၊ သြက္ေသၢာံဒွ္ ပေရင္ပၚ ဂိုဏ္ဂဏေဇှာ္ေဇှာ္ႏြံေရာင္ ညာတ္ေကတ္လဝ္ရ။
ၾကဵႏူေကာံဓရုီကာေတဿင္ ကမၼတ႘ဗဟုႝေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ ေဖ်ံဏာ သၢဳတ္သြာတ္ဟြံဒုင္တဲ ဒပ္ပှာန္မင္ကြာန္တုဲဂွ္ ကႜိဳပ္သကိုပ္ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ ဖက္ေဆာ ညးအုပ္ကာနာနာ နာဲဆာန္တိ၊ ကမၼတ႘ဗဟုႝ နာဲေတန္လွ၊ နာဲေဃာသိုက္ ညးပိတၜေဒံါဇူကၜဳင္ ႏူေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိရ။ အပႜဲဂွ္ နာဲဆာန္တိ ေကုာံ နာဲေတန္လွတံဂွ္ ေကင္တိုန္လဝ္ သဘင္သ႘ကၜ႘ ေကာန္ဂကူ အလုႝအသ႘ပှာန္ မေကၜာန္ဗဒွ္ ကၜဳင္လဝ္ဂွ္ရ။ ကိုပ္ကၜာႏူညးပိတၜဂွ္ ဟြံေဒံါဇူ ႏူေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိဏီဂွ္ေလဝ္ မပတံကုႝ သကိုပ္ဗိုလ္ေဇှာ္ နာဲလြ႘အံင္ တံေဒံါဇူကၜဳင္ႏြံရ။ နာဲလြ႘အံင္ေလဝ္ ေကင္တိုန္ကၜဳင္ သဘင္သ႘ကၜ႘ေကာန္ ဂကူ အလုႝအသ႘ပှာန္ကုီရ။ နာဲအံင္နာင္ ညးမပၚတိတ္အာ ႏူေဗာ္ဍဳင္မန္ တဿိ သကိုပ္ပှာန္ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ ကၜာေတံဂွ္ေလဝ္ ေကင္တိုန္ကၜဳင္ သဘင္သ႘ ကၜ႘ဂွ္ကုီရ။ ဟိုတ္ဂွ္ရ သဘင္သ႘ကၜ႘ေကာန္ဂကူ အလုႝအသ႘ပှာန္ဂွ္ ေထက္ ကုႝဒွ္ သံသယမြဲေရာင္ ညးမလၛတ္တံ ဟုီကၜဳင္အိုတ္ရ။
ရန္တဿံသာ္လုႝႏြံတုဲ ညးတံေဒံါဇူကၜဳင္ ႏူေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိေရာဂွ္ ဟြံတီေကတ္ ခ်ိဳတ္ခ်ိဳတ္ပၜိဳတ္ပၜိဳတ္ဏီကုီေလဝ္ ညးမေဒံါဇူအာ ႏူေဗာ္ တံဂွ္ စိုတ္ေလဿာဝ္မံင္ လပၚေဗာ္တဿိ ေဗာ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ အလုံရးမန္ ဖအိုတ္ဂွ္ ဂြံဆုႝေကတ္ရ။ နာဲလြ႘အံင္ဂွ္ ပါလုပ္မံင္ အပႜဲညး(၆)တၜ ပၚတိတ္ကၜဳင္ ႏူကမၼတ႘ခ်ပ္ဇန္ (၁၅)တၜတုဲ လဿဳဟ္ဂွ္ သုီဒွ္မံင္ညးအာကႜိဳပ္ မြဲတၜ အပႜဲေဗာ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ အလုံရးမန္ဂွ္ရ။
လပၚအလုႝအသ႘ပှာန္ပၜန္ ကာလတက္က်ာကုႝ ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ မဂး ပ႐ူဒပ္ပှာန္မင္ပယ်ႝဳ၊ ဒပ္ပှာန္မင္ကြာန္ လၸသ႘ကၜ႘တုဲ အၾကာကႜိဳပ္ သကိုပ္ေဗာ္ မြဲတၜကုႝမြဲတၜ လညာတ္ဂြံဒေစင္ေဗၜင္ညးသကအ္ ဒးတက္ က်ာသ႘ကၜ႘အာ ေရာင္ဂွ္ ၾကဵႏူနာဲဆာန္တိတံ ေဒံါဇူႏူေဗာ္တုဲ အလုႝအသ႘ပှာန္ ကဆံင္လတူတံ ကုႝလဝ္ေစှာန္ သကိုပ္ရးဌာန္ ဂအုပ္ပှာန္ ရးဒိုဟ္ အဂှဲေရာင္ ေသၢာံမိင္ေကတ္ ႏူပြ႘ဗိြဳင္အလုႝအသ႘ပှာန္တံရ။
နာဲဆာန္တိတံ ညးပိတၜဂွ္ ပၚတိတ္ႏူေဗာ္တုဲ ကၜဳင္ပံင္ေတာဲ ကုႝညးတံေရာင္၊ လတူေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ ဟြံဒးေဝင္ကုႝပေရင္ပှာန္တုဲ ဒးေကၜာန္အာ နကုႝပေရင္စန္ဒက္၊ ပေရင္ပၚထကးဆီတံေရာင္၊ ကႜိဳပ္သကုိပ္ အပႜဲေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ မိက္ဂြံပံင္ကုႝ ညးတံႏြံမဂး တမ္ဒပ္မေဆင္စပ္တံ ေကတ္ကုႝဂုီကၜီဳ ဍိဳက္ဍိဳက္ေပင္ေပင္တုဲ ပလံင္ဗစိုပ္ကုႝ ဌာန္ဂအုပ္ပှာန္ ရးဒိုဟ္အဂှဲဂွ္ေလဝ္ သကိုပ္ရး တိတ္နာင္ေဝန္ ကုႝလဝ္ေစှာန္ရ။
ညးမေကင္ဒွ္ကၜဳင္ ကႜိဳပ္သကိုပ္တံဂွ္ စိုတ္ဓါတ္ဟြံသၜဲလးမၢး ပေရင္ပံင္ေကာံ ပေရင္ည႘သဿဟ္တံဂွ္ ဓမံက္႐ုပ္ရဵ ဝါတ္ဂါတ္ေလာန္ရ။ လဿဳဟ္ေဗာ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ အပႜဲဍဳင္ဂွ္ေလဝ္ ဒွ္ကၜဳင္ၐါေဗာ္ရ။ ကႜိဳပ္သ ကိုပ္ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ လၛႝဳတံဂွ္ေလဝ္ ေဗာ္လုႝ၊ ကႜိဳပ္လုႝ လေယ်ာဝ္ဗက္ ပဿိက္ဆႏၵညးတံဂွ္ ကုႝအေခါင္အရာ မပၱံကုႝ ပေရင္ပိုန္ျဒပ္တုဲ ဝ႘ၐံင္ သၸေကာန္ကြး ညံင္ရဵဒပ္ပှာန္ ဒ႘ေကဗ႘ေအတံရ။ စိန္ဝုန္ကၜဳင္မဂး လံက္ၿဂိင္ဂဇုႝစာင္ ညံင္ရဵဒ႘ေကဗ႘ေအကုႝ ေကေအန္ယူတံပၜန္ရ။ ေဒၢတ္ယုတ္မာပပ္ပ႘ ပႜဲအလုႝအသ႘ပှာန္တံဂွ္ ေဗာ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ အပႜဲဍဳင္ကုီ၊ ကႜိဳပ္သကိုပ္ေဗာ္ ေဒံါဇူလဝ္ႏူေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိတံကုီ၊ ေကာန္ ဂကူညးဍဳင္ကြာန္ပု႙တံကုီ ဂပ္ဝ္ဒးစြံသတိ ေဇှာ္ကုႝျဇဟတ္ရ။
သကိုပ္ပှာန္အံင္နာင္ ေဒံါဇူႏူေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိတုဲ လုပ္ပံင္ကုႝ အလုႝအသ႘ဗဿာ သၸေကာန္ကြးပှာန္ဗဿာတုဲ ခ်ပ္ဇန္မံင္ သြက္ေသၢာံသၸ ဒပ္ပှာန္မင္ကြာန္ အပႜဲပြိဳင္ဍဳင္ေရဝ္ရ။ လဿဳဟ္ပႜဲညးတံဂွ္ ျဇဟတ္ဟြံ ေပင္ဏီတုဲ အလုႝအသ႘ပှာန္တံ ကုႝေစှာန္သြက္ေသၢာံေၐတ္လုပ္စန္ဒက္ အၾကာေကာန္သဂံင္ ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိရ။ ဒွ္အ
ာဒပ္ပှာန္မင္ကြာန္တုဲမဂး သြက္ေသၢာံဒစုႝဒစးအာကုႝ ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိဂွ္ အလုႝအသ႘ ပှာန္တံ ခ်ပ္ဇန္လဝ္ဒတုဲရ။ ဣဏံဂွ္ ဒွ္လက္သဏ္လံက္ၿဂိင္ ဂဇုႝစာင္သၛိရ။ပေရင္စန္ဒက္အလုႝအသ႘ပှာန္တံဂွ္ ဍိဳန္ေဍာတ္ဇိပ္ဂၜိပ္ ဗြဲမေလာန္ရ။ ျပယာဲအလုႝအသ႘ပှာန္တံေလဝ္ ယုတ္မာ ပပ္ပ႘ ဗြဲမေလာန္ရ။ ေပဲါ႐ဲုမာဲ အလုႝအသ႘ပှာန္ တံဂွ္ေလဝ္ ၾကပ္ကၜဳင္ရ။ ညးမေဒံါဇူႏူ ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိတံေလဝ္ ေဒံါဇူကၜဳင္အိုတ္ရ။
သြက္ေသၢာံလုပ္ႁပိင္႐ဲုမာဲ အပႜဲဗြိဳင္ေသှာဝ္ အလုႝအသ႘ပှာန္ ခ်ဴဓဇက္လဝ္ဂွ္ေလဝ္ အပႜဲေကာန္ဂကူမန္ ေဗာ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္တဿိမြဲ ထပ္မံက္ကၜဳင္ပၜန္ရ။ ညးမဂစာန္မံင္ သြက္ေသၢာံဒုင္တဲ ဒပ္ပှာန္မင္ကြာန္ တံဂွ္ေလဝ္ ပေကာံပေကဝ္မံင္ ျဇဟတ္ အၾကာေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိရ။
ဟြံဟုီဟြံတုဲ ဒးထပ္ဟုီ၊ ဒးထပ္ကုႝသတိ ပေရင္ညးဂမၜိဳင္ တီကၜးကၜဳင္လဝ္တုဲတုဲ မြဲဝါပၜန္ရ။ ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိေလဝ္ ကႜိဳပ္ေဍာတ္၊ ကႜိဳပ္ေဇှာ္ ဆီပၚဍာ္ေဇြာဝ္ ဒွ္ကၜဳင္ပဋိပကၡ ဟြံဟဲအိုတ္ဏီရ။ ဟိုတ္ႏူ အသိင္အလုိန္ဂွ္တုဲ ပကၡဒိန္၊ ၾကကၠဒိန္ေလဝ္ ညးဒးအဲဒး ပတိုန္ဂလာန္ ေကတ္ဇှးကၜဳင္ စုႝကုႝပည႘ပညပ္ဟြံဂြံရ။
လဿဳဟ္ညးပၚတိတ္ ႏူေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိတံဂွ္ေလဝ္ ရုန္ဂစာန္မံင္ သြက္ေသၢာံသၸဒပ္မင္ကြာန္တုဲ သြက္ေသၢာံ တဝ္ေစှဟ္ကုႝ ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိဂွ္ အတိုင္အလုႝအသ႘ပှာန္ေဗၢတ္ ဒးေဂတ္ဗက္ပၜန္ရ။ ႏူေဗာ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ ေကာန္ဂကူမန္ဂွ္ လဿဳဟ္ေဗာ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ အလုံရးမန္ ထပ္မံက္ကၜဳင္ မြဲပၜန္ရ။ အၾကာညးတံဂွ္ေလဝ္ အေယာင္အလာဂိုဏ္ဂဏ မံက္ဂတဝ္ကၜဳင္ မံင္သိုက္သိုက္ရ။ ညးလုႝဒး၊ ညးလုႝေဗၜတ္ဂွ္ ဟြံမိက္ဟုီကုီေလဝ္ ညးဖန္ဗဒွ္ ပဋိပကၡ အၾကာေကာန္ဂကူ ညံင္ေသၢာံကႜိဳပ္ျပး၊ ညးကုႝျဇဟတ္ ပေရင္ပၚပဲါဂိုဏ္ဂဏဂွ္ ဒွ္ကႜိဳပ္အမႈ အပႜဲေကာန္ဂကူမန္ေရာင္ မိက္ဂြံသဂးတုဲ ညးမေဝင္ပဲါ လညာတ္အုဲအွ္ေၾတံၾတဟ္တံ ဒစုႝဒစးစုႝဒှာအာ ပေရင္ပၚ ကႜိဳပ္၊ ပၚဂိုဏ္အိုတ္ညိဂွ္ ဗတိုက္ဖေအာဝ္ဏာ နလညာတ္ေကာန္ ဂကူရအဵ။
ရန္တဿံအလႝုအသ႘ပှာန္ ဂြံဒးေကၜာန္ဗဒွ္ေပဲါ႐ဲုမာဲ.......
ေပဲါ႐ုဲမာဲအလုႝအသ႘ပှာန္ဗဿာ မဒုင္လ်ိဳင္ေကၜာန္ဗဒွ္ဂွ္ဝြံ ေဗာ္အဓိကေဇှာ္ ေကုာံ ေဗာ္နာနာတံ ဟြံပါလုပ္တဲု ဟြံဗၜးၐးသၜးပြး ဟြံဓဝ္ၾတာဂွ္ အလုံဂၜးတိမြဲ ဟြံဒုင္တဲတုဲ ဗဒွ္ကုႝဟိုတ္ပှာန္ အပႜဲဍဳင္ ဂြံကတုႝဒွ္ ဗုီေၾတံေတံကုီ၊ ေဍံဇမၜိင္အာယုက္ပှာန္ အုပ္ဓုပ္ပကင္ရင္ ဗုီေၾတံကုီ၊ သၛ႘မၜာ္မဇၨ်ဟ္ကုႝ တင္အာတ္မိက္ေကာန္ဂကူ ေကာန္ဍဳင္ အရင္ဂမၜိဳင္ စပ္ကုႝအေခါင္အရာ အုပ္ဓုပ္ေတဿင္ ပဲႜေဒသတြႝဳရးညးတံကုီ၊ ေဍံဟြံတူ႐ူတဝ္အာကုႝ ဇေရင္ ေသှာတ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ကီု၊ ဍဳင္ဂြံၐိုဟ္ႀသိဳဟ္ရာင္ဆာဲကုီ မပၱံသာ္ဝြံရ။ မုဟိုတ္ဍဳင္ဗဿာ ဂြံကေလင္ကြာ္ေပၛာံတူ႐ူအာ ဇေရင္ေပဲါပှာန္အပႜဲဍဳင္ ေဍံမဒွ္အရာဒွ္ဟိုတ္ညးဍဳင္ကြာန္တံ ဂြံဒိုက္ဝါတ္ဂၜိဳင္ လတူဂၜိဳင္ဂွ္ေရာ။ မုဟိုတ္အလုႝအသ႘ပှာန္ဗဿာနအဖ ဂြံေကၜာန္ဗဒွ္ေပဲါ႐ုဲမာဲ မဟဿဲကုႝဓဝ္ၾတာ ညံင္ညးဍဳင္ကြာန္ ေကုာံ ညးဂၜးတိတံ ဂြံဒုင္တဲမာန္ဂွ္ေရာ။ မုဟိုတ္နအဖ ဂြံသၸဒတန္ကုႝ ေသှာဝ္သဇိုင္တိဿ ေဍံမစိုန္ဒွ္တဵ ေသှာဝ္မဗဗိုန္ကုႝ အာယုက္အုပ္ဓုပ္ပှာန္ ဂြံဂၜိင္ဗိုန္အာ မတုပ္သဿဟ္ကုႝ ေခတ္'ေနေဝန္' (သီအဝုႝဓဇက္ေသှာဝ္တုဲ တိုန္ဒွ္သမတ ညးဍဳင္ကြာန္ ႏူဘဝတၜအဝုႝပှာန္ ႏူသှာံ ၁၉၆၂ ဒုႝကုႝစိုပ္ ၁၉၈၈) ဂွ္ေရာ။
ဟိုတ္ႏူေပဲါပှာန္ အပႜဲဍဳင္ ေဍံမကတုႝဒွ္ကၜဳင္ ဒဿာႏူသၸလဝ္မဇၨ်ဟ္ကုႝ တင္အာတ္မိက္ ေကာန္ဂကူတံဂွ္တုဲ ႏူကုႝဍဳင္ဗဿာ မဒွ္ဒဿံင္ ဍဳင္ေလာဲသိုက္အိုတ္မြဲ၊ ပႜဲအာယွဒိုဟ္အဂှဲ သုီဒွ္ဒဿံင္ ဍဳင္ဒ႘မဝ္ကေရျဇ႘ဂွ္ ေဍံတှီဗၜိဳက္သဝ္ေစွ္အာ ဒုႝကုႝစုိပ္ ဒဒွ္ဘဝ ဍဳင္မဝါတ္ဒိုက္အိုတ္မြဲ ပႜဲဂၜးတိလိုက္ မဂၜိဳင္ကုႝေစွာ္သှာံ ႏူလက္ထက္သကိုပ္ပှာန္'ေနေဝန္' ဒုႝကုႝစိုပ္ သကိုပ္ပှာန္'တာန္ယႈ႙'ရ။ ႏူဘဝမဝါတ္ဒိုက္ဂွ္ ႐ုန္ဂစာန္တိတ္ဟြံမာန္ဂွ္ ဟိုတ္ႏူပှာန္အပႜဲဍဳင္ အၾကာ အလုႝအသ႘ပှာန္ဗဿာ မသၸစှးကုႝ ဂကူဗဿာမြဲလၸာ္ကုႝ ဒပ္ေကာန္ဂကူေကာန္ဍဳင္အရင္ မသၸစှးေကာန္ဍဳင္အရင္တံ မြဲလပၚ ကတုႝဒ္ွဂွ္ေရာင္။ အလုႝအသ႘ပှာန္ဗဿာဂွ္ ၐိုန္ရ ဟုီအလုႝအသ႘ မဟာဝါဒ႘ဗမာကုီေလဝ္ ဆဂး သုီဒွ္မံင္အလုႝအသ႘ စလာဗ္ဗဇဵ ေဇှာ္ေဇှာ္မြဲကုီရ။
ရံင္ကုႝသဘာဝ သယံဇာတဍဳင္ မပတံေကၜင္ေပႜန္၊ ေကၜင္သဿဳဟ္ဓါတ္၊ မတ္မှိက္ဗိုတ္ဗၜဲ၊ ဆု၊ ကငၛဲဳတံမၢး ဂပ္ဂဝ္ေထက္ကုႝ ဒးဒွ္ဍဳင္ေလာဲအိုတ္မြဲ ပႜဲအာယွဒိုဟ္အဂှဲေရာင္။ သယံဇာတဍဳင္ဗဿာဂွ္ သကုႝဍဳင္ဗဿာ ဂြံသိုက္သၜိင္မာန္၊ ဥပမာတုန္ ဟြံဒးပလုီၿဂိဳပ္ဂှိင္မြဲသာ္ ေကာန္ဍဳင္ပု႙ စကာရပ္စပ္သဿဳဟ္ဓါတ္ လွဲလဲွလးလးမာန္၊ တုဲပၜန္ စကာရပ္စပ္သာ္ဂွ္ေလဝ္ ၐိုတ္ကဝက္အိုတ္ဟြံမာန္ သြံစကုႝဍဳင္တှဟ္တံ ဂြံမာန္မံင္ဏီ၊ တှဟ္ပၜန္ဂွ္ ေၾသာံသၛဳဂွ္ေလဝ္ ဍဳင္ဗဿာဂွ္ ဒွ္ဍဳင္ေကၜာန္ပတိတ္မံင္ လဿိဟ္ဂၜိဳင္အိုတ္မြဲ ပဲႜဂၜးတိကုီ၊ မတ္မှိက္ဗိုတ္ဗၜဲ ဗဂဲသိန္လွာတံ ေလဝ္ တိတ္မံင္လဿိဟ္ဂၜိဳင္ေလာန္တုဲ ဒွ္ဍဳင္ယဿဳျပာကတ္ နကႝုမတ္မိှက္တံဂွ္ကုီ၊ တုဲပၜန္ ျဂိဳပ္ဂှိင္ဒုႝၐ႘ဂွ္ လဿိဟ္ၐိုတ္ကဝက္ဍဳင္ဗဿာႏြံရ။ စပ္ကုႝငၛဳဲကတံဂွ္ ဂၜဳင္ကဍဳင္ေသံတံဂွ္ရ ဗက္ဓဇက္မံင္ ပဲႜတိဍာ္ဍဳင္ဗဿာရ။ သယံ ဇာတဍဳင္ဗဿာဂွ္ ဍဳင္ဇိုင္ဝုတ္ဒိုဟ္တံ၊ ဍဳင္ဂၜးတိတံ ပံင္ကုႝ'နအဖ'တဲု ေျဇာတ္ပတိတ္ဏာမံင္အိုတ္ရ။
ၾကဵႏူဒိုအ္ပန္ေပွာ္ ပြိဳင္ၾကပ္ၐိုတ္ၐါေစွာ္သှာံတုဲဂွ္ လဿဳဟ္ဝြံ ပေရင္ေဒံါပန္ေပွာ္တံဂွ္ ေဍံလုီအိုတ္အာ ဒဿာႏူေကာန္ဂကူတံ ဒုင္တဲကုႝေသှာဝ္တိဿ ေကုာံ ေပဲါ႐ုဲမာဲတိဿ ဟြံမာန္ရ။ ပႜဲေသှာဝ္ဍဳင္တိဿဝြံ ဒပ္ပှာန္ဗဿာမြဲဓဝ္ေဟင္ ဒးႏြံ၊ ဒပ္ပှာန္ေကာန္ဂကူတံ ႏြံတန္တဵဟြံဂြံ၊ ဒးသၸဒပ္မင္ပယ်ဳႝ မႏြံသဿဝ္အုပ္ဓုပ္ ဒပ္ပှာန္ဗဿာဖအိုတ္ေရာင္။ ေသှာဝ္တိဿဝြံ အေခါင္အရာသြက္ေဗာ္ရပ္လြဟ္ ေကာန္ဂကူမဒုိအ္လဝ္ပန္ေပွာ္တံ မုမြဲကုီဟြံမြဲ၊ ဒပ္ပှာန္ညးတံေလဝ္ ဒးဒုင္ပလုီ၊ ညးတံေလဝ္ ဒးမံင္သဿဝ္အုပ္ဓုပ္ နအဖဂွ္တုဲ အကာဲအရာသာ္ဝြံ ညးတံဒုင္တဲဟြံမာန္ဂွ္တုဲ ဒးၾတဵစးကုႝ ပေရင္ဒိုအ္ပန္ေပွာ္ဂွ္တုဲ ဒးရပ္လြဟ္ပၜန္ရ။ ၐိုန္ရညးတံ ဟြံမိက္ပလုီ ပေရင္ဒိုအ္ပန္ေပွာ္ဝြံကုီေလဝ္ ဆဂး ဟုိတ္ႏူဒုင္တဲကုႝ လညာတ္နအဖ မစိုပ္တှဳင္တှးေလာန္ဂွ္ ဟြံမာန္တုဲ (ဝါ) အေခါင္အရာ ဂြံပည႘လညာတ္ မဒွ္ဂုန္ဖုႝၐါလၸာ္ဟဿဲဂွ္တုဲ ညးတံ သုီဟြံမိပ္စိုတ္မြဲသာ္ ဒးကေလင္ဂတးကႜိဳပ္ရ။ သဇိုင္ေသှာဝ္တိဿဝြံ ပေရံႏူကုႝ သဇိုင္ေသှာဝ္မဆလဏီ၊ ကၜာေတံဝြံ အလာံဂွ္ သၸမံင္စှးကုႝ တြႝဳရးေကာန္ဂကူထပွ္တံဏီ၊ အလာံနအဖတိဿလဿဳဟ္ဝြံ သှံင္မြဲမဓဝ္ သၸလဝ္စှးကုႝ ဂကူဗဿာမြဲဓဝ္၊ မြဲကဿိန္ဍဳင္ မဟြံေသင္ကုႝ ကဿိန္ဍဳင္ပံင္ေကာံ၊ ဒပ္ပှာန္ဗဿာ မြဲဓဝ္ေဟင္ရ။ ပႜဲသဇိုင္ေသှာဝ္ဝြံပၜန္ဂွ္ အယာံမာတ္ အေခါင္မင္မြဲ လိက္ပတ္ေယန္သှာင္ ေကာန္ဂကူတံကုီေလဝ္ ဓမံက္ထၞးလဝ္ ဟဿဲကုီရ။
သဇိုင္ေသှာဝ္နအဖကုႝ အကာဲအရာေပဲါ႐ုဲမာဲ
ေသှာဝ္အုပ္ဓုပ္ဍဳင္တိဿဝြံ ႏူစတံခ်ဴဓဇက္ေတံဂွ္ရ ဟိုတ္ႏူဟြံတဝ္အာကုႝ ဂၜံင္တရဵကဿိန္ဍဳင္ေဖဝ္ဒေရဝ္ ေဇတ္ေဇတ္ဂွ္တုဲ ေဗာ္ဒစုႝဒစးေဇှာ္ေဇှာ္တံကုီ၊ ဂၜးတိကုီ ဟုီဒစုႝဒစးကၜဳင္၊ ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿဝြံ အခိင္ဂွ္ေလဝ္ ဒိုအ္ေကၜံတဲု ဟြံဆက္တိုန္သဘင္သ႘ကၜ႘ ေအန္သ႘နအဖ မခ်ဴဓဇက္ေသှာဝ္ဂွ္ကုီရ။ ဗုီညးတံ ပတိုန္ထၞးလညာတ္ စပ္ကုႝ ကိဿန္ဍဳင္ေဇတ္ေဇတ္ဂွ္ နအဖဟြံဒုင္တဲဂွ္တုဲ ဗလးအယာံမာတ္ ညးလၛတ္ေဟင္ရ။ ဍဳင္ဗဿာဂွ္ ဒွ္ဍဳင္မခက္ခုဲကုႝ ကိစၥေသှာဝ္အုပ္ဓုပ္ဍဳင္ဂွ္တုဲ ေသှာဝ္ဂွ္ဟြံခိုင္ ေကာန္ဂကူတံ ဒုင္တဲဟြံမာန္မၢး အခိင္ဟြံ႐ုဲ အဓိကုႝ ကတုႝဒွ္ကၜဳင္မာန္ရ။ ဟိုတ္ဂွ္တုဲ ကႜိဳပ္သကိုပ္ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ဗဿာ ႏူေဗာ္ေအန္ေအဝ္ဒ႘ကုႝ ေဗာ္ေကာန္ဂကူတံဂွ္ အာတ္မိက္ကၜဳင္ ညံင္ဂြံဆက္ေကၜာန္အာ သဘင္သ႘ကၜ႘ေပန္လုင္ (ပင္လုံ) အလန္ဒုတိယရ။ ကိဿန္ဍဳင္ေဖဝ္ဒေရဝ္ ႏူညးတံၐါလၸာ္ဒုင္တဲမာန္ မံက္ဂတဝ္ကၜဳင္မၢးေဟင္ ျပသှာနာနာသာ္ ေျပလလံအာမာန္ေရာင္။ သဇိုင္ေသှာဝ္ အလုႝအသ႘ပှာန္ အဆက္ဆက္တံဂွ္ ပေသာင္ျပသှာဍဳင္ဟြံမာန္ ဒဿာႏူမိှဟ္မြဲလၸာ္တံ ေကတ္ပဿိက္စိုတ္ဇကုတုဲ ဓဇက္လဝ္ဂွ္တုဲ အိုတ္ေကှာတ္ ဍဳင္သံင္ျဗံင္ ညးဍဳင္ကြာန္တံ အာစိုပ္ဒဒိုက္ရ။ ယဝ္သဇိုင္ေသှာဝ္ခိုဟ္မဂး ေကာန္ညးဍဳင္ကြာန္တံ ဟြံဒးဒဵတိတ္ႏူဍဳင္ နကုႝဘဝ မယုတ္သဝ္ နာနာသာ္ရ။
မြဲလၸာ္ပၜန္ဂွ္ ပႜဲဗြဝ္စွ္သှာံဝြံ ဇဿာပ္ဇဿာပ္ေကာန္ဂကူတံ ညးတံပေလဝ္ပေလတ္စလဝ္ သဇိုင္ေသှာဝ္အုပ္ဓုပ္ တြႝဳရးညးတံကုႝညးတံအိုတ္ရ။ ဆဂး ေသှာဝ္အုပ္ဓုပ္ဍဳင္ သြက္တြႝဳရးဗဿာဂွ္ ခ်ဴဓဇက္ဟြံမာန္ ဒဿာႏူေကာန္ဂကူဗဿာတံ ဟြံတုပ္စိုတ္ ဂြံထၞဳတ္ပတိုန္ တြႝဳရးဍဳင္ဗဿာ (ဗမာျပည္နယ္)ရ။ ကဿိန္ဍဳင္ဗဿာဂွ္ ယဝ္ဒက္ပတန္ ကဿိန္ဍဳင္ပံင္ေကာံ မသၸ သဇိုင္ကုႝ တြႝဳရးကဆံင္တုပ္ (တန္းတူျပည္နယ္)မၢး တြႝဳရးဍဳင္ဗဿာဂွ္ ဂပ္ဂဝ္ဒးဒက္ပတန္၊ ယဝ္ဟြံဒက္ပတန္မၢး ဍဳင္ဗဿာဂွ္ တူ႐ူအာကုႝ ကဿိန္ဍဳင္ေဖဝ္ဒေရဝ္ ဟြံမာန္တုဲ ေဍံတူ႐ူတဝ္အာကုႝ မြဲကဿိန္ဍဳင္(တျပည္ေထာင္) ပၜန္ရ။
ဆဂး ယဝ္ရဍဳင္ဗဿာ ဒွ္ေဖဝ္ဒေရဝ္ဍာံမၢး သြက္တြႝဳရးတံဂွ္ ဟိုတ္ႏူေသှာဝ္အုပ္ဓုပ္တြႝဳရးညးတံ ႏြံဒဿံင္တုဲတုဲရဂွ္တုဲ ကာလညးတံ ပၚတိတ္မၢးေလဝ္ အခက္အခုဲဟဿဲမြဲသာ္ရ။ အလုႝအသ႘ပှာန္ဗဿာ ေကုာံ ေဗာ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ သၸစှးဂကူဗဿာတံ ေကၜာန္သၸဒဿံင္တံဂွ္ ဒုႝကုႝေကာန္ဂကူတံ ေအင္ဒုင္ဟြံမာန္ ယဝ္ဒွ္မၢး ညးတံပၚတိတ္မာန္တုဲ စိုပ္ကာလဂွ္မၢး ပေရင္ဆီပၚဍာ္ေဇြာဝ္ ကတုႝဒွ္မာန္ရ။ ဆဂး ညံင္ဂြံမံင္စံင္အာ ၐိုဟ္ဟ္ႀသိဳဟ္ဟ္ မဒွ္ဂုန္ဖုႝ သြက္အလုံမြဲဍဳင္ဂွ္ ကႜိဳပ္သကိုပ္ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ဗဿာ မႏြံလညာတ္ေဖဝ္ဒေရဝ္တံကုႝ ကႜိဳပ္သကိုပ္ေကာန္ဂကူ မစြံစိုတ္လွဲလးတံ ပံင္ေကၜာန္ေရင္တၜဳင္ဒဿံင္အိုတ္ရ။ သက္သ႘လၾကဵအိုတ္ဂွ္ လိက္လေလာင္ပဿိင္'ကေလ' မဒွ္ရ။ ပႜဲလိက္လေလာင္ဂွ္ ကႜိဳပ္သကုိပ္ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ေဇှာ္မန္ ၐါတၜဒယွ္ 'အၥာေထာန္တိင္ ကုႝ အၥာငၛ႙ဳတိင္'ေလဝ္ ဂြံဆုႝေကတ္ ထပက္လဝ္စဿတ္တဲကုီရ။
ေသှာဝ္ဒက္ပတန္အုပ္ဓုပ္ဍဳင္ အလုႝအသ႘ပှာန္ အဆက္ဆက္တံဂွ္ ေဍံတဝ္အာကုႝ မြဲကဿိန္ဍဳင္ မဟြံေသင္ကုႝ ကိဿန္ဍဳင္ပံင္ေကာံ ေဇတ္ေဇတ္ဂွ္တုဲ သွ္ပဠိဳဟ္ျပသှာ ဍဳင္ဗဿာဟြံမာန္ကၜဳင္၊ ဒဿာႏူဂွ္တုဲ ညးတံဒးကေလင္အာကုႝ လညာတ္စိုတ္ဓါတ္ ေပန္လုင္ေတံရ။ ေဗာ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ရပ္လြဟ္ ေကာန္ဂကူကေခ်င္၊ ေကအာင္အိုဝ္ေလဝ္ ေလာန္ကၜဳင္ၐိုတ္ပန္မသုန္ဂိတုေတံ ဟုီဓမံက္ကၜဳင္ စပ္ကုႝတင္တုပ္စိုတ္ လိက္ကသုက္ေပန္လုင္၊ ယဝ္နအဖဒုင္တဲကုႝ တင္တုပ္စိုတ္ေပန္လုင္မၢး ေဗာ္ညးတံ ေဖ်ံလြဟ္၊ ပအပ္လြဟ္ေရာင္ဂွ္ ဟုီရ။ စိုပ္အခိင္ဂွ္မဂး ဒပ္ပှာန္ကဿိန္ဍဳင္ ကတုႝဒွ္ကၜဳင္ဂွ္တဲု ဟြံဒးေကတ္ ဒပ္ပှာန္တြႝဳရးညးကုႝညး ဒွ္ဂြံရ။ ဒပ္ပှာန္သၸစှးကုႝ ေကာန္ဂကူအလုံအိုတ္သုီ ကတုႝဒွ္ကၜဳင္ ေဍံမဟြံေသင္ကုႝ ပစှးသြက္ဂကူဗဿာမြဲဓဝ္ဂွ္ စုႝဒှာကုႝအႏၱရာဲဂမၜိဳင္ ႏူမၛးဍဳင္မာန္ရ။ သြက္ဂြံကေလင္အာ ဂၜံင္တရဵေပန္လုင္ေတံပၜန္ဂွ္ ညးအုပ္ကာနာနာ ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿ 'နာဲဟံသာ' ေလဝ္ ဟုီေျမာ္ကၜဳင္ ပႜဲအခိင္ကာလ ရဲပ႐ိုင္မန္တံ သဿာန္ညးရ။
ေသှာဝ္ဒက္ပတန္ဍဳင္မန္ဂွ္ ေကာန္ဂကူမန္ပု႙ ဗြဲေတဿင္ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿကႜိဳက္ပ္တုဲ ပံင္ေကာံခ်ဴဓဇက္ကၜဳင္ ဂၜိဳင္ကုႝသှာံ ဗဒဲါစွ္သှာံဂွ္တုဲ လဿဳဟ္မၢး သဇိုင္ေသှာဝ္ဥပေဒ ဍဳင္မန္ရးမညဂွ္ ကတုႝဒွ္ကၜဳင္ရ။ သဇိုင္ေသှာဝ္အုပ္ဓုပ္ဍဳင္မန္ဝြံ သၸလဝ္ဒတန္ ပႜဲသဘင္သ႘ကၜ႘ေဇှာ္ ေကာန္ဂကူမန္ ဂၜိဳင္ကုႝသှာံဂွ္တုဲ ဂေကာံမန္နာနာပကာရ ၐိုတ္ၐါေစွာ္ဂေကာံတံ တုပ္လဝ္စိုတ္အိုတ္ရ။ သဇိုင္ေသှာဝ္တြႝဳရးဍဳင္ႏြံကၜဳင္ဂွ္ ဒွ္ဂုန္ဖုႝေကာန္ညးဍဳင္မန္တံ ေဇှာ္ကုႝျဇဟတ္ရ။ သဇိုင္ေသှာဝ္သာ္ဝြံ ကၜာကၜာေတံဟဿဲကၜဳင္၊ စိုပ္မြဲတၛဲ ေကာန္ညးဍဳင္မန္တံ မိက္ဂြံမံင္တန္တဵ တှဟ္ျခာကုႝ တြႝဳရးတှဟ္ ေလဝ္ မံင္အာဂြံကုီရ။ ေသှာဝ္တြႝဳရး ဇကုကုႝဇကုႏြံလဝ္ဂွ္ ျပဟ္ျပဟ္ဏံ ၐိုန္ရဓမံက္႐ုပ္ရဵ ဟြံဂြံဏီကုႝဒွ္ကၜာရ အနာဂတ္ဂတေတံ ေဍံဖန္ကုႝဂုန္ဖုႝ၊ ေဍံကတုႝဗဒွ္ကုႝ ပေရင္ဂုီကၜီဳ ဘဝေကာန္ညးဍဳင္မန္တံ ေဇှာ္ကုႝျဇဟတ္ရ။ သဇိုင္ေသှာဝ္ဝြံ ေကာန္ညးဍဳင္မန္တံေဟင္ မဒးခ်ဴဓဇက္၊ ႏူဂကူတြႝဳရးတှဟ္တံ ဓဇက္နင္ဟြံဂြံ၊ ကာလ သၸဒတန္ပၜန္ေလဝ္ ဒးသၸဒတန္ ပႜဲတြႝဳရးဍဳင္မန္ေဟင္ရ။ မုဟိုတ္နအဖ ဂြံေကဿာန္မံင္ကုႝ ခ်ဴဓဇက္ပတုဲေထာံ သဇိုင္ေသှာဝ္တိဿတုဲ ေကၜာန္သၸေပဲါ႐ုဲမာဲဂွ္ေရာဟုီမဂး ညးတံမိက္ဂြံဒွ္ အလုႝအသ႘ညးဍဳင္ကြာန္တုဲ ေသှာဝ္ဥပေဒဂွ္ ညံင္ဂြံဒွ္အထံက္အပင္ကုႝ ကလိဂြံအဝုႝညးတံမာန္ဂွ္ ခ်ဴဓဇက္လဝ္၊ အကာဲအရာဂွ္ တုပ္သဿဟ္ကုႝ လက္ထက္' ေနေဝန္'ေတံရ။ 'ေနေဝန္'သီအဝုႝ ပႜဲ(၁၉၆၂)တုဲ သၸကၜဳင္အလုႝအသ႘၊ ၾကဵဝြံ သဇိုင္ေသှာဝ္မဆလ သြက္ဂြံပခိုင္အဝုႝ 'ေနေဝန္'ဂွ္ ကတုႝဒွ္ကၜဳင္ ပႜဲသှာံ(၁၉၇၄)ဂွ္ရ။
ပႜဲေပဲါ႐ုဲမာဲဝြံ မုဟုိတ္ေဗာ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ေကာန္ဍဳင္အရင္ဂမၜိဳင္ ေကုာံ ေဗာ္ေအန္ေအဝ္ဒ႘ ဟြံလုပ္ ၿပိဳင္ပကာန္ေရာ၊ ပႜဲ(၁၉၉၀)ေတံဂွ္ ေဗာ္ၐါဝြံ ဇှးလဝ္လဿိဟ္ဒှာဲဂၜိဳင္အိုတ္တုဲ ညးတံပံင္ေကာံဒက္ပတန္လဝ္ အလုႝအသ႘ သြက္ဂြံဆက္အုပ္ဓုပ္အာဍဳင္ေလဝ္ႏြံရ။ ညးတံဂွ္ ဟုီပတုပ္ပေတာံေကတ္ နဒဒွ္ညးတၜတဆိပ္ ခ်ာမ္ပ႘ယာန္မြဲမာန္ဂွ္တုဲ ညးတံဟြံလုပ္ၿပိဳင္ပကာန္တုဲ မံင္မၛးဝိုင္ဂွ္ ေပဲါၿပိဳင္ပကာန္ဝြံ ဗဗြဲဓဝ္ႏြံေရာင္ ဟုီမာန္ဟာ။ အခိင္ေတံ ညးဇှးေကတ္ ဗြဲမပိုတ္သကုတ္ဂွ္ လဿဳဟ္ဝြံ ေဗာ္စှးအလုႝအသ႘ပှာန္ဂွ္ ကေလင္ဇှးေကတ္ ဗြဲမပိုတ္သကုတ္ ပၜန္ တုပ္နဲဂတးဂတန္အာဟုီဂွ္ ဒွ္မာန္ညိဟာ။ ေပဲါ႐ုဲမာဲအခိင္ေတံဂွ္ ဗဗြဲဓဝ္ ဓဝ္ၾတာႏြံ၊ ညးဂၜးတိတံ ဒုင္တဲမာန္ ကုီေလဝ္ ေပဲါ႐ုဲမာဲအလန္ဏံဝြံဂွ္ ညးဂၜးတိတံ ဒုင္တဲဟြံမာန္။
ကေလင္ရံင္အာ မြဲဒျမိပ္ပ႐ိုင္ဂမၜိဳင္ ခ်ဴဓမံက္လဝ္ စပ္ကုႝေပဲါ ႐ုဲမာဲ အလန္ဏံဝြံဂွ္မၢး ပႜဲဍဳင္မန္ပု႙ဂွ္ 'နအဖ'ဘပဠတုဲ သၸလြ႘ပရာ ဂြံကလိဂြံမမာဲကုီ၊ လီစှာဲကုႝစုတ္မာဲပရဟ္တုဲ မမာဲတံဂွ္ သုီဟြံလေလာင္ၾတးလဝ္တုဲ ၾကဵအိုတ္ဂွ္ စုတ္ေထာံဏာ ပႜဲကဠာေဗာ္က်ေဖာအ္ဂွ္တုဲ ေဗာ္မန္တံ ႏူကုႝမဇှးေကတ္လဝ္တုဲတုဲဂွ္ ကေလင္က်အာ လၾကဵဝြံ အိုတ္ရ။ မြဲလၸာ္ပၜန္ဂွ္ ေဗာ္က်ေဖာအ္ဂွ္ ဗုီဒးစိုတ္၊ ဒှာဲဒးစိုတ္ ဗက္ေစွ္စန္ဒက္ ဟုီတြံမာန္ရ။ အခိင္စုတ္မာဲဂွ္ ေကာန္ဂကူမန္တံ က်ိဳင္က်ဝ္ကယ်ဳိင္မန္တုဲ အာစုတ္မာဲဟြံဂြံကုီေလဝ္ ရဲေဗာ္က်ေဖာအ္တံ က်ဳိင္ကယ်ဳိင္ က်ေဖာအ္ မံင္အပႜဲ႐ုင္မာဲတုဲ သုီစုတ္၊ သုီစန္ဒက္အိုတ္ရ။
ပႜဲေဒသတြဳႝရးေသံေဇှာ္ေတံဂွ္ လဿိဟ္မှိဟ္စုတ္မာဲ ၐိုန္ရႏြံ ေအာန္ကုီေလဝ္ ဆဂး မမာဲဂွ္ ဂၜဳိင္အာႏူလဿိဟ္ စုတ္မာဲမာန္ရ။ ယဝ္စုတ္မာဲကုႝ ေဗာ္ေကာန္ဂကူေသံေဇှာ္တံဂွ္မၢး ဒွ္အရာဖန္ဗဒွ္ဏာ ညံင္တြဳႝရးေသံေဇှာ္ ဂြံဒွ္အာတြဳႝရး စဿာဲစဿိန္ဍဳင္ၾကဳက္မြဲေရာင္ဂွ္ေလဝ္ ကႜိဳပ္သကိုပ္ေဗာ္က်ေဖာအ္ မဒွ္ေဗာ္သၸစှး အလုႝအသ႘ပှာန္ဂွ္ ဟုီပတိုန္ဏာဒုဟ္ရ။ တုဲပၜန္ ပႜဲတြဳႝရးဝြံ ညးစှးေဗာ္က်ေဖာအ္တံဂွ္ ၐိုန္ရဒွ္မံင္ ရဲကူသာန္သြံရာန္ဘိင္ကုီေလဝ္ ဆဂး ဇှးမံင္မာဲဖိုဟ္ရ။ ပႜဲေဒသတြဳႝရး ေကာန္ဂကူတံလၛဳႝပၜန္ဂွ္ စုတ္မြဲအလန္ဟြံက ၐါအလန္ဟြံကဂွ္ ဒဿာႏူလဿိဟ္ေဗာ္ က်ေဖာအ္ဂြံဇှးေကတ္ ပႜဲေဗာ္ေကာန္ဂကူတံ ေအာန္ေလာန္ဒွ္မာန္ေရာင္ဂွ္ ပ႐ိုင္တံဂွ္ ဟုီပၜန္ရ။
ညးထံက္ဂလာန္ ေဗာ္က်ေဖာအ္တံ အာစိုပ္ပႜဲထံင္ ပႜဲေဒသသဿဝ္က်ာဍဳင္ဗဿာတုဲ ယဝ္ရေကာန္ထံင္တံ စုတ္မာဲကုႝ ေဗာ္က်ေဖာအ္မၢး ဗလးပတိတ္ကုႝ ႏူထံင္ေရာင္ဂွ္ေလဝ္ ဟုီစန္ဒက္အိုတ္ရ။ ပ႐ိုင္ေကာန္ဂကူရေခင္ ထပ္ဟုီပၜန္ဂွ္ ဟုိတ္ႏူညးေဒသတံ စုတ္မာဲကုႝေဗာ္ညးတံ ဟြံစုတ္ကုႝနအဖဂွ္တုဲ ညးတာလ်ဳိင္အလုႝအသ႘တံ ပ႐ိုဟ္ေကၜံဍာ္ ႏူကဿဳိန္ဍာ္ဂွ္တုဲ တိေၾသာံခံက္ ၐိုတ္လၛီဧက ဗၜဳိက္အာဍာ္တုဲ ေဆာံေလင္အာရ။ ပႜဲတိဍာ္ေကာန္ဂကူတံ (ဝါ) ပႜဲတြႝဳရးတံဂွ္ လဿိဟ္မှိဟ္အာယုက္စုတ္မာဲ စိုပ္မံင္ဖိုဟ္ ဟြံဂြံစုတ္ဂွ္ စွ္ကိုတ္မႏြံတုဲ မမာဲယအ္အာတံဂွ္ ဒွ္ဟိုတ္ ေဗာ္ေကာန္ဂကူတံ ဂြံက်ရ။ လဿိဟ္ေကာန္ဂကူ မတိတ္ေကၜာန္စဒဿံင္ ဍဳင္မၛး(ဍဳင္သၟာင္)တံဂွ္ ကမၼေယွန္တံ စုတ္ေထာံပႜဲကဠာ ေဗာ္က်ေဖာအ္ဖအိုတ္မာန္ကုီေရာင္။ လဿိဟ္မမာဲသာ္ဝြံတံဂွ္ ဒွ္ဟိုတ္ေဗာ္က်ေဖာအ္တံ ဂြံေကတ္ဇှး ပႜဲေဗာ္ဒစုႝဒစး ၿပိဳင္ပကာန္တံရ။
ပႜဲေဒသလၛဳႝပၜန္ဂွ္ ရဲေဗာ္က်ေဖာအ္တံ ဗက္ကုႝလဝ္ၾသန္ ကုႝလဝ္လာဘ္ဗဇဵတုဲ ရာန္ေကတ္မမာဲေလဝ္ ႏြံပၜန္ေရာင္ဂ္ွ ရဲေဗာ္ဒစုႝဒစးတံ ဟုီပၚပဲါအိုတ္ရ။ မြဲသာ္ပၜန္ဂွ္ ကမၼေယွန္တြဳႝရးတံ လေလာင္ပတိတ္လဝ္ဂွ္ ေဗာ္မန္ပု႙ ဇှးအာတဲုကီုေလဝ္ ဆဂး အခါလိက္ပ႐ိုင္ နအဖတိတ္ကၜဳင္ဂွ္ ဒဿာႏူမမာဲပရဟ္ေကတ္လဝ္တံဂွ္ ထပ္ပံင္စုတ္ဏာ လဝ္ဂွ္တုဲ ကေလင္က်အာပၜန္ရ။ အတိုင္ေဗာ္မန္ ဟုီပတိုန္လဝ္ဒုဟ္ဂွ္မၢး အခိင္လုႝ ေကတ္လဝ္မမာဲပှဳက္၊ ဒှာဲလုႝေကတ္လဝ္ ဂြံလဝ္လဿိဟ္မူစိ သာ္ဝြံ ဟြံလေလာင္ပတိတ္လဝ္တုဲ ပြမသၸသာ္ဝြံဂွ္ ဒွ္အရာဟြံေသာင္ကၜး၊ ဟြံေသာင္ေဖႜာင္၊ ဟြံတပ္တးမဲြေရာင္ဂွ္ ရဲေဗာ္ဒစုႝဒစးတံ ဟုီအိုတ္ရ။ ပႜဲအခိင္ေကၜာန္ဒဿံင္ ေပဲါစုတ္မာဲ ကၜာဟြံဂြံ႐ိုဟ္မမာဲဂွ္ရ ကႜဳိပ္သကုိပ္ေဗာ္က်ေဖာအ္တံ ဟုီပရဟ္လဝ္ ညးတံ သြက္ဂြံဇှးေကတ္ ပိုတ္ပုိတ္မာန္ ဂွ္ေရာင္။ အခိင္လုႝ၊ ဗုီလုႝနအဖလေလာင္မံင္ သြဟ္ေပဲါ႐ုဲမာဲေရာဟုီမၢး ပႜဲမြဲပြဳိင္ဍဳင္ရဂွ္ လေလာင္ပတိတ္ စဿတ္တၛဲ တှဟ္ျခာမံင္ဗြဲမေလာန္၊ ဟိုတ္ဂွ္တုဲ ရဲေဗာ္ဒစုႝဒစးတံကုီ၊ ဂၜးတိကုီ ညာတ္ေကတ္ နဒဒွ္ေပဲါ႐ုဲမာဲ ဟြံဗဗြဲဓဝ္ၾတာ ဟြံသၜးပြးဗၜးၐးရ။
ေပဲါ႐ုဲမာဲဝြံ ႏူကိုပ္ကၜာ ဟြံဂြံေကၜာန္ဗဒွ္ေတံရ ေဗာ္က်ေဖာအ္ဇှးေကတ္ ပိုတ္ပုိတ္သကုတ္သကုတ္ နကုႝနဲကဲ လီစှာဲမာန္ေရာင္ဂွ္ ရဲေဗာ္ဒစုႝဒစးတံ ေတာ္ဆလဝ္တုဲတုဲအိုတ္ရ။ ဟိုတ္ဂွ္တုဲ ညးတံဟြံပါလုပ္ၿပိဳင္ေရာင္ဂွ္ ဟုီဒတူလိုင္သာ္ဂွ္အိုတ္ရ။ ညးဍဳင္ကြာန္တံ ညံင္ဟြံဂြံ အာစုတ္မာဲဂွ္ေလဝ္ ဟုီဗတိုက္ဖေအာဝ္အိုတ္ရ။ ဟိုတ္ဂွ္တုဲ ပႜဲဍဳင္ေဇှာ္ ညံင္ရဵဍဳင္လဂုင္ဂွ္ လဿိဟ္မိှဟ္စုတ္မာဲဂွ္ ဟြံဒးဒတူေရင္မံင္ ညံင္ရဵေခတ္ေပဲါ႐ုဲမာဲ သှာံ(၁၉၉၀) ေတံေရာင္ဂွ္ ပ႐ိုင္ဂမၜိဳင္ဟုီအိုတ္ရ။ လက္သန္ေပဲါ႐ုဲမာဲ နအဖဝြံ တုပ္သဿဟ္ကုႝ လက္သန္ေပဲါ႐ုဲမာဲ ကဆံင္သဝ္အိုတ္ မြဲ ပႜဲဂၜးတိဏံတုဲ ယဝ္ရ ပႜဲဍဳင္ဒ႘မဝ္ကေရျဇ႘ေတာတက္မၢး ညးတံေကာ္ခဵစ ေပဲါ႐ုဲမာဲေပၜင္ၾသန္ရ။ ဟိုတ္ေဍံဂွ္ ဖအိုတ္လဝ္ၾသန္တုဲ မုမြဲကုီ ဂုန္ဖုႝေတဿင္ဟဿဲရ။
ယဝ္ရရဲေဗာ္ဒစုႝဒစးတံ ပတိုန္ဂဗုတ္ စပ္ကုႝမာဲလီစှာဲတုဲ က်ေရာင္မဂး ဒးကုႝၾသန္ငၛဳဟ္မး ဗှတ္စွ္ကုိတ္ သြက္ဂဗုတ္မြဲမြဲရ။ နဲကဲ 'နအဖ' ဖန္လဝ္သာ္ဝြံဂွ္ တုပ္သဿဟ္ကုႝတာဒှာေကၜံ ညံင္ပေရင္ပတိုန္ဂဗုတ္ ဟြံဂြံဒွ္ရ။ ယဝ္ရက်ေဖာအ္ ဇှးေကတ္သာ္ဂွ္ဍာံဍာံမၢး 'အံင္သာန္သုက်႘' ဗၜးတိတ္ကၜဳင္ဂွ္ မူဟိုတ္ညးဍဳင္ကြာန္ဂမၜိဳင္ ဂြံေကာံ အာဆုႝ ကလင္ဂလာန္ညး လဿိဟ္ဂၜဳိင္ကုႝလၛီဂွ္ေရာ။ ယဝ္ရကုႝညးစန္ဒက္ ပဿိက္စိုတ္မၢး ေကာန္ညးဍဳင္ကြာန္ လၸဟီုဏီ ေကာန္ပှာန္နအဖေလဝ္ စုတ္မာဲကုႝနအဖေရာင္ ဟြံေထင္၊ ပေရင္ကတုႝဒွ္ ပဲႜသှာံ(၁၉၉၀)ေတံဂွ္ေလဝ္ သက္သ႘ ေကင္ႏြံကၜဳင္လဝ္ရ။ ဒှာဲဒပ္ပှာန္နအဖဂွ္ နအဖက်အာ 'အံင္သာန္သုက်႘'ရ ဟြံေသင္ဟာ။
ေဗာ္ေဒံါပန္ေပွာ္ေကာန္ဂကူ ဒးကေလင္စဵၿဂိဳပ္
စပ္ကုႝပေရင္ရပ္လြဟ္ ေကာန္ဂကူတံပၜန္ဂွ္တုန္၊ မသက္ဂတာပ္လံ အခိင္မဟြံလံကၜဳင္ဝြံ ေဗာ္ရပ္လြဟ္ေကာန္ဂကူ မဒိုအ္ပန္ေပွာ္ ေကုာံ ဟြံဒိုအ္ပန္ေပွာ္တံ ညးတံပံက္ပတိုန္ ဒပ္ပှာန္ပံင္ေကာံ ေကာန္ဂကူ ဒပ္ေဖဝ္ဒေရဝ္မြဲတုဲ အပႜဲဂွ္ ေဗာ္ကေရင္၊ ကေရင္ဍာဲ၊ ေသံေဇှာ္၊ ေခ်င္၊ ကေခ်င္တံပါလုပ္၊ ေဗာ္ရပ္လြဟ္မန္ပု႙ (ေကာ္) ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿေလဝ္ ပါလုပ္ပႜဲအခန္ေဇှာ္ အဓိကမြဲ ျပာျပာကတ္တ္ရ။ ညးအုပ္ကာနာနာ ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿ 'နာဲဟံသာ'ဂွ္ လုပ္ေကတ္တာ လ်ဳိင္ ညးအုပ္ကာ ပႜဲေဗာ္ပံင္ေကာံၾတဵဂေကာံဂွ္ရ။ ဟိုတ္ႏူညးအုပ္ကာနာနာ ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿ ပါလုပ္ပႜဲဂေကာံဝြံဂွ္တုဲ ေဍံတုပ္သဿဟ္ကုႝ ပေရင္ဒိုအ္ပန္ေပွာ္ ေဗာ္ညးကုႝနအဖ လုီအာတုဲေရာင္ ဟုီမာန္ရ။
ပႜဲေဗာ္ပံင္ေကာံဂွ္ ဂတဏံ ဂေကာံျဇဟတ္ ရပ္လြဟ္ေဍာတ္တ္တံ သြက္ဂြံပါလုပ္ကၜဳင္ဗြဲမဂၜိဳင္ ႏြံပၜန္ေရာင္ဂွ္ ညးတံဟုီထၞးကုႝ မ႘ဒ႘ယ်ာဂမၜိဳင္အိုတ္ရ။ ပြမပံက္ပတိုန္ ေဗာ္ရပ္လြဟ္ပံင္ေကာံတိဿဝြံဂွ္ ဒွ္အရာပေလဝ္ပေလတ္စ သြက္ဂြံဗဒစးညးသၠအ္တုဲ လုပ္အာေပဲါဗတိုက္ကုႝ နအဖေရာင္။ ဂလိုင္လုႝျဇဟတ္ နအဖေဇှာ္ကုီေလဝ္ ညးတံ ဟြံေဖက္ ညံင္ဟြံဂြံက် နအဖဂွ္ ညးတံဒးပံင္ေတာဲ လုပ္အာေပဲါဗတိုက္ေရာင္ ဟုီအိုတ္ရ။ ပြိဳင္မသုန္ေစွာ္သှာံျပင္ ပေရင္ဆုႝဂဗညးတံ ႏြံကၜဳင္ဂွ္တုဲ ဘဲဗ်ဴဟာဒပ္ပှာန္ဗဿာ ''ထပိုတ္ပန္သာ္'' ဂွ္ေလဝ္ ညးတံ တတ္ထပၚကၜဳင္တုဲေရာင္ ဂွ္ေလဝ္ ကႜိဳပ္သကိုပ္ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿေဇှာ္တံ ဟုီထံက္ထၞးအိုတ္ရ။ ဒပ္ပှာန္မန္ကုႝ ကေရင္ၐါဝြံ ကၜာေတံပံင္ေတာဲ လုပ္ေပဲါဗတိုက္ဂွ္တုဲ သီကၜဳင္ဒုႝကုႝစိုပ္ေအန္သုင္ (အင္းစိန္)မာန္ေရာင္ဂွ္ ဝင္ႏြံကၜဳင္ရ။ ေခတ္ကၜာေတံဂွ္ ဒပ္ပှာန္မန္ကုႝ ကေရင္ဂွ္ ယဿဳျပာကတ္ကၜဳင္ နဒဒွ္ဒပ္ေကေအန္ဒ႘အိုဝ္ကုႝ အာမ္ေအန္ဒ႘အိုဝ္ မဒွ္ရ။ ဒပ္ပှာန္ပံင္ေကာံ ေကာန္ဍဳင္အရင္တိဿဝြံ ဆက္ေကတ္အာတာလ်ဳိင္ ဒှာဲေဗာ္'ေအန္ဒ႘အာဖ္'ဒွ္မာန္ေရာင္။ ဟိုတ္ႏူညးတံ ပံက္ပတိုန္ဒပ္ပံင္ေကာံ သာ္ဝြံမာန္ဂွ္တုဲ ျဇဟတ္ပၜန္ဂတး ေကာန္ဂကူတံဂွ္ လမ်ီဳလုပ္ကၜဳင္ ဗြဲမဂၜိဳင္ ႏူမသံင္ျဗံင္ဒဿံင္ ဗုီညးကုႝညးဂွ္ေရာင္။
အခိင္ကာလ ဒပ္ပံင္ေကာံႏြံေတံဂွ္ အလုႝအသ႘ပှာန္ဗဿာ ဒးေဝင္ပှာန္ နကုႝဆီပၚဍာ္ေဇြာဝ္ ေဇှာ္ကုႝျဇဟတ္ရ။ ဗြဲၾကဵဝြံ ဒ႘ေကဗ႘ေအ ပၚတိတ္ႏူေကေအန္ယူတုဲ နကုႝျဇဟတ္ဒ႘ေကဗ႘ေအ မထၞးဂၜံင္ဂွ္ ဒပ္ပံင္ေကာံဒးက်အာ သဿဝ္တဲ ပှာန္ဗဿာရ။ ဂတဝြံ ဒပ္ပှာန္ဗဿာ ပႜဲဍဳင္မာဆံက္ကုႝ ဍဳင္က်ာ္ပိဂွ္ ဒးဒုင္ဗတိုက္ကုႝ ေဗာ္ကေရင္ကုမန္ ေဇှာ္ကုႝျဇဟတ္ ဒွ္မာန္ဂွ္တုဲ သက္သ႘ေဍံဂွ္ ပတြႝဳႏူလဿဳဟ္ဂွ္ ဂြံဆုႝေကတ္မံင္တုဲတုဲရ။ ဒပ္ပှာန္ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿကုႝ ဒပ္ပှာန္ကေရင္ ေကေအန္ယူ ပံင္ေတာဲတဝ္ေစှဟ္မၢး ပႜဲတြႝဳရးဍဳင္မန္ကုႝကေရင္တံဂွ္ ယက္ပှာန္ဒဂုဲဂၜဳိင္ ဒွ္မာန္ေရာင္။
ပႜဲအၾကာေကၜာန္ဗဒွ္ေပဲါ႐ုဲမာဲဂွ္ ဒပ္ပှာန္ဒိုအ္ပန္ေပွာ္၊ ဟြံဒိုအ္ပန္ေပွာ္ ေကာန္ဂကူကေရင္တံ လုပ္ပန္သီဍဳင္မာဆံက္ ကႝု က်ာ္ပိဂွ္တဲု အကာဲအရာဝြံ တုပ္သဿဟ္ကုႝဆက္ဏာမိတ္ကုႝ ပှာန္အပႜဲဍဳင္တိဿကုီရ။ ညးဍဳင္ကြာန္ ပႜဲေဒသ ပယ်ႝဳတံဂွ္ေလဝ္ ဗေဟက္စိုတ္ကတုႝဒွ္ ေဇှာ္ကုႝျဇဟတ္တုဲ ဒးျဂိပ္ဒဵလုပ္ဍဳင္ေသံ မြဲခ်ဳိန္ခဏကုီရ။ ညးလၛႝဳ ဟြံမိက္ကေလင္စဵဏီ သုီေဖက္ေဖက္ဂွ္ ဒးစဵအာ ဒဿာႏူသၛိဌာန္ညးတံ ေဖက္ဒးဒုင္သီကုႝ ဒပ္ပှာန္ဗဿာတံရ။ သၛိမှိဟ္ဟဿဲတံဂွ္ ဒပ္ပှာန္ဗဿာ ပတိတ္လဝ္အမိင္ သီေကတ္ေထာံေရာင္ဂွ္တုဲ ညးတံအေခါင္႐ုဲစွ္ ဂြံပဲါဘဲပှာန္ဟဿဲတုဲ ဒးကေလင္စဵအာ ေဖက္က္ဂံင္ဂံင္ရ။
နကုႝျဇဟတ္ေဗာ္ရပ္လြဟ္ ေကာန္ဂကူမြဲဓဝ္ဂွ္ ၐိုန္ရေကတ္ဇှး ပဲႜနအဖ ဂြံဟြံမာန္ကီုေလဝ္ ဆဂး နကုႝျဇ ဟတ္ပံင္ေကာံ ေကာန္ဂကူဖအုိတ္ဂွ္ ေကတ္ဇှးမာန္ဒွ္ဂြံေရာင္။ ေဗာ္ေကာန္ဂကူတံဂွ္ သၸလဝ္စှးကုႝ ေကာန္ဂကူညးတံ ဗှတ္လဿိဟ္မှိဟ္ၐိုတ္ကဝက္ အလုံဍဳင္ဗဿာ၊ တိဍာ္ကဝက္ အလုံဍဳင္ဗဿာရ။ ေကာန္ဂကူတံဂွ္ပၜန္ ႏြံမံင္ပႜဲတြႝဳရးဍဳင္ညးတံကုီ၊ ေဒသအုပ္ဓုပ္ေတဿင္ ဒှာဲသတုီေကာန္ဂကူညးတံ တန္တဵကုီရ။ ေပဲါ႐ုဲမာဲအလန္ဏံကုီ တုဲကၜဳင္ေတံကုီဂွ္ ေကာန္ဂကူတံဂွ္ စုတ္မာဲကုႝေဗာ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ မသၸစှးကုႝ ေကာန္ဂကူညးတံအိုတ္ရ။ ညးတံ သုီကႜဳဟ္ေမၜံမံင္ ဂကူဗဿာကုီရ။ ေကာန္ဂကူဗဿာတံ သၸျဇဟတ္ကုႝ ဒပ္ပှာန္ဂကူညးတံတုဲ ဗက္ဍႝဳဍဳိက္ဂကူ ေကာန္ဍဳင္အေရင္တံ ႏြံဗြဲမဂၜဳိင္အိုတ္ရ။ မုဟိုတ္ညးတံ ဂြံဍဳဟ္ေမၜံ ဂကူဗဿာေရာဟုီမဂး မိှဟ္ဟုီအေရဝ္ဗဿာဂွ္ ဒွ္မိှဟ္မကုႝအႏၱရာဲ ကုညးတံေရာင္ဂွ္ စဿတ္သမၱီလဝ္အိုတ္ရ။ ပေရင္ဆုႝဂဗညးတံ မဒးဍႝဳဍဳိက္ပ်ဲပ်ာံကုႝ ဒပ္ပှာန္ ဗဿာေလဝ္ ႏြံမံင္ေဇှာ္ေဇှာ္ကုီရ။
ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿဂွ္ ၐိုန္ရညးတံကုႝနအဖ ဟြံလေလာင္ပတိတ္ စပ္ကုႝပလုီေကၜံတင္တုပ္စိုတ္ မဒိုအ္လဝ္ပန္ေပွာ္ သှာံ(၁၉၉၅) ဂိတုေဂ်ာန္(၂၉)ေတံဂွ္ကုီေလဝ္ ဆဂး ကေမၜာန္ညးတံ ေကၜာန္ဒဿံင္တံဂွ္ စဿတ္သမၱီေကတ္ နဒဒွ္သက္သ႘ ပေရင္ဒိုအ္ပန္ေပွာ္ လုီအာတုဲမာန္ရ။ ဗြဲကိုပ္ကၜာ အလုႝအသ႘ပှာန္ဗဿာ ပတိတ္ဒဿံင္ပရိုင္ဟလဟလံင္ (ေကာလဟာလ) စပ္ကုႝေဗာ္ဒးေဖ်ံလြဟ္ဂွ္ ပတြႝဳႏူအၾကာသှာံ (၂၀၀၅-၂၀၀၆) ေတံကုီ၊ သှာံ(၂၀၁၀)ဂွ္ ျပာျပာ ကတ္ကတ္ ဟီုအာတ္မိက္ကၜဳင္ ကုေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿ ညံင္ဂြံေဖ်ံလြဟ္ ဂၜိဳင္ကုႝအလန္ကုီ၊ ဒပ္နအဖ လုပ္ပလာပ္ပထုဲ ပႜဲတိဍာ္ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿအုပ္ဓုပ္ ဒှာဲဒတန္ဒပ္ညးတံ ဂၜိဳင္ကုႝအလန္ကီု၊ ရပ္ထိင္ေကၜံ ေကာန္ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿ မဗက္အကံက္ဂမၜိဳင္ကုီ၊ ဟုီတင္ဒုဟ္ ကုညးအုပ္ကာနာနာ ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿ'နာဲဟံသာ' နဒဒွ္ညးဖန္ဗဒွ္ ေကၜာန္သၸညံင္ဍဳင္ ဂြံသံင္ျဗံင္ကုီ၊ ဗြဲၾကဵဝြံ ေဖ်ံသိကၡာ ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿ ပဲႜသဘင္ကှာ 'နာဲယွံင္' မေဖ်ံလြဟ္ကုီရ။ နာဲယွံင္ ဒဿာႏူညာတ္ေကတ္ ေစတနာညးတံ မဍာံျပဂွ္တုဲ ကၜဟ္ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿ မဒွ္ေဗာ္ညးေကၜာန္ကၜဳင္လဝ္ မဂၜဳိင္ကုႝသှာံတုဲ ေဖ်ံလြဟ္ေရာင္ဂွ္ အခိင္ၾကပ္ကုႝေပဲါ႐ုဲမာဲဂွ္ နအဖ ဟုီသဂးဏာရ။
မြဲလၸာ္ပၜန္ဂွ္ ညးအုပ္ကာနာနာ ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿဂွ္ ဟြံေစွ္ဒဿံင္စိုတ္ကုႝ ေဗာ္ညးဒိုအ္ပန္ေပွာ္ ပတြႝဳႏူ မဒိုအ္ပန္ေပွာ္ေတံဂွ္ရ။ နဲကဲေဒံါပန္ေပွာ္ဝြံ ဒွ္နဲကဲငၛိတ္ကမၜက္ ေကာန္ဍဳင္အရင္တံ ေခတ္တိဿမြဲေရာင္ဂွ္ 'နာဲဟံသာ' ဟုီမံင္လဿိဳန္န္ရ။ တုဲပၜန္ ၾကဵႏူ'ေခန္ေညာအ္' ဒးဒုင္ပလွ္ေကၜံ ႏူကဆံင္တုဲဂွ္ ေဗာ္ညးသာတုဲ ဒွ္ကၜဳင္သံသယ ပႜဲအလုႝအသ႘ပှာန္ဗဿာရ။ သှာံအၾကာၾကာဝြံ ဒပ္ပှာန္ဗဿာနအဖတံ လုပ္သီေကတ္ ဗဒိုပ္ေကာန္ဂကူ မဒိုအ္လဝ္ပန္ေပွာ္ မႏြံပႜဲေဒသသဿဝ္က်ာဍဳင္တံဂွ္တုဲ ၿပိဳက္ဂစိုတ္ေကၜံ ဓဇန္ဓဇန္ဂွ္ေလဝ္ ႏြံပၜန္ရ။ ေဗာ္ကိုဝ္ကဂွ္ ၐုိန္ရ ဒိုအ္လဝ္ပန္ေပွာ္ကုီေလဝ္ ဆဂး နအဖ ၿပိဳက္ဂစိုတ္ေကၜံ ဓဇန္ဓဇန္ဂွ္တဲု အကာဲအရာဝြံ ေကာန္ဂကူတံ ဒွ္ကၜဳင္သံသယရ။ ပြဓဇန္ၾကံၾက ေစတနာပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ပႜဲေကာန္ဍဳင္အရင္တံ ဟဿဲသာ္ဝြံဂွ္ ေဍံဖန္ဗဒွ္ဏာ ညံင္ေဗာ္ရပ္လြဟ္ ေကာန္ဍဳင္အရင္ မေသဿဟ္တှဟ္ဟ္တံ ဂြံတရဵစးကုႝနအဖ ပႜဲလအိတ္ေတံေရာင္။ ဒပ္ပှာန္ဒ႘ေကဗ႘ေအတံ ရပ္ဂြံလဝ္ဗုႝေဇှာ္ နအဖမြဲတုဲ ဟြံပ်ဲပ်ာံကုီ၊ ဟြံဂစိုတ္ကုီတုဲ ဗလးပတိတ္ကုႝဏာရ။ အကာဲအရာသာ္ဝြံ နကုႝေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿေလဝ္ ေကင္ေကၜာန္ကၜဳင္လဝ္ႏြံ ပႜဲအခိင္ကာလ ကၜာဟြံဂြံဒိုအ္ပန္ ေပွာ္ေတံရ။ ဆဂး နအဖရပ္ဂြံတုဲမဂး ဂြံဗလးသာ္ဝြံဂွ္ဟဿဲ၊ ေကာန္ပှာန္မန္ မဒးဒုင္ရပ္ ပႜဲေပဲါဗတိုက္ဍဳင္ေရဝ္တံဂွ္ ဒးဒုင္ဂစိုတ္ဖအိုတ္ရ။
ကၜာေတံ (၁၉၉၀) ဂွ္ ကုႝလဝ္ဂတိပါင္ က်မၢး ပအပ္ကုႝအဝုႝတုဲ ဟြံပအပ္ကၜဳင္ဂွ္ ေပင္အာၐါေစွာ္သှာံရ။ လဿဳဟ္ဝြံ 'မုဟိုတ္နအဖ ဂြံေကၜာန္ဗဒွ္ကုႝ ေပဲါ႐ုဲမာဲဝြံဂွ္ေရာ' ဇကုဇကုပု႙ ယဝ္သဿာန္ေကတ္ေကတ္တုဲ သြဟ္စမ္ရံင္မၢး ပု႙ဂြံဆုႝေကတ္ ျပယာဲ၊ ဍာ္ပလာဲ၊ ညာန္လီစှာဲ၊ ဒှာဲေပှတ္ဇိုင္ နအဖ ၐိုတ္ဒးရးမာန္ရ။ 'ရန္တဿံနအဖေဇတ္ေဇတ္ ဂြံေကၜာန္ဗဒွ္ေပဲါ႐ုဲမာဲဝြံ မုႏြံကုီေရာ'၊ ပုစၦာဝြံ ဗွ္ရံင္ပ႐ိုင္နာနာ၊ လိက္လေလာင္ၾတးနာနာ စပ္ကုႝဍဳင္ဗဿာ ကၜာဟြံစိုပ္ေပဲါ႐ုဲမာဲဏီမၢး ဂြံဆုႝေကတ္သြဟ္ေဍံမာန္ရ။ ဗွ္ရံင္လိက္လေလာင္ၾတး လစြံစိုတ္ေကာန္ဂကူမန္ပု႙ ႏူေဗာ္မပတံ ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿ၊ ေဗာ္အာမ္ေအယူ၊ ဂေကာံသဿတ္မန္လညာတ္တိဿမၢး ဂြံဆုႝေကတ္ မလိက္တုပ္သဿဟ္ ညးတံစကာလဝ္ဂွ္တုန္ 'ဇမၜိင္အာယုက္ပှာန္' မဒွ္ရ။ ဟိုတ္ဂွ္တုဲ ရန္တဿံေပဲါ႐ုဲမာဲနအဖဝြံ သြက္ဂြံ ဆက္ဓလုင္ပတိတ္ အာယုက္အလုႝအသ႘ပှာန္ ဂြံအုပ္ဓုပ္အာဍဳင္ဗဿာ ဍာ္ဇမၜိင္ေရာင္။
မုဟိုတ္ဍဳင္ဗဿာ ပတြႝဳႏူဂြံဗၜးၐးဍဳင္ ၾတဵေစွာ္သှာံျပင္ေတံ ဟြံဒွ္ကၜဳင္ ကဿိန္ဍဳင္ေဖဝ္ဒေရဝ္ဂွ္ေရာ။ မုဟိုတ္ဍဳင္ဗဿာ ႏူဘဝ ဒွ္ဒဿံင္ဍဳင္ကၜမြဲ ပႜဲအာယွဒိုဟ္အဂှဲ ဖဲသၟ႘ဒဿံင္ကုႝပိုန္ျဂပ္ဂွ္ ဂြံတသိုတ္ေဆတ္ေစွ္အာ ဒုႝကုႝစိုပ္ ဍဳင္ဝါတ္ဒုိက္အိုတ္မြဲ ပႜဲဂၜးတိ ပႜဲအပႜဲပြိဳင္ၾတဵေစွာ္သှာံျပင္ဝြံဂွ္ေရာ။ မုဟိုတ္ကႜိဳပ္သကိုပ္ပှာန္ဗဿာ အဆက္ဆက္တံ ဒးသီကၜဳင္မံင္အဝုႝဂွ္ေရာ။ မုဟိုတ္ဍဳင္ဗဿာ ဂြံဒွ္မံင္ပှာန္အပႜဲဍဳင္ သှာံမလံလကာဖာဂွ္ေရာ။ ေစတနာပေရင္ဍဳင္ကြာန္ မဍာံျပလဂူတပ္တး ကႜိဳပ္သကိုပ္ပှာန္ဗဿာ ေကုာံ ကႜဳိပ္သကိုပ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ဍဳင္ဗဿာ မပါလုပ္သုီေကာန္ဍဳင္အရင္တံ သုီဖအိုတ္ဂွ္ ဖန္ဗဒွ္ကုႝ ပေရင္ေကာန္ဂကူ ကေလင္ဆာန္ကဿိန္ရင္သၠအ္ ပႜဲဍဳင္ဟြံမာန္ဟာ။
သြဟ္ေပဲါ႐ုဲမာဲဝြံ ေဗာ္က်ေဖာအ္ဇှးအာ ၐုိတ္ထပွ္ေစွာ္ကႜိဳပ္ကၜံျပင္တုဲ ပႜဲပါလ႘မာန္ပၜန္ဂွ္ နအဖ ဂြံလဝ္ၐါေစွာ္မသုန္ ကႜိဳပ္ကၜံတုဲတုဲဂွ္တုဲ ပံင္ေကၜံျဇဟတ္ၐါဝြံမၢး ေဗာ္ဒစုႝဒစးႏူကုႝဗဿာ ေကုာံ ေကာန္ဍဳင္အရင္တံဂွ္ ဒွ္အာလ်းစဿကလုႝလိင္၊ စဿလံက္လိင္ရ။ ၐိုန္ရညးတံ ဇှးအာလဿိဟ္ဗြဲမဂၜိဳင္ကုီေလဝ္ ဟိုတ္အခက္အခုဲနာနာသာ္ မကတုႝဒွ္မံင္ ပႜဲဍဳင္ဗဿာေဇတ္ ေဇတ္ဂွ္ ညးတံဟြံသၛ႘မၜာ္ သြက္ဂြံေသာင္ကလး သွ္ပဠိဳဟ္ရ။ ေပဲါ႐ုဲမာဲကၜာေတံ ညးတံက်အာလဝ္တုဲ ဟြံပအပ္အဝုႝ၊ ႏူဂွ္ျပသှာနာနာသာ္ ကတုႝဒွ္ေသာင္ကၜဳင္ဟြံမာန္၊ လဿဳဟ္ဝြံဂွ္ေလဝ္ ေဗာ္ေအန္ေအဝ္ဒ႘ကုႝ ေဗာ္ပစှးေကာန္ဂကူ ယူေအန္ေအဂွ္ ပံင္ေတာဲသြက္ဂြံေကၜာန္သၸအာ သဘင္သ႘ကၜ႘ေပန္လုင္ အလန္ဒုတိယပၜန္ရ။ သဇိုင္ေသှာဝ္ညးတံဂွ္ အာကုႝေဖဝ္ဒေရဝ္တုဲ သဇိုင္ေသှာဝ္နအဖတိဿဂွ္ ေဍံအာကုႝမြဲကဿိန္ဍဳင္၊ ေသှာဝ္ၐါဝြံ ေဗၜင္မံင္ညးသကၠအ္ ပိကုႝပန္ဂွ္တုဲ အကာဲအရာဂွ္ ေဍံစ႘ပ်းမံင္ လက္သန္ပေရံပေရံ သြက္ဍဳင္ဗဿာရ။
ေသှာဝ္ဥပေဒဗဗြဲဓဝ္ဟီုဂွ္
ေသှာတ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ေဗာ္စုင္ေလင္ဝြံ နကုႝေဗာ္ဇကု ဂြံအေခါင္အုပ္ဓုပ္ဍဳင္မၢး နဲကဲ ဗုီျပင္လုႝ၊ ညးဂွ္ဂြံပါလုပ္၊ ပဝ္လၿဇ႘ ဗုီလုႝဂြံေကၜာန္ကုီ၊ ေဆင္ကုႝေသှာဝ္ေလဝ္ ဗုီလုႝဂြံ ခ်ဴသှာဝ္၊ ဂြံအုပ္ဓုပ္ဍဳင္ဂွ္ ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ ဒးပၱဳိန္ထၞးရ။ ေသှာဝ္ဥပေဒဝြံ ဒုင္သဇုိင္ကုႝ ဒှာဲသၜဳင္ အုိတ္ကဿိန္ဍဳင္တုဲ မံက္ဂတဝ္ကၜဳင္ မဒွ္ရ။ ပႜဲကုႝအဝုႝဝြံ ဂေကာံကုတ္ဒန္ေသှာဝ္ ဟုီဂွ္ အဝုႝသၜဳင္ အုိတ္ရ။ ဂေကာံမှိဟ္ အေခါင္ကုတ္ဒန္ေသှာဝ္ဟုီဂွ္ နကုႝညးဍဳင္ကြာန္ တအ္ ႐ုဲပၱဳိန္တုဲ ဒက္လဝ္ဗုီျပင္ မှိဟ္စှးကုီရ။ ဂေကာံဂွ္ေတွ္ စဿတ္သမၱီလဝ္ ဂေကာံမှံဳအဝုႝ မဒွ္ရ။
ပါလ႘မာန္ဂမၜဳိင္ဝြံ ေဆင္စပ္ကုႝေသှာဝ္တုဲ အေခါင္ကုတ္ေသှာဝ္ႏြံ၊ ပေဠဝ္ေသှာဝ္ႏြံ ေကုာံ ပဲါတးေထာံမာန္မံင္ရ။ ႏူဂွ္လေလာင္ၾတးတုဲမွ ေသှာဝ္တအ္ဏအ္ ဂြံအုပ္ဓုပ္ ဍဳင္ရ။ သှာဝ္တအ္ ဂွ္ ႏူကုႝဌာနလုႝမွ ျပံင္သၜာဲေထာံ ဟြံဂြံရ။ ပါလ႘မာန္ဂွ္ ႏူကုႝပြိဳင္ဍဳင္ နာနာ ႐ုဲစွ္လဝ္မှိဟ္စှးတအ္ တင္ႏံြပဿိက္ညးတအ္ဂွ္ ပံင္ပစပ္ကုႝ ဆႏၵညးဍဳင္ကြာန္တအ္ တုဲ ႏူကုႝမှိဟ္စှးတအ္ မြဲကဆံင္ ဂြံအေခါင္ ပၱဳိန္ထၞး ဆႏၵညးဍဳင္ကြာန္ တအ္ရ။
ပႜဲကဿိန္ဍဳင္ ေသှာဝ္ဥပေဒ အုပ္လဒံဂမၜိဳင္ဝြံ အလုႝအသ႘ဟီုဂွ္ နကုႝဆႏၵညးဍဳင္ကြာန္တအ္ သၜးသၜးပြးပြး ဂြံအေခါင္ေကၜာန္ မဒွ္ရ။ ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ တင္တုပ္စုိတ္ဟြံမြဲ၊ ဟြံဂြံဒုင္စသုိင္မၢး အလုႝအသ႘ဂွ္ေလဝ္ အေခါင္တန္တဵ ဟြံမြဲရ။ အတုိင္ဆႏၵ ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ ႐ုဲစွ္လဝ္ အလုႝအသ႘၊ နကုႝဆႏၵညးဍဳင္ ကြာန္တအ္ ခ်ဴဓဇက္လဝ္ သြက္ဂြံထိင္ဒဝ္အာကေမၜာန္ဂမၜဳိင္ မဒွ္ရ။ ေဗၜတ္အာကုီ၊ ေကၜာန္ဒးၐက္အာ ႏူေသှာတ္ဝ္ ဥပေဒဂွ္ ဟြံဂြံရ။ တာလ်ဳိင္ေဇှာ္အုိတ္ သြက္အလုႝအသ႘ဝြံ သြက္ဂြံစုႝဒှာ ဥပေဒ အေခါင္အရာ ညးဍဳင္ကြာန္ဂမၜဳိင္တုဲ ဒးေကၜာန္နကုႝ ေသှာတ္ေသှာဝ္ဥပေဒ မဒွ္ရ။ အလုႝအသ႘ ေကုာံ ဌာနဂမၜဳိင္ အေခါင္ေကၜာန္ႏြံ (mandate) ဟုီကုီေလဝ္ ေသှာတ္ဥပေဒ ဂွ္ ပြမကိစၥေဇှာ္ ႏူကုႝအဝုႝဏီရ။ နကုႝ အလုႝအသ႘တအ္ ညးဍဳင္ကြာန္ တအ္ ကုႝလဝ္အဝုႝ ေကုာံ အေခါင္ေကၜာန္ဟုီဂွ္ ၐက္အာႏူေစဝ္ေပှာန္တုဲ စကာ အဝုႝကုႝဒွ္၊ ဟြံကုႝလဝ္ အဝုႝမြဲသာ္ သုင္ေစာဲအဝုႝဂွ္ ဒွ္ဟြံေထက္ရ။
မှိဟ္ကဆံင္လုႝဟြဲ႐ုဲ၊ ဂကူ/ဘာသာဟြံ႐ုဲ၊ ၿဗဵ/ႀတဳံ ဟြံ႐ုဲ၊ ဇဿာပ္မှိဟ္တအ္ သုီဖအုိတ္ ေဆင္စပ္မံင္ကုႝ ေသှာဝ္ဥပေဒဖအုိတ္ရ။ ဟုိတ္ဂွ္ရ ကာလစုိပ္အာ ဂတမုက္ေသှာတ္ဝ္မၢး ပေရင္ပၚျခာ ဟြံမြဲရ။ ေသှာတ္ဝ္ဟုီဂွ္ နကုႝကဆံင္မှိဟ္ကုႝဒွ္၊ ပေရင္တှဟ္တှဟ္ကုႝဒွ္ ပေရင္ဟြံတုပ္သဿဟ္ ႏြံကၜဳင္ မၢး ေသှာတ္ဝ္ဂွ္ ဒွ္အာေသှာတ္ဝ္ ဟြံဗဗြဲဓဝ္ သြက္မှိဟ္ဂမၜဳိင္ရ။ ဥပမာ ပႜဲကုႝေသှာဝ္ (၂၀၀၈)ေတံ ေဢာံ ပုိဒ္ ၁၀၉ (ခ) ေကုာံ ေဢာံပုိဒ္ ၁၄၁ (ခ)ဓမံက္ထၞးလဝ္ဂွ္ ညးဂအုပ္စုႝဒှာ ဒပ္ပှာန္ (တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္) ပၱဳိန္လဝ္စရင္ လဿိဟ္မှိဟ္(၁၆၆)တၜဂွ္ ပါလုပ္မံင္ ပႜဲကုႝမှိဟ္စှး ကၜတ္ထဝ္ေဏာင္ဂွ္ ဂြံဆုႝေကတ္ရ။ မှိဟ္မြဲ အေခါင္႐ုဲမာဲ မြဲတှးဂွ္ ပႜဲဂတ မုက္ေသှာဝ္ ပေရင္ပၚျခာႏြံမံင္ တဲု ဒွ္ေသှာဝ္ဥပေဒ ဗက္စမြဲလၸာ္ ႏူကုႝအမိင္ပှာန္ေဏာင္ဂွ္ ဆုႝညာတ္ေကတ္ဒံဿင္ကၜးကၜးရ။ ဣဏံဂွ္ ဒွ္ေသှာတ္ဝ္ဥပေဒ ဟြံေသင္ရ။ ဣလႝုဂြံဂြံ ေသှာဝ္ဥပေဒ အုပ္လဒံကဿိန္ဍဳင္ဂွ္ေရာ။
ေသှာဝ္ဥပေဒဂွ္ လၱဴပူဂႝုမြဲမြဲ ဟြံမြဲကုႝပေရင္ပၚျခာသဿးဟြံက မှိဟ္ပူဂႝုတအ္ေလဝ္ ဂတမုက္ ေသှာဝ္ေတွ္ ပေရင္ပၚျခာ ညံင္ဟြံဂြံမြဲကုီရ။ ဇဿာပ္မှိဟ္ အေခါင္စုႝဒှာ နကုႝေသှာဝ္ႏြံေထက္ရ။ ေသှာဝ္ဥပေဒဂွ္ ဒွ္သြက္မှိဟ္ဂမၜဳိင္တုဲ လၱဴမှိဟ္ ဂမၜဳိင္ေလဝ္ ေသှာတ္ဝ္ဂွ္ ဂြံတုပ္သဿဟ္ညးသၠအ္ ေလဝ္ ဟုီဂြံရ။ ဗုီဏံဂွ္ေလဝ္ ဒးဓမံက္ထၞးလဝ္ ပႜဲေသှာတ္ဝ္ဥပေဒေထက္ရ။
ပႜဲကုႝလိက္လေလာင္ၾတး အေခါင္အရာမှိဟ္ဂၜးကဝ္ ပုိဒ္ (၁၀)ဂွ္ ''အေခါင္အရာ ဂမၜဳိင္ ေကုာံ တာလ်ဳိင္ ဂမၜဳိင္ အခိင္ဒးေဖ်ံ သၠဳတ္သြာတ္ကုႝဒွ္၊ ဟုိတ္ႏူကုႝ ဒးေစာတ္ေစာဲလဝ္ကုႝအမႈ ဒးဒုင္ စဿ႘စဿတ္ကုီေလဝ္ ဇဿာပ္မှိဟ္ ပေရင္သၜးပြးႏြံ ပႜဲ႐ုင္ေသှာဝ္အဂတိ ဗက္စမုက္ဟြံဂြံဒွ္ဂွ္ ဒးသဿာန္ စဿ႘စဿတ္ ဂတမှိဟ္ ဂမၜဳိင္ဂြံမိင္တုဲ အေခါင္တုပ္သဿဟ္ ပေရင္ဒုင္စသုိင္ႏြံေရာင္'' ဓမံက္ထၞးလဝ္ သာ္ဝြံရ။
ပႜဲကုႝလိက္အေခါင္ဒွ္ေကာန္ဍဳင္ ေကုာံ ေကာန္ကဿိန္ဍဳင္ဂွ္ေလဝ္ လိက္ကသုက္ တင္တုပ္စုိတ္ ပုိဒ္ ၁၄ (၁) ဂွ္ '' ဂတမုက္႐ုင္ေသှာဝ္ ေကုာံ ႐ုင္ဥပေဒမၢး ဇဿာပ္မှိဟ္ကဆံင္တုပ္ အေခါင္အရာ တုပ္သဿဟ္ႏြံရ။ ဇဿာပ္မှိဟ္ လၱဴဇကုဇကု (ဟြံေသင္) လၱဴအေခါင္ အရာဇကု ေဆင္စပ္ကုႝ ေစာတ္ေစာဲလဝ္တုဲ ပႜဲဒှာဲေဖ်ံအမိင္မၢး ဒးဒွ္ဂတမုက္မှိဟ္ဂမၜဳိင္၊ ဒးဒွ္သၜးပြး နကုႝေသှာဝ္ဥပေဒ ဟြံဗက္မုက္မြဲသာ္ ဂွ္ဒက္ ပၱန္လဝ္တုဲ ပႜဲ႐ုင္ကုတ္ေသှာဝ္ဒန္ေသှာဝ္ေလဝ္ မှိဟ္ဂမၜဳိင္ ဒးဂြံ အေခါင္ ကလင္ေထက္ရ။ ဆက္တုဲပၜန္ ပႜဲကုႝပုိဒ္ (၂၆) ဂွ္ေလဝ္ ''ဇဿာပ္မှိဟ္ ဂတမုက္ေသှာဝ္ ဥပေဒမၢး ဒးဒွ္တုပ္သဿဟ္တုဲ နကုႝနဲလုႝမြဲမွ ဆက္ေဆာံနကုႝပေရင္ပၚျခာဟြံဂြံ၊ ဇဿာပ္မှိဟ္ အေခါင္ ဒုင္စသုိင္ ႏူကုႝသှာဝ္ ဥပေဒေတံ ႏြံမံင္ရ။ ဟုိတ္သာ္ဏံဂွ္ရ အရံင္၊ လိင္၊ ဘာသာ၊ အေရဝ္ဘာသာ၊ ဝါဒႀတဳံ` ဟြံေသင္ေတွ္ ဝါဒပေရင္မှိဟ္၊ ပုိန္ျဒပ္၊ ဇာတိ ေကုာံ မှိဟ္ကဆံင္ ဟြံတုပ္သဿဟ္ တှဟ္တှဟ္ဂမၜဳိင္တအ္ဂွ္ေလဝ္ နကုႝအလုႝအသ႘တအ္ ညံင္ဂြံတုပ္သဿဟ္ဂွ္ ဒးစုႝဒှာကုႝညးတအ္ရ'' ဂွ္ ဓမံက္ထၞးလဝ္ရ။
ဂတမုက္ေသှာဝ္ဥပေဒမၢး အေခါင္အရာတုပ္သဿဟ္ဟုီဂွ္ ေဆင္စပ္ကုႝအမႈတုဲ မှိဟ္ေစာတ္ေစာဲ အမႈ ေကုာံ မှိဟ္ဒးဒုင္ေစာတ္ေစာဲအမႈ အၾကာညးတအ္မှိဟ္ၐါဂွ္ လၸဗက္စမြဲလၸာ္တုဲ နကုႝ တုပ္သဿဟ္ သုီၐါလၸာ္ ဂြံစဿ႘စဿတ္အာမာန္ဂွ္ ဒွ္တင္အဓိကေဇှာ္ရ။ ဂြံဒွ္တင္စဿ႘တ္တပ္ပ္ တးတးဟုီဂွ္ မှိဟ္ဒးဒုင္ေစာတ္ေစာဲ အမႈဝြံ ဂြံဟုီမှိဟ္ဒုဟ္ႏြံမံင္ေဏာင္ ဂွ္ ယဝ္ခါရ ဂၜာဲသက္သ႘ဟြံဆုႝဏီမၢး မှိဟ္ဒုဟ္ဟြံမြဲပုဟ္ဂွ္ အေခါင္စဿတ္သမၱီႏြံ၊ သြက္ဇကုဂြံစုႝဒှာမာန္ အခိင္ပေလဝ္ပေဠတ္ဒးႏြံ၊ အေခါင္႐ီုဗင္ ေကုာံ မှိဟ္ဘုိင္ ေသာင္ကလး ကုႝဇကု(ေ႐ွ႔ေန)ဒးႏြံ၊ ဒးကုႝအေခါင္ပၱဳိန္ထၞး သၜးသၜးပြးပြး၊ နကုႝဇကု အေခါင္သဿာန္သက္သ႘ ဇကုႏြံ၊ သြက္ဇကုဇကု အေခါင္ေကာ္ သက္သ႘ႏြံ၊ အာတ္အေခါင္ဓဝ္ ဆာန္ဍဴ မပၱံတင္သဇုိင္ဂမၜိဳင္ ဒးႏြံရ။
ပြမဂြံဒွ္ တင္တုပ္သဿဟ္ တပ္တးႏြံမၢး ႏူကုႝသဇုိင္ဓမံက္ထၞးလဝ္ေတံဂွ္ ၐုိတ္ေထက္ႀကိဳက္ နကုႝ႐ွ္သာႏြံႏြံ ေသှာတ္ဝ္ဥပေဒတအ္ ဒးႏြံေထက္ရ။ ေကာန္ဍဳင္ေကာန္ကြာန္တအ္ဝြံ ဒးဗက္ေသှာတ္ဝ္ဥပေဒ အပႜဲဍဳင္ဓမံက္ထၞးလဝ္တံ တာလ်ိဳင္ႏြံမံင္ေဏာင္ဂွ္ ဒွ္အရာကိစၥ ေဇှာ္ရ။ ညးဂွ္ဒွ္ဒွ္ သှာဲဒဵအလုႝအသ႘၊ မှိဟ္ကဆံင္အဝုႝႏြံကုႝဒွ္ အတုိင္ဓမံက္ထၞးလဝ္ ပႜဲကုႝေသှာတ္ဝ္ဥပေဒဂွ္ စ႘ေရင္အာဂတ မုက္႐ုင္ေသှာဝ္ ဒက္ပၱန္လဝ္ႏြံမံင္ အပႜဲဍဳင္ဂွ္ ရေဏာင္၊ ညးလႝုမြဲမွေလဝ္ ပဲါတိတ္ႏူဂွ္ ဟြံဂြံရ။ ပႜဲကုႝေသှာဝ္ဥပေဒ(၂၀၀၈) ေဢာံပုိဒ္(၄၄၅)ဝြံ ''နကုႝဂေကာံ အလုႝအသ႘ကုႝဒွ္ (ဟြံေသင္) ေကာန္ဂေကာံ မြဲမြဲကုႝဒွ္ (ဟြံေသင္) ဂေကာံအလုႝအသ႘မြဲမြဲကုႝဒွ္ နကုႝတာလ်ဳိင္ လၱဴညးတအ္ေကၜာန္ဏာဂွ္ ညးလႝုမြဲမွေလဝ္ ေစာတ္ေစာဲကုီ၊ ေကတ္အေရဝ္ကုီ ဟြံဂြံရ''ဓမံက္ ထၞးလဝ္ဂွ္ ဟြံဓမံက္ထၞးလဝ္ တင္တုပ္သဿဟ္ ဂတမုက္ ေသှာဝ္ဥပေဒတုဲ စုိပ္အာအကာဲအရာ အုပ္ဓလုီမံင္ေသှာဝ္ဥပေဒရ။ နကုႝအလုႝအသ႘လႝုမြဲမွေလဝ္ ဂြံလဝ္အဝုႝတုဲ သုင္ေစာဲ အဝုႝေကၜာန္ကေမၜာန္ ဟြံဒးကုႝေသှာဝ္ဂွ္ ေကၜာန္ဟြံဂြံရ။ ေသှာဝ္ဥပေဒ ဓမံက္ထၞးလဝ္ဝြံ မှိဟ္လုႝမြဲမွေလဝ္ ဗက္မုက္ဟြံဂြံ၊ ဗက္စမြဲလၸာ္ဂွ္ ညံင္ဟြံဂြံဒွ္၊ ဇဿာပ္မှိဟ္ ညံင္ဂြံတုပ္သဿဟ္၊ စဿ႘တ္အမႈ သၜးသၜးပြးပြး၊ ဂတမုက္ေသှာဝ္ ဥပေဒမၢး ဇဿာပ္မှိဟ္ဂွ္ ညံင္ဂြံတုပ္သဿဟ္ညးသၠအ္ မဒွ္ရ။
ဒှာဲစ႘ေရင္အမႈ သၜးသၜးပြးပြးမၢး ႏူကုႝအလုႝအသ႘တအ္ အဓိကတာလ်ဳိင္ေဇှာ္အုိတ္ဂွ္ စြံဓရ္သမၱီ၊ ဓရ္ေ႐ွ္ေသွ္တုဲ ညံင္ဂြံစုႝဒှာကုႝ မဒွ္ရ။ ဒှာဲစဿ႘စဿတ္စ႘ေရင္အမႈပၜန္ေလဝ္ နကုႝပေရင္ဘပဠ (ဟြံေသင္) ပါလုပ္မြဲဂေကာံမြဲကေရာံဂွ္ကုီ ညံင္ဟြံဂြံဒွ္ရ။ ဗုီဂွ္ကုီ နကုႝညးတအ္ေလဝ္ ကာလ စ႘ေရင္အမႈမၢး ဟြံဗက္အဂတိမြဲသာ္ ေက်ာဝ္မုက္ေသှာဝ္ ဥပေဒမြဲေဟင္တုဲ ညံင္ဂြံေဖ်ံ သၢဳတ္သြာတ္တပ္ပ္ဂွ္ ဒွ္တာလ်ဳိင္မြဲကုီရ။ စဿ႘စဿတ္စ႘ေရင္အမႈ သၜးသၜးပြးပြး ဟြံမြဲမၢး ေသှာဝ္ဥပေဒအုပ္လဒံ ဟီုဂွ္ေလဝ္ ႏြံကၜဳင္မာန္ ဟြံေသင္ရ။ ပေရင္စ႘ေရင္အမႈ သၜးသၜးပြးပြးဟုီဂွ္ ေပှာဝ္ကႝုသဇုိင္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ ဂမၜိဳင္ဂွ္ ဒွ္တင္ႏြံပဿိက္ေဇှာ္မြဲ မဒွ္ရ။ သဇုိင္ေသှာဝ္ ဥပေဒ အုပ္လဒံ ဟြံမြဲမၢး ဒက္ပၱန္ေသှာတ္ ဒ႘မဝ္ကေရျဇ႘ ဟြံမာန္တဲု အေခါင္အရာ မှိဟ္ဂမၜိဳင္ေလဝ္ မံက္ဂတဝ္ တဵတက္ကၜဳင္ ဟြံေသင္ရ။
ပါလ႘မာန္ဂမၜဳိင္ဝြံ ေဆင္စပ္ကုႝေသှာဝ္တုဲ အေခါင္ကုတ္ေသှာဝ္ႏြံ၊ ပေဠဝ္ေသှာဝ္ႏြံ ေကုာံ ပဲါတးေထာံမာန္မံင္ရ။ ႏူဂွ္လေလာင္ၾတးတုဲမွ ေသှာဝ္တအ္ဏအ္ ဂြံအုပ္ဓုပ္ ဍဳင္ရ။ သှာဝ္တအ္ ဂွ္ ႏူကုႝဌာနလုႝမွ ျပံင္သၜာဲေထာံ ဟြံဂြံရ။ ပါလ႘မာန္ဂွ္ ႏူကုႝပြိဳင္ဍဳင္ နာနာ ႐ုဲစွ္လဝ္မှိဟ္စှးတအ္ တင္ႏံြပဿိက္ညးတအ္ဂွ္ ပံင္ပစပ္ကုႝ ဆႏၵညးဍဳင္ကြာန္တအ္ တုဲ ႏူကုႝမှိဟ္စှးတအ္ မြဲကဆံင္ ဂြံအေခါင္ ပၱဳိန္ထၞး ဆႏၵညးဍဳင္ကြာန္ တအ္ရ။
ပႜဲကဿိန္ဍဳင္ ေသှာဝ္ဥပေဒ အုပ္လဒံဂမၜိဳင္ဝြံ အလုႝအသ႘ဟီုဂွ္ နကုႝဆႏၵညးဍဳင္ကြာန္တအ္ သၜးသၜးပြးပြး ဂြံအေခါင္ေကၜာန္ မဒွ္ရ။ ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ တင္တုပ္စုိတ္ဟြံမြဲ၊ ဟြံဂြံဒုင္စသုိင္မၢး အလုႝအသ႘ဂွ္ေလဝ္ အေခါင္တန္တဵ ဟြံမြဲရ။ အတုိင္ဆႏၵ ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ ႐ုဲစွ္လဝ္ အလုႝအသ႘၊ နကုႝဆႏၵညးဍဳင္ ကြာန္တအ္ ခ်ဴဓဇက္လဝ္ သြက္ဂြံထိင္ဒဝ္အာကေမၜာန္ဂမၜဳိင္ မဒွ္ရ။ ေဗၜတ္အာကုီ၊ ေကၜာန္ဒးၐက္အာ ႏူေသှာတ္ဝ္ ဥပေဒဂွ္ ဟြံဂြံရ။ တာလ်ဳိင္ေဇှာ္အုိတ္ သြက္အလုႝအသ႘ဝြံ သြက္ဂြံစုႝဒှာ ဥပေဒ အေခါင္အရာ ညးဍဳင္ကြာန္ဂမၜဳိင္တုဲ ဒးေကၜာန္နကုႝ ေသှာတ္ေသှာဝ္ဥပေဒ မဒွ္ရ။ အလုႝအသ႘ ေကုာံ ဌာနဂမၜဳိင္ အေခါင္ေကၜာန္ႏြံ (mandate) ဟုီကုီေလဝ္ ေသှာတ္ဥပေဒ ဂွ္ ပြမကိစၥေဇှာ္ ႏူကုႝအဝုႝဏီရ။ နကုႝ အလုႝအသ႘တအ္ ညးဍဳင္ကြာန္ တအ္ ကုႝလဝ္အဝုႝ ေကုာံ အေခါင္ေကၜာန္ဟုီဂွ္ ၐက္အာႏူေစဝ္ေပှာန္တုဲ စကာ အဝုႝကုႝဒွ္၊ ဟြံကုႝလဝ္ အဝုႝမြဲသာ္ သုင္ေစာဲအဝုႝဂွ္ ဒွ္ဟြံေထက္ရ။
မှိဟ္ကဆံင္လုႝဟြဲ႐ုဲ၊ ဂကူ/ဘာသာဟြံ႐ုဲ၊ ၿဗဵ/ႀတဳံ ဟြံ႐ုဲ၊ ဇဿာပ္မှိဟ္တအ္ သုီဖအုိတ္ ေဆင္စပ္မံင္ကုႝ ေသှာဝ္ဥပေဒဖအုိတ္ရ။ ဟုိတ္ဂွ္ရ ကာလစုိပ္အာ ဂတမုက္ေသှာတ္ဝ္မၢး ပေရင္ပၚျခာ ဟြံမြဲရ။ ေသှာတ္ဝ္ဟုီဂွ္ နကုႝကဆံင္မှိဟ္ကုႝဒွ္၊ ပေရင္တှဟ္တှဟ္ကုႝဒွ္ ပေရင္ဟြံတုပ္သဿဟ္ ႏြံကၜဳင္ မၢး ေသှာတ္ဝ္ဂွ္ ဒွ္အာေသှာတ္ဝ္ ဟြံဗဗြဲဓဝ္ သြက္မှိဟ္ဂမၜဳိင္ရ။ ဥပမာ ပႜဲကုႝေသှာဝ္ (၂၀၀၈)ေတံ ေဢာံ ပုိဒ္ ၁၀၉ (ခ) ေကုာံ ေဢာံပုိဒ္ ၁၄၁ (ခ)ဓမံက္ထၞးလဝ္ဂွ္ ညးဂအုပ္စုႝဒှာ ဒပ္ပှာန္ (တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္) ပၱဳိန္လဝ္စရင္ လဿိဟ္မှိဟ္(၁၆၆)တၜဂွ္ ပါလုပ္မံင္ ပႜဲကုႝမှိဟ္စှး ကၜတ္ထဝ္ေဏာင္ဂွ္ ဂြံဆုႝေကတ္ရ။ မှိဟ္မြဲ အေခါင္႐ုဲမာဲ မြဲတှးဂွ္ ပႜဲဂတ မုက္ေသှာဝ္ ပေရင္ပၚျခာႏြံမံင္ တဲု ဒွ္ေသှာဝ္ဥပေဒ ဗက္စမြဲလၸာ္ ႏူကုႝအမိင္ပှာန္ေဏာင္ဂွ္ ဆုႝညာတ္ေကတ္ဒံဿင္ကၜးကၜးရ။ ဣဏံဂွ္ ဒွ္ေသှာတ္ဝ္ဥပေဒ ဟြံေသင္ရ။ ဣလႝုဂြံဂြံ ေသှာဝ္ဥပေဒ အုပ္လဒံကဿိန္ဍဳင္ဂွ္ေရာ။
ေသှာဝ္ဥပေဒဂွ္ လၱဴပူဂႝုမြဲမြဲ ဟြံမြဲကုႝပေရင္ပၚျခာသဿးဟြံက မှိဟ္ပူဂႝုတအ္ေလဝ္ ဂတမုက္ ေသှာဝ္ေတွ္ ပေရင္ပၚျခာ ညံင္ဟြံဂြံမြဲကုီရ။ ဇဿာပ္မှိဟ္ အေခါင္စုႝဒှာ နကုႝေသှာဝ္ႏြံေထက္ရ။ ေသှာဝ္ဥပေဒဂွ္ ဒွ္သြက္မှိဟ္ဂမၜဳိင္တုဲ လၱဴမှိဟ္ ဂမၜဳိင္ေလဝ္ ေသှာတ္ဝ္ဂွ္ ဂြံတုပ္သဿဟ္ညးသၠအ္ ေလဝ္ ဟုီဂြံရ။ ဗုီဏံဂွ္ေလဝ္ ဒးဓမံက္ထၞးလဝ္ ပႜဲေသှာတ္ဝ္ဥပေဒေထက္ရ။
ပႜဲကုႝလိက္လေလာင္ၾတး အေခါင္အရာမှိဟ္ဂၜးကဝ္ ပုိဒ္ (၁၀)ဂွ္ ''အေခါင္အရာ ဂမၜဳိင္ ေကုာံ တာလ်ဳိင္ ဂမၜဳိင္ အခိင္ဒးေဖ်ံ သၠဳတ္သြာတ္ကုႝဒွ္၊ ဟုိတ္ႏူကုႝ ဒးေစာတ္ေစာဲလဝ္ကုႝအမႈ ဒးဒုင္ စဿ႘စဿတ္ကုီေလဝ္ ဇဿာပ္မှိဟ္ ပေရင္သၜးပြးႏြံ ပႜဲ႐ုင္ေသှာဝ္အဂတိ ဗက္စမုက္ဟြံဂြံဒွ္ဂွ္ ဒးသဿာန္ စဿ႘စဿတ္ ဂတမှိဟ္ ဂမၜဳိင္ဂြံမိင္တုဲ အေခါင္တုပ္သဿဟ္ ပေရင္ဒုင္စသုိင္ႏြံေရာင္'' ဓမံက္ထၞးလဝ္ သာ္ဝြံရ။
ပႜဲကုႝလိက္အေခါင္ဒွ္ေကာန္ဍဳင္ ေကုာံ ေကာန္ကဿိန္ဍဳင္ဂွ္ေလဝ္ လိက္ကသုက္ တင္တုပ္စုိတ္ ပုိဒ္ ၁၄ (၁) ဂွ္ '' ဂတမုက္႐ုင္ေသှာဝ္ ေကုာံ ႐ုင္ဥပေဒမၢး ဇဿာပ္မှိဟ္ကဆံင္တုပ္ အေခါင္အရာ တုပ္သဿဟ္ႏြံရ။ ဇဿာပ္မှိဟ္ လၱဴဇကုဇကု (ဟြံေသင္) လၱဴအေခါင္ အရာဇကု ေဆင္စပ္ကုႝ ေစာတ္ေစာဲလဝ္တုဲ ပႜဲဒှာဲေဖ်ံအမိင္မၢး ဒးဒွ္ဂတမုက္မှိဟ္ဂမၜဳိင္၊ ဒးဒွ္သၜးပြး နကုႝေသှာဝ္ဥပေဒ ဟြံဗက္မုက္မြဲသာ္ ဂွ္ဒက္ ပၱန္လဝ္တုဲ ပႜဲ႐ုင္ကုတ္ေသှာဝ္ဒန္ေသှာဝ္ေလဝ္ မှိဟ္ဂမၜဳိင္ ဒးဂြံ အေခါင္ ကလင္ေထက္ရ။ ဆက္တုဲပၜန္ ပႜဲကုႝပုိဒ္ (၂၆) ဂွ္ေလဝ္ ''ဇဿာပ္မှိဟ္ ဂတမုက္ေသှာဝ္ ဥပေဒမၢး ဒးဒွ္တုပ္သဿဟ္တုဲ နကုႝနဲလုႝမြဲမွ ဆက္ေဆာံနကုႝပေရင္ပၚျခာဟြံဂြံ၊ ဇဿာပ္မှိဟ္ အေခါင္ ဒုင္စသုိင္ ႏူကုႝသှာဝ္ ဥပေဒေတံ ႏြံမံင္ရ။ ဟုိတ္သာ္ဏံဂွ္ရ အရံင္၊ လိင္၊ ဘာသာ၊ အေရဝ္ဘာသာ၊ ဝါဒႀတဳံ` ဟြံေသင္ေတွ္ ဝါဒပေရင္မှိဟ္၊ ပုိန္ျဒပ္၊ ဇာတိ ေကုာံ မှိဟ္ကဆံင္ ဟြံတုပ္သဿဟ္ တှဟ္တှဟ္ဂမၜဳိင္တအ္ဂွ္ေလဝ္ နကုႝအလုႝအသ႘တအ္ ညံင္ဂြံတုပ္သဿဟ္ဂွ္ ဒးစုႝဒှာကုႝညးတအ္ရ'' ဂွ္ ဓမံက္ထၞးလဝ္ရ။
ဂတမုက္ေသှာဝ္ဥပေဒမၢး အေခါင္အရာတုပ္သဿဟ္ဟုီဂွ္ ေဆင္စပ္ကုႝအမႈတုဲ မှိဟ္ေစာတ္ေစာဲ အမႈ ေကုာံ မှိဟ္ဒးဒုင္ေစာတ္ေစာဲအမႈ အၾကာညးတအ္မှိဟ္ၐါဂွ္ လၸဗက္စမြဲလၸာ္တုဲ နကုႝ တုပ္သဿဟ္ သုီၐါလၸာ္ ဂြံစဿ႘စဿတ္အာမာန္ဂွ္ ဒွ္တင္အဓိကေဇှာ္ရ။ ဂြံဒွ္တင္စဿ႘တ္တပ္ပ္ တးတးဟုီဂွ္ မှိဟ္ဒးဒုင္ေစာတ္ေစာဲ အမႈဝြံ ဂြံဟုီမှိဟ္ဒုဟ္ႏြံမံင္ေဏာင္ ဂွ္ ယဝ္ခါရ ဂၜာဲသက္သ႘ဟြံဆုႝဏီမၢး မှိဟ္ဒုဟ္ဟြံမြဲပုဟ္ဂွ္ အေခါင္စဿတ္သမၱီႏြံ၊ သြက္ဇကုဂြံစုႝဒှာမာန္ အခိင္ပေလဝ္ပေဠတ္ဒးႏြံ၊ အေခါင္႐ီုဗင္ ေကုာံ မှိဟ္ဘုိင္ ေသာင္ကလး ကုႝဇကု(ေ႐ွ႔ေန)ဒးႏြံ၊ ဒးကုႝအေခါင္ပၱဳိန္ထၞး သၜးသၜးပြးပြး၊ နကုႝဇကု အေခါင္သဿာန္သက္သ႘ ဇကုႏြံ၊ သြက္ဇကုဇကု အေခါင္ေကာ္ သက္သ႘ႏြံ၊ အာတ္အေခါင္ဓဝ္ ဆာန္ဍဴ မပၱံတင္သဇုိင္ဂမၜိဳင္ ဒးႏြံရ။
ပြမဂြံဒွ္ တင္တုပ္သဿဟ္ တပ္တးႏြံမၢး ႏူကုႝသဇုိင္ဓမံက္ထၞးလဝ္ေတံဂွ္ ၐုိတ္ေထက္ႀကိဳက္ နကုႝ႐ွ္သာႏြံႏြံ ေသှာတ္ဝ္ဥပေဒတအ္ ဒးႏြံေထက္ရ။ ေကာန္ဍဳင္ေကာန္ကြာန္တအ္ဝြံ ဒးဗက္ေသှာတ္ဝ္ဥပေဒ အပႜဲဍဳင္ဓမံက္ထၞးလဝ္တံ တာလ်ိဳင္ႏြံမံင္ေဏာင္ဂွ္ ဒွ္အရာကိစၥ ေဇှာ္ရ။ ညးဂွ္ဒွ္ဒွ္ သှာဲဒဵအလုႝအသ႘၊ မှိဟ္ကဆံင္အဝုႝႏြံကုႝဒွ္ အတုိင္ဓမံက္ထၞးလဝ္ ပႜဲကုႝေသှာတ္ဝ္ဥပေဒဂွ္ စ႘ေရင္အာဂတ မုက္႐ုင္ေသှာဝ္ ဒက္ပၱန္လဝ္ႏြံမံင္ အပႜဲဍဳင္ဂွ္ ရေဏာင္၊ ညးလႝုမြဲမွေလဝ္ ပဲါတိတ္ႏူဂွ္ ဟြံဂြံရ။ ပႜဲကုႝေသှာဝ္ဥပေဒ(၂၀၀၈) ေဢာံပုိဒ္(၄၄၅)ဝြံ ''နကုႝဂေကာံ အလုႝအသ႘ကုႝဒွ္ (ဟြံေသင္) ေကာန္ဂေကာံ မြဲမြဲကုႝဒွ္ (ဟြံေသင္) ဂေကာံအလုႝအသ႘မြဲမြဲကုႝဒွ္ နကုႝတာလ်ဳိင္ လၱဴညးတအ္ေကၜာန္ဏာဂွ္ ညးလႝုမြဲမွေလဝ္ ေစာတ္ေစာဲကုီ၊ ေကတ္အေရဝ္ကုီ ဟြံဂြံရ''ဓမံက္ ထၞးလဝ္ဂွ္ ဟြံဓမံက္ထၞးလဝ္ တင္တုပ္သဿဟ္ ဂတမုက္ ေသှာဝ္ဥပေဒတုဲ စုိပ္အာအကာဲအရာ အုပ္ဓလုီမံင္ေသှာဝ္ဥပေဒရ။ နကုႝအလုႝအသ႘လႝုမြဲမွေလဝ္ ဂြံလဝ္အဝုႝတုဲ သုင္ေစာဲ အဝုႝေကၜာန္ကေမၜာန္ ဟြံဒးကုႝေသှာဝ္ဂွ္ ေကၜာန္ဟြံဂြံရ။ ေသှာဝ္ဥပေဒ ဓမံက္ထၞးလဝ္ဝြံ မှိဟ္လုႝမြဲမွေလဝ္ ဗက္မုက္ဟြံဂြံ၊ ဗက္စမြဲလၸာ္ဂွ္ ညံင္ဟြံဂြံဒွ္၊ ဇဿာပ္မှိဟ္ ညံင္ဂြံတုပ္သဿဟ္၊ စဿ႘တ္အမႈ သၜးသၜးပြးပြး၊ ဂတမုက္ေသှာဝ္ ဥပေဒမၢး ဇဿာပ္မှိဟ္ဂွ္ ညံင္ဂြံတုပ္သဿဟ္ညးသၠအ္ မဒွ္ရ။
ဒှာဲစ႘ေရင္အမႈ သၜးသၜးပြးပြးမၢး ႏူကုႝအလုႝအသ႘တအ္ အဓိကတာလ်ဳိင္ေဇှာ္အုိတ္ဂွ္ စြံဓရ္သမၱီ၊ ဓရ္ေ႐ွ္ေသွ္တုဲ ညံင္ဂြံစုႝဒှာကုႝ မဒွ္ရ။ ဒှာဲစဿ႘စဿတ္စ႘ေရင္အမႈပၜန္ေလဝ္ နကုႝပေရင္ဘပဠ (ဟြံေသင္) ပါလုပ္မြဲဂေကာံမြဲကေရာံဂွ္ကုီ ညံင္ဟြံဂြံဒွ္ရ။ ဗုီဂွ္ကုီ နကုႝညးတအ္ေလဝ္ ကာလ စ႘ေရင္အမႈမၢး ဟြံဗက္အဂတိမြဲသာ္ ေက်ာဝ္မုက္ေသှာဝ္ ဥပေဒမြဲေဟင္တုဲ ညံင္ဂြံေဖ်ံ သၢဳတ္သြာတ္တပ္ပ္ဂွ္ ဒွ္တာလ်ဳိင္မြဲကုီရ။ စဿ႘စဿတ္စ႘ေရင္အမႈ သၜးသၜးပြးပြး ဟြံမြဲမၢး ေသှာဝ္ဥပေဒအုပ္လဒံ ဟီုဂွ္ေလဝ္ ႏြံကၜဳင္မာန္ ဟြံေသင္ရ။ ပေရင္စ႘ေရင္အမႈ သၜးသၜးပြးပြးဟုီဂွ္ ေပှာဝ္ကႝုသဇုိင္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ ဂမၜိဳင္ဂွ္ ဒွ္တင္ႏြံပဿိက္ေဇှာ္မြဲ မဒွ္ရ။ သဇုိင္ေသှာဝ္ ဥပေဒ အုပ္လဒံ ဟြံမြဲမၢး ဒက္ပၱန္ေသှာတ္ ဒ႘မဝ္ကေရျဇ႘ ဟြံမာန္တဲု အေခါင္အရာ မှိဟ္ဂမၜိဳင္ေလဝ္ မံက္ဂတဝ္ တဵတက္ကၜဳင္ ဟြံေသင္ရ။
ဂကူဂြံဗၜးၐးဂွ္ တာလ်ဳိင္ညးဂွ္
အေသဟာန္ဂၜံႂသိဟ္ ေကာန္ဂကူသဿတ္မန္တံ ႏူကႝုဆာန္ လိက္ပတ္၊ ဆာန္အာဲကဿာဲဂကူ အလုံအုိတ္သီုတဲု ေကာန္ ဂေကာံသဿတ္မန္တံ အေခတ္ဏံ မၜာ္မတ္သၛ႘ဂၜိပ္ရံင္အာ အကာဲအရာ ပေရင္ဂကူကႝု ပေရင္ဂၜးကဝ္တၛဲဏံတဲု ဟြံဒုင္ေထာံအခိင္၊ ဟြံဒုင္ေလင္ ဂကူဟီုဂွ္ ပံက္အေသဟာန္ဂၜံႂသိဟ္တဲု ပတိတ္ျဇဟတ္ပၜင္ကႜဟ္တဲု ႐ုန္ဂစာန္အာ သြက္ဂကူဂြံဒုင္စသုိင္ ပေရင္အနာဂတ္ရ။
မုဟုိတ္ဂြံဟီုဂလာန္ သာ္ဏံေရာဟီုဂွ္ ပပၱံႏူကႝု စူဠသကၠရာဇ္ (၁၁၂၀)သှာံ ေလာန္ကၜဳင္တဲု ေကာန္ဂကူမန္တံ ဒးျဂိပ္ဒဵလလဵဇုိင္ ျပးဇးဒးသာဲျခာတိတ္အာ ႏူသှိင္တိဍာ္မန္ သၛိကၜတ္နန္ထဝ္ျဂပ္မန္ အပုိင္ဂွ္ဒွ္တဲု ဇဿာပ္ေကာန္ဂကူမန္တံ ဒးဗၢဴဒဿံင္ျဗဲဍာ္ရမတ္ ႏူေဂြင္မတ္ ၐါဂွ္လအ္ကၜဳင္ကႝုသှာံရ။ ေကာန္ဂေကာံသဿတ္မန္ေခတ္ဏံ ႏူကႝု ဗွ္ဗှဳဟ္တိဍာ္မန္ သၛိကၜတ္နန္ထဝ္မန္ဂွ္ဒွ္တဲု သီုကႝုဟြံမင္စဿ႘မြဲသာ္ဂွ္ ပတိတ္ဏာျဇဟတ္ ဗြဲေလဿင္ေလဿင္ ဆၐုိတ္ေထက္ႀကဳိက္ကႝုျဇဟတ္ အုိတ္ရ။ ဟုိတ္ဂွ္ရ ေကာန္ဂကူမန္တၛဲဏံဂွ္ သၸဟုိတ္ႏူကႝု ဒးဒုင္ကၜင္ဒဿံင္ အေခါင္သၜးပြး ပေရင္ဘဝ၊ ပေရင္ဂကူနာနာတံတဲု ကေလင္ကူခ်ပ္ ဂြံမြဲသာ္ ၐုိန္ရပ႙ုေကာန္ဂကူမန္တံ အလုံသီုဖအုိတ္ဂွ္ပေတွ္ဒဿံင္ဆၐိုတ္ မင္စဿ႘တဵမံင္ အေခါင္သၜးပြးတံဂွ္သဿးမၢး တၛဲပ႙ုတံဂြံကလိဂြံ အေခါင္သၜးပြး တံဂွ္ ဟြံမြဲပုဟ္ ခ်ပ္ဂြံသာ္ဏံတဲု ပတိတ္ဇဲဂၜာဲနဲကဲ နကႝုသတိညာဏ္ပညာ မာန္မွ ကလိဂြံအေခါင္သၜးပြးတံ မာန္မံင္ေဏာင္ ေဖ်ံစုိတ္သာ္ဏံတဲု ဂုိတ္႐ုန္ဂစာန္မံင္ရ။
ၐုိန္ရဒွ္သာ္ဂွ္ကီုေလဝ္ တာလ်ိဳင္ပ႙ုေကာန္ဂေကာံသဿတ္တံ ယႝုဒုင္လဝ္ပႜဲလတူကႜဟ္ တၛဲဏံဂွ္ မိက္ဂြံသၜဳင္ဘဝင္၊ မိက္ဂြံပတဵျဂင္မာနကႝု ဂေကာံတာလ်ိဳင္တှဟ္တှဟ္တံတဲု ႁပိင္ပၠာန္ေကတ္မာန္ကႝု ေကာန္ဂကူ ဇကုဟြံေသင္၊ ဂၜာဲအေခါင္သၜးပြး သြက္ေကာန္ဂကူဂြံဒုင္စသုိင္ သြက္အနာဂတ္ဂတေတံတဲု ဂံါကြာ္အာဗြဲေလဿင္ေလဿင္ရ။ တၛဲဂစာန္ဂွ္ႏြံဍာံ၊ တၛဲပကာံဂွ္ႏြံေကြံ တုိင္ပၠဵသြက္ေကာန္ဂကူတံ ဂြံကလိဂြံ သှိင္ဇူဗၵÌဂွ္ေလဝ္ ဒးဆႝုဂဗမာန္ကီုေဏာင္ ေထင္လဝ္သာ္ဏံ ႏြံဒဿံင္ပႜဲဂၜံႂသိဟ္ေတံကီုရ။ အတိက္ေလာန္ကၜဳင္ေတံဂွ္ ခုိဟ္ကီုပေရံကီု၊ ၐုိဟ္ကီုဂမၱဵကီု ေကာန္ဂကူ မန္တံ ဒုင္စသုိင္လဝ္တဲုကၜဳင္မံင္ နာနာသာ္ကီုရ။ ပစၥဳပၸန္တၛဲဏံဂွ္ ေကာန္ဂကူမန္တံကြာ္ဒဿံင္ တကဵကတာန္မံင္ဟာ၊ ၐုိဟ္ႂသိဟ္မံင္ဟာ။ ေကာန္ဂကူမန္တံ သီုမှိဟ္ဖအုိတ္ဂွ္ ေထက္ကႝုကၜိဳဟ္တီ ေကတ္မာန္ သီုမှိဟ္ဖအုိတ္ရ။
ဆာန္ဂကူကႝုပါင္ဂွ္ ဂြံမိင္ဆရမဈာင္သဿးရ။ ဆာန္ဂကူကႝုျဇဟတ္ ကာယ်ဂွ္ ႏြံဂုန္ဖႝုဗြဲေတဿင္မြဲသာ္ကီု၊ ဆာန္ဂကူနကႝုေစတနာ တပ္တပ္ တးတးဂွ္ေလဝ္ ဓရ္ယုတ္ေဒက္အာ လတူေကာန္ဂကူဂွ္ ဟြံမြဲဏီရ။ ဟုိတ္ဂွ္ရ ပူဂႝုမႁဗကညာင္ဒဿံင္ နကႝုရမဈာင္သဿးသဿးတံဂွ္ ဂုန္ဖႝုသြက္ဂကူ ဂြံဒုင္စသုိင္ဂွ္ ႏြံဒဿံင္ကီုဟာဂွ္ ပၚပÌရံင္ညိကီု၊ အေသဟာန္ ေကာန္ဂေကာံ သဿတ္နာနာတံ ပံက္ႂသိဟ္တဲု ပၜံင္ဗတိုက္ဒဿံင္ ဝင္ဘဝေကာန္ဂကူမန္ တံတၛဲဏံဂွ္ မြဲလၸာ္ကႝုမြဲလၸာ္ ပေရင္လိက္ပတ္ကီု၊ ပေရင္ေယန္သှာင္ကီု၊ ပေရင္ဘာသာ၊ သာသနာဂကူနာနာတံဂွ္ကီု ဒွ္မှိဟ္ဗတိုက္သ႐ုိဟ္ေကၜံ ဝင္ဘဝဂကူ ႏူကႝုသှိင္ဍိက္ပၜက္ ဂကူညးတှဟ္တံေဏာင္ဂွ္ ဟီုဏာဂံင္ ဂံင္ရ။
ဆဂး ေကာန္ဂကူမန္ပ႙ု ညးလၛႝဳလၛႝဳတံဂွ္ ဟီုကၜဳင္မံင္ ဂကူမန္ ပ႙ုဂွ္ ဂကူတၜ၊ ဂကူနာဲ၊ အေရဝ္ဟီုကၜဳင္မံင္ ဂကူမန္ပ႙ု ဂကူတၜ၊ ဂကူနာဲတံဂွ္ တသုိက္ေကာန္ဂကူမန္တံ နာနာသာ္ဂွ္ ေကင္ဆႝုဂဗမံင္ ကီုရဟာ မိက္ဂြံသဿာန္သာ္ဏံရ။ မုဟုိတ္ဂြံသဿာန္ သာ္ဏံေရာဟီုဂွ္ ပႜဲကႝုပြိဳင္ (၂၅၃) သှာံ ေလာန္ကၜဳင္တဲုတဲုဏံဂွ္ ဒှာဲအေခါင္ဗၜးၐးဂကူကီု` အလႝုအသ႘ဂကူကီု ေကာန္ ဂကူမန္တံ ဂြံသုင္ေစာဲဂွ္ တၛဲလႝု၊ သှာံလႝု၊ သကၠရာဇ္လႝုေလဝ္ ေကင္ဆႝုဂဗလဝ္ ဟြံမြဲ ဏီတဲု တၛဲဏံဂွ္ ဂကူမန္ပ႙ု ဂကူတၜ၊ ဂကူနာဲ ဂွ္လၸဟီုေဝင္ဏီ အတိက္ေလာန္ကၜဳင္ဂွ္ သမၱီလဝ္တဲု အနာဂတ္ဂတေတံ ညံင္ရဵဂြံဒွ္တၜ၊ ဂြံဒွ္နာဲမာန္ပၜန္ဂွ္ ပတိတ္ျဇဟတ္အုိတ္ညိ။
တၛဲဏံ အေခတ္ဏံ ဂကူမန္ဂွ္ ဒွ္ဒဿံင္ဂကူဍိက္၊ ဂကူပၜက္ ဂကူညးတှဟ္ေဏာင္ဂွ္ လၸဝုိတ္ဝင္ဘဝဇကုတဲု ညံင္ဂြံတိတ္ဗၜးႏူဘဝ ဍိက္ပၜက္ ဂကူညးတှဟ္မာန္ ညံင္ဂြံကေလင္ဒွ္ ဘဝတၜ၊ ဘဝနာဲ ဍိဳက္ဍိဳက္ေပင္ေပင္မာန္ဂွ္ ဂုိတ္႐ုန္ဂစာန္အာအုိတ္ညိ။ သြက္ဂြံပံက္ အေသဟာန္ဂၜံႂသိဟ္ ဝင္ဘဝဇကုကႝု ေကာန္ဂကူဇကုမာန္ဂွ္ ႏြံမံင္ပႜဲတာလ်ိဳင္ ဇကုမြဲေဟင္ရဂွ္ ကႝုဂြံေစွ္စုိတ္ညိ။
တၛဲဏံ ဂကူမန္ပ႙ု ဒက္လဝ္႐ုပ္သဿိင္ၐုိပ္ထဝ္ လတူေကှာတ္တုိင္ အလာံေတံတဲု ေကာန္သဿိင္ၐုိပ္ထဝ္တံဂမၜိဳင္ဂွ္ လၛာ္စဿ႘ေက်ာဝ္ဒဿံင္သဿး ဂွ္ေလဝ္ ေသာ္ေသှင္ျပဟ္အာအုိတ္ရ။ ဟုိတ္ဂွ္ရ ယဝ္ခါရ အတုိင္ဒွ္ အတုိင္ဒုင္မၢးေတွ္ ပြမဒုင္ဂွ္ ဒးေလင္ဏာင္။ အတုိင္ေလင္ဂွ္ ဟြံသၸဂ႐ု မၢးေတွ္ အတုိင္ဟြံသၸဂ႐ုဂွ္ အလုံဂကူမြဲ ဒးေကၜံကၜက္အာ မာန္မံင္ ဏာင္ဂွ္ ဒွ္ေထက္ရ။
ဆအယာံမာတ္ မင္စဿ႘စသဿးဂွ္ ကမ္ရဟီုေကတ္ ဂြံဟြံေသင္၊ ေကတ္ဇှးလတူေကာန္ဂကူဇကုတဲု ပႜႝဳပႜိဳက္ေကာန္ဂကူဇကုဂွ္ ဒွ္ဂုန္ဖႝု ကဆံင္ဘဝဇကုဟြံေသင္၊ ပေရင္ပၚပÌကဆံင္ဘဝဇကုဂွ္ ဒးႏြံဂုန္ဖႝု လတူဝင္ဘဝဂကူဇကုတဲုမွ ဂြံစဿတ္သမၱီကႝု ကဆံင္ဘဝဇကုဂြံ၊ ကေလင္ပၚ ပÌရံင္အးအးမၢး သှိင္ေကာန္ဂကူဇကုဇကုဂွ္ ဒွ္ဓဝ္ၐုိဟ္လလံဇကုေဏာင္ဂွ္ သာ္ဏံ ဂကူမန္ပ႙ုတံ ယဝ္ရခ်ပ္ဂြံမံင္ကီုေတွ္ ပေရင္ပႜႝဳပႜိဳက္ ေကာန္ဂကူ ဇကုဂွ္ ဒးေအာန္ကၜဳင္သုိက္သုိက္မာန္ရ။
ဟုိတ္ဂွ္ရ ဒဒုိက္ဂကူေလဝ္ ဒွ္ဒဒုိက္ဇကုကီု၊ ဝင္ဂကူေလဝ္ ဒးဒွ္ဝင္ဇကုကီု၊ ယဝ္ရေကာန္ဂကူတံ ေဖ်ံစုိတ္ဗီုဏံမာန္မၢးေတွ္ လတူညးမြဲ ေကုာံ ညးမြဲ ဟြံဒးပၜံင္သၜဳင္ ပႜႝဳဖ်ဝ္ညးသကအ္ပုဟ္ဂွ္ ဒွ္ဓရ္ဍာံ စဿတ္မြဲရ။ ေလာန္ကၜဳင္မြဲအခိင္ေတံ ႏူကၜာသကၠရာဇ္ဍဳင္ဟြံစုိပ္ (၁၃၄၉ - ၁၃၅၀)သှာံဏီဂွ္ ေကာန္ဂကူမန္ပ႙ု တက္ကၜဳင္ျပယာဲ လွာဲကၜဳင္ လညာတ္ ပရံင္ကၜဳင္စိုတ္ဓာတ္ ကဿာတ္လဒႝုကၜဳင္လဝ္ ကဆံင္ဘဝ လတူမြဲဂေကာံကႝုမြဲဂေကာံ ဒုင္ေဆာံကၜဳင္လဝ္လမ်ီဳ ဗြဲမေဇှာ္ကႝုျဇဟတ္ ဂွ္ေလဝ္ ဒွ္ကၜဳင္လဝ္တဲုမံင္ရ။
ပႜဲကႝုသကၠရာဇ္ဍဳင္ကၜဳင္စုိပ္ (၁၃၄၉ - ၁၃၅၀) သှာံေပင္ကၜဳင္ တဲု ဓရ္ည႘သာဂကူ လတူမြဲဂေကာံကႝုမြဲဂေကာံ မံက္ဂတဝ္ေကဝ္ႁဇင္တုိန္ ညးသကအ္တဲု ကေလင္ရံင္အာ လပၚတဲုတဲုကၜဳင္ေတံဂွ္ ဒးဒုင္ေလင္လဝ္ လမ်ီဳဂွ္ ဂကူဇကုဇကုရ။ ေပၜင္ေထာံလမ်ီဳ ညးသကအ္ပၜန္ဂွ္ ဂကူဇကု ကႝုဇကုပၜန္ဟီုဂွ္ ပေရင္ေဖာအ္ေျဗဝ္ဂကူကီု၊ ပေရင္ေဖာအ္ေျဗဝ္ ဂေကာံကီု၊ ဒးဒုင္ယုတ္ေဒက္ကၜဳင္၊ ဒးဒုင္ေဟာံျဗမ္ကၜဳင္ဂွ္ သက္သ႘ ေကာန္ဂကူပ႙ုတံေလဝ္ ခုိင္ဗုိန္ကၜဳင္လဝ္ ပႜဲဂၜမ္ေကာန္တဿံ ေကာန္ဂကူတံ တဲုမံင္ယ်။
ဟုိတ္ဂွ္ရ အေသဟာန္ဂၜံႂသိဟ္ ေကာန္ဂေကာံသဿတ္နာနာ တံ တၛဲဏံပံက္ဖÌတိတ္ကၜဳင္ဂွ္ ညာတ္ဒုဟ္အတိက္တဲု ဒက္လဝ္စုိတ္ ဟြံေသင္ သြက္အနာဂတ္ဂတ ပေရင္ေဖာအ္ေျဗဝ္ကီု၊ အေခါင္အရာ မှိဟ္ကီု၊ ဂၜံင္တရဵဗၜးၐး ဂြံဒွ္အာသၜးပြးဂကူတဲု ေကတ္အခိင္ဗြဲမဇိပ္ဂၜိပ္တဲု တတ္ထပၚဒဿံင္ ညံင္ဂြံကလိဂြံ ကဆံင္ဘဝဂကူဘာသာ သၜဳင္သၜဳင္မာန္ရ။ ဟုိတ္ဂွ္ရ ဓဝ္ကဿာတ္လဒႝုညးသကအ္၊ ဓဝ္ပႜႝဳပႜိဳက္ညးသကအ္ဂွ္ ဂကူဘာ သာေဖာအ္ေျဗဝ္ဟာ သၜးအေခါင္ညးသကအ္တဲု ကႝုကႜိဳပ္ညးသကအ္ဂွ္ ဂကူဘာသာေဖာအ္ေျဗဝ္ဟာ ပၚပÌရံင္အုိတ္ညိ။
ေကာန္ဂကူဂြံဒွ္ဒဒုိက္ဂွ္ ညးဂွ္ပႜႝဳပႜိဳက္ေရာ။ ေကာန္ဂကူဂြံဒွ္ တသိုက္ဂွ္ ညးဂွ္လးဂၜံင္ေရာ။ ဓဝ္ဒုကၡကႝုဓဝ္သုခ ၐါျပကာဏံ တၛဲဏံ ေကာန္ငၛာ္သဿတ္တံ သၸဟုိတ္ႏူေၾကပ္ျဂတ္ကၜဳင္နာနာသာ္တဲု ဒဒွ္ၐါသာ္ ၐါျပကာဏံ သၸဟုိတ္ႏူကႝု ေကာန္ငၛာ္သဿတ္တံ ဟြံကၜးစုိတ္တဲု ေကာန္ငၛာ္ သဿတ္တံေလဝ္ သဿာန္တုိန္ဂလာန္ ရမဈာင္သာ္ဏံတဲု သြက္ဂြံကႝု သြဟ္ကႝု ေကာန္ငၛာ္တံဂွ္ေလဝ္ မြဲဂေကာံကႝုမြဲဂေကာံ ကႝုသြဟ္ဟြံ မာန္အုိတ္ရ။ အေရဝ္ေကာန္ငၛာ္သဿတ္တံ သဿာန္ကၜဳင္လဝ္ အေခတ္ဏံဂွ္ ဒုင္ဗၢင္လဝ္ စႝုကႝုမြဲအာယုက္ကဝ္ရဟာ။ ဣဏံေလဝ္ ပၚပÌဟြံမာန္ဏီရ။
ေကာန္ဂကူမန္ျပးဇးဒဿံင္ အလုံလုိက္မြဲဂွ္ ဂြံဆႝုဂြံညာတ္လဝ္ တဲုရ။ ဆဂး မုဟုိတ္ဂြံျပးဇးဒဿံင္ဂွ္ေရာ။ ညးလႝုမြဲ ဂြံကႝုသြဟ္မာန္ေရာဂွ္ ဣဏံေလဝ္ လဵဟီုဟြံဒးဏီကီု၊ အခိင္အခါကာလ ပ႙ုတံဂြံဆႝုဂြံညာတ္ ေကတ္ ေကာန္ငၛာ္သဿတ္တံ လ႐ုိအ္ယာံဒဿံင္ဂွ္ ပ႙ုတံေကင္သဿာန္ကၜဳင္လဝ္ ေကာန္ငၛာ္သဿတ္တံဂွ္ မုဒွ္ေဗွ္တံလ႐ုိအ္ယာံဒဿံင္ အုိတ္ေရာဟီုဂွ္ တၛဲဍာ္ရ မတ္ျပဟ္ဂွ္ ဒွ္တၛဲဒွ္ဒဒိုက္ရ။ တၛဲဂြံအီႁဂိင္ဂွ္ ဒွ္တၛဲမိပ္စုိတ္ရ။ ဆဂး ေဆင္စပ္ဒဿံင္ကႝု တၛဲဂကူမန္ဂြံပုိင္ဍဳင္ကီုဟာ။
ဂလာန္ပ႙ုတံ သဿာန္ဏာေကာန္ငၛာ္သဿတ္တံဂွ္ ေကာန္ငၛာ္ သဿတ္တံ သွ္နင္ကႝုပ႙ုတံတဲုရ။ အၾကာေကာန္ငၛာ္သဿတ္တံ ကႝုသြဟ္ကႝုပ႙ုဂွ္ ေကာန္ငၛာ္သဿတ္တံ ကေလင္သဿာန္နင္ဂလာန္ ေဆင္စပ္မံင္ကႝု တၛဲဂကူ မန္ဂြံပုိင္ဍဳင္ကီုဟာဟီုဂွ္ ဂလာန္သဿာန္ေကာန္ငၛာ္တံ ဗီုဏံဂွ္ေလဝ္ ကႜဟ္ထဲုအာညိပၜန္ရ။
ယဝ္ရကေလင္ပၚပÌရံင္ မြဲနဲပၜန္မၢး ေကာန္ငၛာ္သဿတ္တံ ဂြံကလိဂြံ ဓဝ္စ႘ကၜးဂွ္ ႏြံတာလ်ိဳင္ပႜဲညးဂွ္ ပေရင္ဂကူကႝု ပေရင္သာသနာ ဂကူဂြံခုိင္ ကၜိဳက္အာကႝု ေကာန္ငၛာ္သဿတ္တံမာန္ကီုဂွ္ ႏြံတာလ်ိဳင္ပႜဲညးဂွ္ ေကာန္ငၛာ္သဿတ္တံ ညံင္ရဵဟြံဂြံတၜိင္ေကၜံ ဂုန္ဖႝုဂကူကီုဂွ္ ႏြံတာလ်ိဳင္ ပႜဲညးဂွ္ ဗီုဏံေလဝ္ ဒးဂၜာဲတင္နင္မြဲနဲပၜန္ ဟုိတ္ဟြံဒွ္ေလဝ္ ဖႝုေဍံဟြံမံက္၊ ဟြံဗဒွ္ဖႝုေတွ္ ဟြံတီဟုိတ္၊ ဟြံဗဒွ္ဟုိတ္ေလဝ္ ဟြံတီဖႝုကီု၊ တၛဲဏံ ဟုိတ္မမိက္ကႝုမြဲမြဲ ကတႝုဒွ္ဒဿံင္ လတူဂကူမန္ပ႙ု ဗြဲမဂၜိဳင္ဂၜင္ရ။ ဖႝုဒးဒုင္စသုိင္ မံင္တံဂွ္ေလဝ္ နာနာသာ္ဂွ္ႏြံကီု ဆဂး မှိဟ္ဂြံပႛ႘ပႛပ္ ပေရင္ဘဝဂကူဂွ္ ဟြံမြဲဏီရ။
တင္မြဲ - ဂၜဳဓီုမံင္ လတူေကာန္ဂကူမန္တၛဲဏံဂွ္ မတ္ျဗဲဟာ၊ လတုိပ္ဟာ၊ လက္ကၜိဳက္ဟာ။ ဣဏံဂွ္ေလဝ္ ေကာန္ဂကူတံ ကၜိဳဟ္တီ ေကတ္ဟြံမာန္၊ ဇာတိဟြံဂံင္ပၚပÌတဲု ဟြံကၜိဳဟ္ဟာ၊ ဟြံပၚပÌမြဲသာ္ရတဲု ဟြံမိက္ကၜိဳဟ္ဟာ၊ ဣဏံဂွ္ေလဝ္ ပူဂႝုလႝုမြဲ ဟြံဂံင္ေဖ်ံစုိတ္ဏီရ။ ကေလင္ ရံင္အာကႝု ပေရင္ဒးဒုင္စသုိင္ဒဿံင္တၛဲဏံ အေခတ္ဏံဟီု ဇကုေကၜာန္နင္ ဂြံလဝ္တဲုဂွ္ ဇကုဂြံစဟာ၊ ဇကုေကၜာန္ဂြံနင္တဲုဂွ္ ဇကုဒးကႝုညးတှဟ္စဟာ။ ယဝ္ခါရ ကေလင္သဿာန္ရံင္မၢး ညးဂွ္ဂံင္သွ္၊ ဗီုလႝုဂြံကေလင္သွ္ ေကာန္ ဂကူပၜန္ရေၾကပ္။ ဟိုတ္ႏူဒွ္သာ္ဂွ္ရ ေကာန္ဂေကာံသဿတ္တံတၛဲဏံ သြက္ဂြံ ကလိဂြံပေရင္ဓဝ္ဍာံကႝု ဂၜံင္တရဵေကာန္ဂကူမန္တံမာန္ဂွ္ မၜာ္သၛ႘ဂၜံင္ တရဵတဲု ဒုင္သဇုိင္ကႝုအေခတ္ရ။ အေခတ္ဟီုဂွ္ပၜန္ေလဝ္ ဟြံမြဲကႝုေစဝ္ ေပှာန္ဗဗြဲဓဝ္ဂွ္ ယႝုယုိက္ေကတ္ဖအုိတ္ဟြံေသင္၊ မြဲသာ္ပၜန္ဂွ္ တးပÌေကၜံ ဂေကာံနာနာတံတဲု ပၜံင္အာဂတဟြံေသင္၊ ပေရင္ေဖာအ္ေျဗဝ္ဂကူကီု၊ ပေရင္ပၜလ်းအာဲကဿာဲ ဂကူဘာသာကီု ညံင္ဂြံလ်းတဿး အနာဂတ္ ဂတမာန္ဂွ္ အတုိင္ရန္တဿအ္ ႏြံမံင္လဿိဳန္ရ။ လတူဂေကာံနာနာတံဂွ္ ေလဝ္ ဒွ္ဒဿံင္ဂေကာံ ေကာန္ဂကူမန္မၢးေတွ္ ေ႐ွ္ေသွ္ရဵဂဵဒဿံင္ စႝုကႝုမြဲအာ ယုက္ကဝ္ရ။
ယြံေကာန္မန္ ညးမဆာန္ဂကူ ညးမဒုင္တဵဆီဇာတိမန္တံ ညးဂမၜိဳင္အဵ ဂၜံင္တရဵေကာန္ဂကူမန္ပ႙ု မကြာ္ဒဿံင္တၛဲဏံဂွ္ လ်းတဿးဒဿံင္ ဗြဲမေဇှာ္ကႝုျဇဟတ္ဟြံေသင္၊ ဂၜံင္တရဵပ႙ုမကြာ္ဒဿံင္တၛဲဏံဂွ္ ဒွ္ဒဿံင္ဂၜံင္တရဵ တင္ဝါတ္ဂါတ္ေဏာင္ဂွ္ လၸဝုိတ္တၜိင္ေထာံဓဝ္သတိ ဝင္ဘဝဇကုကႝု ဂၜံင္တရဵေကာန္ဂကူမန္ဇကုအုိတ္ညိ။ ဆာန္ဇကုဟာ၊ ဆာန္ဂကူဟာ၊ ဆာန္ေကာန္ဂကူဟာ ပၚပÌလၸကႝုမွာအာညိ။
လုိက္ေစှာန္ဒဿံင္တဲတၛဲဏံဂွ္ လုိက္ထၞးကႝုဂၜံင္တရဵ အေခါင္သၜး ပြးဟာ။ လုိက္တံေစှာန္မံင္တဲတၛဲဏံဂွ္ လုိက္တံပလီုအေခါင္အရာ မှိဟ္ဟာ ပၚပÌအုိတ္ညိ။ ေကာန္ဂကူမန္ ဂြံဂြံအေခါင္အရာသၜးပြးဂွ္ တာလ်ိဳင္ႏြံပႜဲညးဂွ္ေရာ။ ေကာန္ဂကူမန္ ဂြံေဖာအ္ေျဗဝ္မာန္ဂွ္ တာလ်ိဳင္ ပႜဲညးဂွ္ေရာ။ အေခါင္သၜးပြး ဂြံစုိပ္ပႜဲဘဝေကာန္ဂကူမန္မာန္ဂွ္ ညးဂွ္ဒး ပလံင္ဗၥိဳပ္ကႝု ေကာန္ဂကူမန္တံေရာ။
အလႝုအသ႘ဂကူဂြံသၜဳင္ဂွ္ ဒးအာတ္မိက္လတူေကာန္ဂကူဟာ။ အလႝုအသ႘ဂကူဂြံသၜဳင္ဂွ္ ေဍံကတႝုဒွ္ကၜဳင္ ပကတိဂကူကႝု ဂကူရဟာ။ ေကာန္ငၛာ္ဂကူမန္တံ သဿာန္ကၜဳင္မံင္မြဲတင္ပၜန္ တၛဲဏံဂွ္ သြက္ဂြံကေလင္ သြဟ္ကႝု ေကာန္ငၛာ္ဂကူမန္တံမာန္ဂွ္ ညးညးအဲအဲ ေကတ္တာလ်ိဳင္တဲု ခ်ပ္ဂလာန္သြက္ဂြံကေလင္သြဟ္ကႝု ေကာန္ငၛာ္ဂကူမန္တံအုိတ္ညိ။
မ်ာင္ဥတုကညင္ဂွ္ ဒးဒွ္႐ုိဟ္ကှက္ လိက္ပတ္မန္အနာဂတ္
အဝ္.......အတးသႀကၤာန္ေလဝ္ ေလာန္ၐက္ကၜဳင္တဿာလအ္ ရသြံ။ ဥတုကညင္ေလဝ္ ၾကပ္အိုတ္ကၜဳင္မံင္ သုိက္သုိက္၊ သဿိင္တၛဲေတံေလဝ္ ၐိုတ္အေစာန္ဇကုႏြံဂွ္ ျပိဳင္ပၠာန္ပတိတ္ဒဿံင္ လ်းအရံင္ဇကု ညံင္ဟြံဂြံက်ၿဗီဳအာ ဘဲမတ္ၿဗဲ အုပ္ဓလုီေကၜံဇကုတုဲ အလုံေလာက မြဲဟုီဂွ္ ကတူကတာန္ ကွ္ျဂာတ္ေလာန္ေကြံရ။
ေကာန္ငၛာ္သဿတ္မန္တအ္ေလဝ္ အၾကာဘာတန္ကဿာတ္ဂွ္ ညံင္ဂြံေလပ္လိက္မန္၊ ညံင္ဂြံဗွ္လိက္မန္ေလပ္၊ ဂြံကၜိဳဟ္တီဝင္ဂကူဇကုတုဲ ဟြံေတာ္ေကတ္ေလဿာင္ေလဿတ္ေဍာင္ၐိုတ္ အခိင္သၜးမြဲသာ္ ဗုီညးဗုီအဲ ေဂၜာဲတိုန္ ဘာလက်ာ္တုဲ ကတ္လၛတ္အာလိက္မန္ အပႜဲအခိင္ဥတုက ညင္အိုတ္ရ။
ခမ႘သင္မန္ ေကုာံ ကြးဘာတကၠသိုလ္မန္တအ္ အၾကာဇကုမကတ္လၛတ္ဒဿံင္ ပညာဇကုဂွ္ ရံင္ကႝုေကာန္ငၛာ္သဿတ္မန္တအ္ ဂြံေလပ္ပညာ၊ ဂြံစ႘ကၜးကၜဳင္ ပေရင္ဝင္ေကာန္ဂကူ ကဿာင္နန္ျပသာဒ္ ကဿိဳင္ဍဳင္ပယ်ႝဳဒှက္ ေကာန္ဂကူဇကုတုဲ ဟြံေတာ္ရံင္ကႝု ဂုဏ္ဖႝုဇကုမြဲသာ္ ကႝုကၜဳင္အခိင္ ေဗၱာန္ကၜဳင္ဥတုကညင္ ကုေကာန္ငၛာ္သဿတ္မန္တအ္ ဇဿာပ္ဇဿာပ္ေဒသရ။
''က ခ ဂ ဃ ငၛ၊ စ ဆ ဇ ဇ်ွ ည၊ အ အာ အိ အ႘ ဥဳ ဥဴ ဨ အဲ ၾသ အဵ အံ အး'' ေကာန္ငၛာ္သဿတ္တအ္ ေဍာတ္ေဍာတ္ေဇှာ္ေဇှာ္ ကဆံင္ညးတန္ညး ဗုီညးဗုီအဲ ဂစာန္ဗွ္ဒဿံင္ လိက္အိုတ္ရ။ မုဟိုတ္ေရာမၢး ရမ်ာင္ဥတုကညင္ဂွ္ ၾကပ္အိုတ္ကၜဳင္တုဲ ေကာန္ငၛာ္တအ္ေလဝ္ ၾကပ္ကၜဳင္ဒးသြဟ္လိက္ ဥတုကညင္တုဲ ေသၢာံဆက္တိုန္အာ ဘာတန္ပႜဲဥတုကသုီပၜန္ရ။
ၐိုန္ရရမ်ာင္ ဥတုကညင္ဂွ္ ပ႙ုဂြံမိင္ေကတ္ အခိင္ေဂၜံေဂၜံကုီေလဝ္ ငၛဳဟ္မးရမ်ွာင္ဏံ ၿဂဵစိုပ္ဒဿံင္ ႏူဍဳင္ဟံသာဝတ႘ စႝုစိုပ္ဒဿံင္ ဍဳင္ကအ္သံင္ ရးတှင္ႀသ႘ေတံဏီရ။ ဟုီမြဲဗီုပၜန္မၢး ရမ်ွာင္ဏံဂွ္ ကေလင္ဆဝ္မၛဳဟ္ဒဿံင္ ေကာန္ဂကူပ႙ုတအ္ ညံင္ဟြံဂြံဝုိတ္ေကၜံအာ ဘာသာဇကု၊ ဂကူဇကု၊ ဝင္ေကာန္ဂကူဇကု ဒဒွ္ႏြံကၜဳင္ကႝု ရာဇာဌာန႘ ႏူအခိင္ေတံေဏာင္။
ရမ်ာင္ဥတုကညင္ဏံ ၐိုန္ရေကာန္ဂကူပ႙ု အခိင္တၛဲဏံ ဒွ္ဒဿံင္ဍိက္ကုီေလဝ္ ဓမံက္ထၐးဒဿံင္ ဂုဏ္သိကၡာ ေကာန္ဂကူပ႙ု သၨိဳင္ဒဿံင္ဂကူပ႙ု ကုညးဂၜးတိတအ္ေဏာင္။ ယဝ္ခါရ အေခါင္မန္ ႏြံပႜဲတဲမန္ေဏာင္ ဟုီေတွ္ ရမမ်ာင္ဏံ ကသုီကညင္ဟြံရုဲ ဇဿာပ္အခိင္ကာလ ေကာန္ဂကူပ႙ုတအ္ ဂြံမိင္ေကတ္ဒဿံင္လဿိဳန္ေဏာင္။ အဝ္..... ဟိုတ္ႏူဒးဒုင္ဘဲ ဘဝဍိက္ပၜက္ ဝါဒ႘မဟာဂကူတုဲ ဇဿာပ္အခိင္ကာလ ပ႙ုမိက္ဂြံမိင္ေကတ္ ရမ်ာင္ေကာန္ငၛာ္သဿတ္မန္ တအ္ကုီေလဝ္ သၜဲသၜဲလးလး ပ႙ုမိင္ေကတ္ဟြံမာန္၊ ဆဂး ဒှာဲလၛႝဳတအ္ေဟင္ ဂြံမိင္ဒဿံင္သာသာရ။
ေတာ္ရံင္ကႝု ဂလာန္တၜပညာတအ္ဟုီမၢး ရမ်ာင္ေကၜံေတွ္ ဂကူေကၜံေဏာင္၊ အဓိပၸါယ္ညးမိက္ဂြံဟုီဂွ္ အေခါင္ကတ္လၛတ္ ဘာသာဇကုဟြံမြဲ၊ အေခါင္သုင္ေစာဲဘာသာဇကု ဗြဲမလုပ္ေသှာဝ္ဟြံ မြဲမၢး ဝင္ဂကူဇကု ပႜဲအနာဂတ္ေတံ ဂြံေျဗဝ္ေျဗာ္တိုန္မာန္ ညးဂၜးတိတအ္ ေသၢာံသၸစဿတ္သမၱီဂွ္ ဝါတ္ဂါတ္ေလာန္ရ။ အဓိကဂွ္ ရမ်ာင္ (ဝါ) လိက္ပတ္ေဏာင္။ ေတာ္ရံင္ဂကူပ်ဴတအ္ ႏူပ႙ုေဍာတ္ေဍာတ္ စမံင္ဘာ ဥတုကညင္ဂွ္ တၜဂုဏ္အၥာတအ္၊ အၥာ၊ အၥာေဢာံပ႙ုတအ္ ဟုီေဒၜာံေဗၱာန္ ကႝုကၜဳင္ဥပမာကႝုပ႙ုဂွ္ စႝုတၛဲဏံ ဒွ္ဒဿံင္ၾကက္ဂလာန္မြဲ သြက္ပ႙ုတအ္ေဏာင္။ ဇဿာပ္ဇဿာပ္ေကာန္ဂကူပ႙ုတအ္ေလဝ္ ေကင္မိင္ဒဿံင္ သီုဖအိုတ္ေဏာင္။ ဆဂး ပႜဲအရာထိင္ဒဝ္မင္မြဲ ရမ်ာင္ (ဝါ) လိက္ပတ္ဂကူဂွ္ ဒွ္အဓိက ဥပမာခိုဟ္မြဲ ဒးသုင္ေစာဲရ။ ဂကူပ်ဴဟုီဂွ္ မြဲအခိင္ေတံၐိုန္ ရဒွ္ဒဿံင္ ဂကူေဇှာ္ကုီေလဝ္ လဿဳဟ္ေတွ္ပႜဲေလာကဏံ ေသွ္ဒဿံင္ဆယဿဳေဟင္ရ။ ဟိုတ္ႏူလိက္ပတ္ေကၜံ ဂကူကၜက္ဂွ္ ဒွ္ၾကက္အေရဝ္ရ။ အၥာအဲဟုီဗကန္လဝ္ ကႝုကၜဳင္လဝ္ဥပမာဂွ္ ဒွ္ဒဿံင္ေဇတ္ေဇတ္ေဏာင္ဂွ္ အဲကၜိဳဟ္ေကတ္ ေပင္ေပင္ရ။
ေတာ္ရံင္ဥပမာမြဲပၜန္မၢး ရမ်ာင္မန္ၿဂဵဒဿံင္ ပႜဲဍဳင္ေသံအခိင္ေတံဂွ္ ဟဲျဇအာယ်။ ေတာ္ရံင္ကႝုအခိင္မၢး ဗှတ္(၂)ဗြဝ္ကၜံျပင္ညိေကြံရ။ ပ႐ူဒဒွ္ ဏံဂွ္ ဒွ္အရာဒးေအာန္စိုတ္ ပေရင္ေကာန္ဂကူပ႙ုေဏာင္၊ လိက္ေကၜံမၢး ဂကူကၜက္ဂွ္ ဒွ္ဒဿံင္ညးတှဟ္ဟြံေသင္ရ။ ဒွ္ဒဿံင္မန္ဍဳင္ေသံပ႙ုကီုေဏာင္ဂွ္ ပ႙ုဂြံဂဗဆႝုေကတ္ဒဿံင္ ဂတမတ္ဗြဲ မဂၜိဳင္ဂၜင္ကီုရ။
သၟာင္ႏူဂွ္ပၜန္ ေထက္ကႝုဒးဂြိင္ ႏြံညိပၜန္ဂွ္ မန္ပ႙ုညးမစိုပ္ဒဿံင္ ဍဳင္သၟာင္ (ဝါ) ဍဳင္ပလိုတ္ေတံရ။ ေကာန္ၐိုပ္ေဇတ္ ဂြံၿဂဵဗုီၐိုပ္ေလပ္ဂွ္ ၿဇိဳင္စိုတ္ေကြံရ။ မုဟိုတ္ေရာဟုီမၢး လပွ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ကီု၊ လပွ္ပေရင္ပုိန္ျဒပ္ကီု၊ လပွ္ေယန္ သှာင္ကီု၊ ပႜဲဍဳင္ေဇှာ္ ဍဳင္တဵတက္တအ္ဂွ္ သၠာတ္ျမဟ္ဒဿံင္တုဲ ေကာန္ငၛာ္သဿတ္မန္ ညးကၜဳတ္ပၚတိတ္ကၜဳင္ ပႜဲေဒသ တအ္ဂွ္ ဟိုတ္ႏူအသိင္လပွ္ေဒသတုဲ အေရဝ္အျခာလိက္ပတ္ဇကု ယဝ္ ခါရ ဟြံစြံဂ႐ုႁဇိဟ္ႁဇိဟ္နက္နက္မၢး မန္ဍဳင္ေသံပ႙ုဂွ္ ထၞးဒဿံင္ကႝုသက္သ႘ တုဲတုဲရ။ မြဲေတှာဝ္ကႝုမြဲေတှာဝ္မၢး ရမ်ာင္ၐိုပ္တအ္ဂွ္ ေဠာအာမာန္ဒဿံင္ရ။ ဟိုတ္ဂွ္တုဲ ေကာန္ၐိုပ္ေဇတ္ ဂြံေလပ္အေရဝ္ၐိုပ္၊ ဂြံၿဂဵဗုီၐိုပ္ေလပ္ဂွ္ ႁဇိင္စိုတ္ေကြံရ။ ဆဂး ပႜဲဍဳင္ပ႙ုေလဝ္ ေကာန္ၐိုပ္ၿဂဵဗုီၐိုပ္ ဟြံေလပ္ဂွ္ ႏြံဒဿံင္ကုီေဏာင္။ ဗုီျပင္တၜဳင္လအာေဍံေလဝ္ တုပ္တုပ္ရ။ ေဒသလႝုပ႙ု စိုပ္စုိပ္ ရမ်ာင္ပ႙ုဂွ္ ပ႙ုဒွ္အဓိကေဏာင္။ အၾကာပ႙ု ပ႙ုဂိုင္ေကတ္ဓဝ္ ပေတွ္ဏံ ပႜဲပ႙ုမၢး ရမ်ာင္ၐိုပ္ဂွ္ အခိင္လႝုၿဂဵၿဂဵ ၿဂဵမာန္ဒဿံင္လိဿန္ရ။ ဟိုတ္ဂွ္တုဲ ရမ်ာင္ပ႙ု ဂြံဆက္တန္တဵအာ ဍာ္ဇမၜိင္မာန္ဂွ္ ပ႙ုစြံအဓိက ကတ္လၛတ္ အာညိ။
ရုိဟ္ကှက္ေကာန္ဂကူ ပႜဲအနာဂတ္ဂွ္ ဒးသၸပဓါန္ကႝု ေကာန္ ငၛာ္သဿတ္တအ္ တၛဲဏံရ။ ေကာန္ငၛာ္သဿတ္တအ္ ဟြံဇိပ္ဂၜိပ္ကႝု ရမ်ာင္ ဥတုကညင္ (ဝါ) လိက္ပတ္ဂကူမန္၊ ဟုီအေရဝ္မန္ ဟြံကၜးဖႜးမၢး ပေရင္ လိက္ပတ္ေကာန္ဂကူပ႙ု ေထက္ကႝုဒးဂြိင္ ေဇှာ္ကႝုျဇဟတ္ေဏာင္ ညာတ္ေကတ္ရ။ ရမ်ာင္ဏံ ဆဗှတ္ၿဂဵဒဿံင္ ဍဳင္ဟံသာဝတ႘ စိုပ္ကအ္သံင္၊ ရးတှင္သ႘သဿးဂွ္ ဟြံမိက္ကႝုဒွ္တုဲ ဌာန္ၐိုပ္ႏြံ၊ ရမ်ာင္ၐိုပ္ဒးၿဂဵ ေဟင္ရ မိက္ဂြံကႝုဒွ္ရ။
ဗုီသဿိင္တၛဲေတံ ပတိတ္ဒဿံင္အေစာန္လ်းရံင္ညး ပႜဲဥတုကညင္ဏံ၊ ဗုီနာဍဴအနာင္တအ္ ၿပိဳင္ပၠာန္ဒဿံင္ သဿဴျမေမာဝ္ညးတအ္ ပႜဲဥတု ကညင္ဏံဂွ္ ေကာန္ငၛာ္သဿတ္မန္ပ႙ုတအ္ေလဝ္ နကႝုရမ်ာင္ဥတုကညင္ ''က ခ ဂ ဃ ငၛ၊ စ ဆ ဇ ဇ်ွ ည'' ဟြံယွအ္ဇဲမြဲသာ္ တက္ကှက္ၿပိဳင္ပၠာန္ဒဿံင္ကႝုသဿိင္တၛဲ ေကုာံ နာဍဴအနာင္တအ္ ဖိုဟ္ဏီရ။ သီုၾကီဳဟီုဏာကႝု နာဍဴအနာင္တအ္ဏီ သဿဴျမေမာဝ္ပ႙ု ကတ္ဒဿံင္တၛဲဏံဂွ္ ဒးေမာဝ္ပႜး သြက္ေကာန္ဂကူပ႙ု အပႜဲအနာဂတ္ေတံေဏာင္။
အေခါင္အရာေကာန္ဂကူမန္ကႝု ေပဲါ႐ုဲမာဲ ၂၀၁၀
ပႜဲဍဳင္မန္ဗဿာတၛဲဏံ အကာဲအရာေကာန္ဂကူမန္ပ႙ု ခုိဟ္တုိန္ ကၜဳင္ဟာ၊ ပေရံေစွ္ဟာဂွ္ ေပÌ႐ဲုမာဲ(၂၀၁၀)ဏံတဲု ေဍံေဖ်ံကႝု သၢဳတ္သြာတ္မြဲေရာင္။ ပေရင္အာတ္မိက္ စပ္ကႝုအေခါင္အရာ ေကာန္ဂကူမန္ပ႙ု အပႜဲေသှာဝ္ဥပေဒသဇုိင္ ဒက္ပတန္ဍဳင္သၸလဝ္ဒတန္ ပႜဲသှာံ(၂၀၀၈)ဂွ္ ႏူအလႝုအသ႘ပှာန္တံ တာဒှာလဝ္နဲနာနာသာ္ ဂြံဆႝု လၛတ္ေကတ္ရ။ ဂေကာံမန္၊ ေဗာ္မန္ ေကုာံ ဂေကာံဗြဲမဂၜိဳင္အာတ္ မိက္ဒဿံင္ ညံင္ဂြံကေလင္ သၛ႘ဂၜိပ္ပေလဝ္ပေလတ္ကႝု သဇုိင္ေသှာဝ္ပေဒ ဒက္ပတန္ဍဳင္ ႏြံဒဿံင္ကၜာေလဝ္ အလႝုအသ႘တၜအဝႝုပှာန္(နအဖ)တံ ေကတ္ဆႏၵညးဍဳင္ကြာန္တံတဲု သၸေထာံဒတန္၊ လီကၜဳင္လဝ္လတူ ေကာန္ဂကူပ႙ု တဲုမံင္ရ။
ဟုိတ္ဒွ္သာ္ဂွ္ရ သှာံ(၂၀၁၀)ဏံ ဂေကာံမန္၊ ေဗာ္မန္၊ ဂေကာံေကာန္ဍဳင္အရင္ ေကုာံ ဂေကာံေဗာ္ဗြဲမဂၜိဳင္တံ ဗီုလႝုဒစႝုဒစးႏြံႏြံ အတုိင္ဂၜံင္တရဵညး(နအဖ)တံ ဆက္ေကၜာန္အာေရာင္ညာတ္ေကတ္တဲု အပႜဲပၛံက္ဍာ္ဒ႘(ဒီေရ) ၂၀၁၀ ဏံ နဲလႝု၊ ဗီုလႝုေကာန္ဂကူမန္ပ႙ု ဂြံဒံင္ေကၜာံ အာမာန္ဂွ္ စြံသတိတဲု ပေလဝ္ပေလတ္လဝ္ေထက္ေရာင္။ ပေရင္ဒတူ လုိင္ ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိဝြံ ''အေခါင္အရာဂကူမန္ မန္ဖန္ဖက္ေကတ္ ေကတ္ ဟြံကလိဂြံ ပေရင္ဒုင္လ်ိဳင္သြက္ဂကူမန္ ဟြံမြဲမြဲသာ္ ေဗာ္ပ႙ု၊ ဒပ္ပ႙ု ဒးဒုင္ပလီု၊ ဒးဒုင္ပၚပရးဂွ္ ဒုင္တဲဟြံမာန္၊ ပေရင္ေဒံါပန္ေပွာ္ထိင္ ဒဝ္အာဂြံမၢး ထိင္ဒဝ္အာတဲု ပႜဲအလႝုအသ႘လဿဳဟ္ (ဟြံေသင္) အလႝု အသ႘ဂတေတံ ညံင္ေသၢာံဆက္တက္အာက်ာ ေသာင္ျပဒၵညာ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္မာန္ဂွ္'' ေဗာ္ပ႙ုဒတူလုိင္အာေရာင္။ ''အလႝုအသ႘တၜ အဝႝုပှာန္(နအဖ)တံ ဟြံကေလင္သၛ႘ဂၜိပ္၊ ဟြံကေလင္ပေလဝ္ပေလတ္ ေသှာဝ္ဥပေဒသဇုိင္(၂၀၀၈)မၢး ေကာန္ဂကူမန္တံ လုပ္ဒုင္႐ဲုမာဲဟြံ ေထက္'' ရဵသာ္ဝြံ နာဲထဝ္မန္ (ဥကၠဌေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ) ေကင္ဟီုဗကန္ လဝ္ အေရဝ္ၾကက္မၛႝဳမႏြံရ။ စပ္ကႝုေပÌ႐ဲုမာဲ(၂၀၁၀)ကီု၊ ဒပ္မင္ပယ်ႝဳ (ျပည္သူ႔စစ္)ကီု ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ ဟြံဒုင္တဲရ။
အကာဲအရာလဿဳဟ္ဝြံ သြက္ဂြံအာတ္မိက္ ပေရင္အေခါင္ အရာေကာန္ဂကူမန္မာန္ဂွ္ ပ႙ုဒးရံင္မုက္မတ္ ဖႝုဂုဏ္မွာဇန္ညးဍဳင္ကြာန္ မန္ပ႙ု ညးမတန္တဵဒဿံင္ ပႜဲဍဳင္မန္ဗဿာတဲု သဿာပေရင္ဍဳင္ကြာန္မန္၊ ညးဍဳင္ ကြာန္ဆာန္ဂကူမန္၊ တၜပညာမန္ ေကုာံ ေကာန္ေဗာ္ေကာန္သဂံင္ ဆာန္ဂကူမန္ညးဂမၜိဳင္တံ နဲကဲလႝု အကာဲအရာခုိဟ္/ပေရံတဲု ညံင္ဂြံဒွ္ ေအွာ္မြဲစန္ ဂေကာံေဗာ္မြဲ ဒးဆက္ခ်႘ဒရာင္အာ ပေရင္အေခါင္အရာ ေကာန္ဂကူမန္ပ႙ုေရာင္။ ပႜဲေပÌ႐ဲုမာဲ(၂၀၁၀)ဏံ ညးဍဳင္ကြာန္ဆာန္ ဂကူမန္ကီု၊ သဿာပေရင္ဍဳင္ကြာန္မန္ဂမၜိဳင္ကီု ေကုာံ ေကာန္ေဗာ္ ေကာန္သၢံင္ ညးမဆာန္ဂကူမန္တံ ပံင္ေတာဲဗန္ကအ္ ဒွ္ျဇဟတ္မြဲတဲု လုပ္အာေပÌဗတုိက္ အေခါင္အရာေကာန္ဂကူမန္စုိအ္ ထပ္ကေသအ္ ပဿဝ္ဏာ ဗြဲမဆာန္ကဿိန္ရ။
ေပÌ႐ဲုမာဲ(၂၀၁၀)ဏံတဲုမၢး ဍဳင္ဒ႘မဝ္ကေရျဇ႘ေသှာတ္ႏြံႏြံ (စည္းကမ္းျပည့္ဝေသာဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံ) မံက္ကၜဳင္ေရာင္။ ေသှာဝ္ဥပေဒ သဇုိင္(၂၀၀၈)ဂွ္ အလႝုအသ႘တုိန္တဿိတံ ဒးဓမံက္႐ုပ္ရဵရ။ အတုိင္ေသှာဝ္ ဥပေဒသဇုိင္(၂၀၀၈)ဂွ္ရမၢး ပႜဲဍဳင္ဗဿာဏံ ဒပ္ပှာန္မြဲေဟင္ ဒးႏြံတဲု ဂေကာံ ရပ္လြဟ္ဖအုိတ္ ဒးႏြံသဿဝ္တဲပေရင္ေကာပ္ကာဲ ဌာန္ဂအုပ္ကႜိဳက္ ကႜိဳပ္ပှာန္ဗဟႝု (စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္)ရ။ စပ္ကႝုအေခါင္အရာေကာန္ဂကူ မန္ဂမၜိဳင္ ေကုာံ ေကာန္ဂကူေကာန္ဍဳင္အရင္ဂမၜိဳင္ မုေလဝ္ဟြံမြဲရ။
ဟုိတ္ဒွ္သာ္ဂွ္ရ ဒပ္ပှာန္ဗၜးၐးေကာန္ဂကူမန္ ညံင္ဂြံစုိပ္သဿဝ္တဲ ေဍံ(နအဖ)တံတဲု စကာအပ္လြဟ္ (ဟြံေသင္) စကာျပံင္လွာဲ ဒပ္မင္ ပယ်ႝဳသုင္ေစာဲကၜဳင္ဒဿံင္ နဲကဲၐတ္ၐတ္ၾကံင္ၾကံင္ လတူေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ စႝုကႝုလဿဳဟ္ရ။ ဂေကာံရပ္လြဟ္ဒပ္ပှာန္ဗၜးၐးေကာန္ဂကူမန္ ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ ဟြံဒုင္တဲတဲု အလႝုအသ႘တၜအဝႝုပှာန္တံ လုပ္စုိပ္ကၜဳင္တိဍာ္ေဗာ္Çဳင္မန္တဿိ ကြာန္သုဝၰဘုံ ေကုာံ ကြာန္ဒႝုေထာင္တံ ႏြံကၜဳင္ရ။ သၟာင္ႏူဂွ္ပၜန္တဲု လၸာ္ခ႐ုိင္သဓီုေတံ ေကင္လုပ္လုက္စုက္ကၜဳင္ႏြံရ။ ပႜဲဂကူမန္ပ႙ု ဟုိတ္ႏူ ေကာန္သဂံင္ဆာန္ဂကူမန္(ေကာန္ပှာန္မန္) ေကုာံ ေဗာ္ႏြံကၜဳင္တဲု ဘဝဂကူမန္ပ႙ု ဂီုကၜဳီကၜဳင္၊ ပေရင္ပညာ ေကုာံ ပေရင္အေခါင္အရာ သြက္ေကာန္ဂကူမန္ပ႙ု ကလိဂြံကၜဳင္ႏြံရ။ ဆဂး အေခါင္အရာပေရင္ ဂကူမန္ပ႙ု မန္ပ႙ုဖန္ဖက္ေကတ္ေကတ္ဂွ္ ဟြံကလိဂြံဏီရ။
တၛဲဏံဝြံ ပေရင္ဒုင္လ်ိဳင္သြက္ဂကူမန္ပ႙ု ဟြံမြဲဏီ၊ ဟြံခ်ိဳတ္ ပၜိဳတ္ဏီတဲု ပႜဲေပÌ႐ဲုမာဲ(၂၀၁၀)ဏံ ရံင္ေကတ္ဖႝုဂုဏ္ ေကာန္ဂကူမန္ပ႙ုတဲု သြက္ဂြံသၸစှး အလုံဂကူမန္မြဲ (ညံင္ေဗာ္မန္မြဲ) လုပ္႐ဲုမာဲကီု (ဟြံေသင္) ဟြံလုပ္႐ဲုမာဲကီုဂွ္ ေဖ်ံသဂုတ္သြာတ္တဲု ပေရင္ကႝုပညာ စပ္ကႝုေပÌ႐ဲုမာဲ၊ ဗီုစုတ္မာဲဒစႝုဒစး/ထံက္ဂလာန္ ေကုာံ လညာတ္ဆႝုဂဗ ဗီုျပင္ေပÌ႐ဲုမာဲ ေထက္ေရာင္။
ပႜဲသှာံ(၂၀၁၀)ဏံ ဂကူမန္အုိတ္သီု ဒးကေလင္သၛ႘ဂၜိပ္ စဿ႘စဿတ္ေထက္ဂွ္ ပၜန္ဂတးမန္ဝြံ (၁) ေကတ္အေခါင္အရာ ေကာန္ဂကူ မန္ဟာ၊ (၂) ေကတ္ဍဳင္မန္ (တိဍာ္ဇကု)ဟာ၊ (၃) သြက္ဂြံဒက္ ပတန္ဍဳင္မန္ အလႝုအသ႘ဇကုဇကုတဲု ပံင္ေတာဲအာကုႝ ဂကူေကာန္ဍဳင္ အရင္ (နေဖဝ္ဒေရဝ္မူ)ဟာ။ ပႜဲကႝု(၃)ကဆံင္ဏံဝြံ ကဆံင္(၁)ဂွ္ ေဒသဂကူမန္တံ တန္တဵမံင္အုိတ္သီုဂွ္ ဒးအုပ္ဓုပ္ေကာပ္ကာဲေကတ္ မာန္၊ ဒးေဖ်ံသဂုတ္သြာတ္အာ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္မာန္ေရာင္။ ကဆံင္ (၂)ဂွ္ သြက္ဂြံကေလင္ေကတ္ ဍဳင္ဇကု၊ တိဍာ္ဇကုဂွ္ ဒပ္ပှာန္ေကာန္ ဂကူမန္ဇကု ညံင္ဂြံႏြံျဇဟတ္ေဇှာ္ႏူသှ(နအဖ)တံ ဒးဒက္ပတန္တဲု ဒးလုပ္ေကတ္ေပÌဗတုိက္ေရာင္။ ကဆံင္ (၃) အလႝုအသ႘ဂကူမန္ဂွ္ ေကာန္ဂကူမန္တံ ဒးပတုိန္ေကတ္ေကတ္ေရာင္။ ေကာန္ဂကူမန္တံ ဒးတီကၜိဳဟ္လဝ္ေထက္ဂွ္ အဝႝုအုပ္ဓုပ္ဂကူမန္ဝြံ ကၜဳင္ႏူမွာဇန္ညးဍဳင္ ကြာန္မန္တံတဲု ေကာန္ညးဍဳင္ကြာန္မန္၊ ကႜိဳပ္သကုိပ္မန္ဂမၜိဳင္ေဟင္ အုပ္ဓုပ္ေကာပ္ကာဲအာေရာင္။
ဟုိတ္ဒွ္သာ္ဂွ္ရ ပၜန္ဂတးမန္ လုပ္ပႜဲေသှာဝ္တဲု ဒက္ပတန္အလႝု အသ႘ဇကုမာန္မၢး ေကာန္ဂကူမန္တံအုိတ္သီု သဿတ္မန္ကီု၊ သင္မန္ကီု၊ တၜပညာမန္ကီု၊ ဒပ္ပှာန္မန္ကီု ေကုာံ ေဗာ္ဂေကာံပေရင္ဍဳင္ ကြာန္မန္တံဂမၜိဳင္ ဗြဲမကိတ္ည႘ကႝု အကာဲအရာဍာ္ဒ႘(ဒီေရ) ၂၀၁၀ ဏံတဲု သြက္ဂကူမန္ဂြံဗၜးၐး၊ သြက္ဂြံကလိဂြံ အေခါင္အရာေကာန္ ဂကူမန္ဂမၜိဳင္ဂွ္ ညးညးအဲအဲငၛဳဟ္ကတႝု၊ သၛ႘ဂၜိပ္၊ ခ်႘ဒရာင္အာ ပေရင္ေကာန္ဂကူမန္ညိဂွ္ ဆဝ္မၛဳဟ္ဏာ သြက္သှာံ(၂၀၁၀)ဏံရ။
Subscribe to:
Posts (Atom)